Pazarlık başlıyor

Aralık başında Ankara'ya gelen ABD Savunma Bakan Vekili Paul Wolfowitz, ErdoÄŸan'ı Bush adına kutlarken, Beyaz Saray davetini de iletti. Bu daveti Cüneyt Zapsu ayarlamıştı.ABD Savunma Bakan Vekili Wolfowitz, bir hafta önce güvenoyu alan BaÅŸbakan Gül'den ‘Türkiye’nin kuzey cephesinde ABD ile iÅŸbirliÄŸi yapmasını' istedi. Büyükelçi Pearson'ın evinde ErdoÄŸan'la yenilen yemekte ise Gül yoktu. ErdoÄŸan Beyaz Saray'a da davet edildi. Ancak Pearson, ErdoÄŸan'ın ne zaman BaÅŸbakanlık koltuÄŸuna oturacağı belli olmadığından bu davetin muhtemel sakıncaları konusunda Washington'u uyardı. AKP hükümeti TBMM'den 28 Kasım PerÅŸembe günü güvenoyu aldı. Tam 5 gün sonra 3 Aralık tarihinde ABD Savunma Bakan Vekili Paul Wolfowitz, beraberinde DışiÅŸleri Bakanlığı Siyasi Ä°ÅŸler MüsteÅŸarı Mark Grossman olduÄŸu halde Ankara'ya geldi.Pentagon'un AKP hükümetini Irak stratejisinde yanına çekebilmek için ne kadar büyük bir sabırsızlık içinde olduÄŸu, ziyaretin zamanlamasından belliydi. Wolfowitz, ilk görüşmesini BaÅŸbakan Abdullah Gül ile yaptı. Kutlama faslından sonra hemen konuya girdi Pentagon yetkilisi:‘‘Türkiye seçim sürecinde yol alırken, Türk makamlarıyla Irak üzerinde bir dizi hazırlık yürüttük. Planlama sürecinde bazı adımlar atıldı. DışiÅŸleri Bakanlığı MüsteÅŸarı UÄŸur Ziyal ve Genelkurmay BaÅŸkanı Orgeneral Özkök, Washington'u ziyaret ettiler. Herhalde sizi temasları hakkında bilgilendirmiÅŸlerdir. Ayrıca, Türk ekonomisinin muhtemel bir savaÅŸta uÄŸrayacağı zararın karşılanması için 2 milyar dolara yakın bir hibe kaynağı saÄŸlayabileceÄŸiz.’’DAHA GEÇEN HAFTA GÃœVENOYU ALDIKWolfowitz, şöyle devam etti:‘‘BaÅŸkan Bush, henüz bu konuda nihai kararını vermiÅŸ deÄŸil. Ama bizim planlamamızı yapabilmemiz için hazırlıklarımızı önceden baÅŸlatmamız gerekiyor. Bizim tercihimiz Türkiye'nin kuzey cephesinde ABD ile tam iÅŸbirliÄŸine girmesidir.’’Gül, ‘‘Hükümetimiz daha geçen hafta güvenoyunu aldı’’ diye söze girdi ve şöyle dedi:‘‘Hükümetimiz ABD'yi stratejik ortağı olarak görmektedir. Biz Irak rejiminin iyi bir yönetim olmadığı konusunda sizinle hemfikiriz. Ãœstelik, bunu en iyi bilecek durumdaki ülkelerden biriyiz. Saddam Hüseyin'in halkına verdiÄŸi zararı biliyoruz. Kuzeyden keÅŸif uçuÅŸları zaten sürmektedir. Demokratik bir ülke olarak yasalarımız çerçevesinde ABD ile görüşmeleri sürdüreceÄŸiz. Meclis’te mutlak çoÄŸunluÄŸumuz olsa da, bu tür kararların Meclis tarafından alınması gerekiyor. Hükümetimizin yetki sahasına giren bazı konularda size olumlu yanıt verebiliriz. Ancak bizim yetkimiz dışındaki konularda Meclis'e gitmemiz gerekecektir.’’HEM KUZEY CEPHESÄ° HEM KIBRIS GÜÇ OLURBaÅŸbakan, ayrıca Kıbrıs konusunu da ilk kez pazarlığın içine dahil etti. BM Genel Sekreteri Kofi Annan'ın Kıbrıs sorununa iliÅŸkin kapsamlı çözüm planı 10 Kasım tarihinde taraflara sunulmuÅŸtu. AKP hükümeti, oldukça ağır ödünler içeren bu plana da yanıt vermek durumundaydı. Şöyle dedi BaÅŸbakan:‘‘Irak'la ilgili taleplerinize sizin istediÄŸiniz süre içinde yanıt veremeyebiliriz. Çünkü, bizden BM Genel Sekreteri Kofi Annan'ın Kıbrıs planına da yanıt vermemiz isteniyor. Kamuoyumuzun hem Annan planı, hem de Irak'la ilgili talepleriniz konusunda aynı anda ikna edilebilmesi kolay olmayacaktır.’’Wolfowitz, Kıbrıs sorunuyla pek ilgili deÄŸildi. ‘‘Yasalarınızın gereÄŸi olarak Meclis'ten karar almanız gerektiÄŸi hususunu saygıyla karşılıyoruz. Ama bizim de planlamamızı yapabilmemiz için tutumunuzu baÅŸtan öğrenmemiz gerekir’’ dedi Pentagon yetkilisi ve ÅŸu soruyu yöneltti:‘‘Türkiye kuzey cephesine destek verecek midir? Hükümetinizin bu konudaki yanıtını en kısa zamanda bildirmesini bekliyoruz.’’ADIM ADIM GÄ°DELÄ°M ÖNCE KEŞİF FAALÄ°YETÄ°Gül, ‘‘Bu aÅŸamada bizim size yapabileceÄŸimiz tek jest, hükümetimizin yetkisi içinde olan konularda bazı adımlar atmak olabilir. Bu çerçevede üslerle ilgili keÅŸif faaliyetinin baÅŸlamasını kabul edebiliriz. Ancak daha sonraki aÅŸamalarla ilgili taleplerinizin TBMM'den geçmesi gerekecektir’’ diye karşılık verdi.Wolfowitz'in Gül'ün önüne koyduÄŸu takvim, üslerdeki keÅŸif faaliyetinin aralık ayının 3'üncü haftasında baÅŸlamasını, bunun için Pentagon'un istihkam biriminden 150 kiÅŸilik bir heyetin hemen Ankara'ya gönderilmesini öngörüyordu.Wolfowitz'in takvimine göre, mühendislik çalışmasının aralık ayı sonuna kadar tamamlanmasından sonra ocak ayı başında mühendislerin fizibilite çalışması bitirilecek ve üslerdeki inÅŸaat faaliyeti 15 Ocak tarihinde baÅŸlayacaktı.Bu çerçevede Irak'a geçiÅŸ yapmak üzere gelecek Amerikan birlikleri için yığınaklanma merkezleri inÅŸa edilecek ve en son aÅŸamada da Amerikan muharip birlikleri Türkiye'ye nakledileceklerdi. DEVLET ZÄ°RVESÄ° KEŞİF FAALÄ°YETÄ°NE EVET DÄ°YORBöylelikle 1) KeÅŸif faaliyeti, 2) Ãœslerin yenilenmesi, yeni tesislerin inÅŸası ve 3) ABD muharip birliklerinin geliÅŸi olmak üzere 3 ayrı aÅŸama söz konusuydu.Ancak Wolfowitz, Gül karşısında Irak stratejisinde bu ÅŸekilde parça parça gitmek yerine toptan bir yaklaşımla bütün aÅŸamalar için açık çek alacağı kesin bir yanıt peÅŸindeydi.Gül, 3 Aralık tarihindeki görüşmede yalnızca keÅŸif faaliyetine ‘‘Evet’’ dedi, diÄŸer aÅŸamalar için kapıyı açık bıraktı. Ancak kapıyı açık bırakırken bu aÅŸamalarda nihai söz hakkının TBMM'de olacağına da dikkat çekti.Burada önem taşıyan husus, Gül'ün keÅŸif faaliyetine verdiÄŸi ‘‘Evet’’ yanıtının hafta sonunda Çankaya Köşkü'nde CumhurbaÅŸkanı Ahmet Necdet Sezer'in baÅŸkanlığında düzenlenmiÅŸ olan ve Genelkurmay BaÅŸkanı Orgeneral Hilmi Özkök'ün de katıldığı devlet zirvesinden çıkmış olmasıydı.Ancak, yalnızca keÅŸif faaliyetine ‘‘Evet’’ denmesi bile Wolfowitz açısından bu aÅŸamada yeterliydi. Amerikan tarafı, bu yanıtı Türk hükümetinin Irak'a savaÅŸ stratejisine angaje olduÄŸunu gösteren ilk ciddi niyet beyanı olarak deÄŸerlendirdi ve gerisinin nasıl olsa geleceÄŸini hesapladı.Gizli plan, Büyükelçi’nin evinde masaya konuyor BAÅžBAKAN Gül'den keÅŸif faaliyeti için gerekli izni kopartmış olması, Wolfowitz açısından ilk somut adım olarak tatmin ediciydi. Ancak Pentagon açısından parti olarak iktidarı elinde tutan AKP'nin lideri Recep Tayyip ErdoÄŸan'ın alacağı tutum da önemliydi. 3 Aralık akÅŸamı ABD Büyükelçisi Robert Pearson'un konutunda ayrı bir buluÅŸma ayarlandı. Yemek 4+4 formülüne göre yenecekti. YemeÄŸe Amerikan tarafından Wolfowitz, Grossman, Pearson ve bir Pentagon yetkilisi olmak üzere hepsi de resmi sıfat taşıyan 4 temsilci katıldı. ErdoÄŸan'ın yanında ise çevirmenliÄŸini de yapan Ä°stanbul Milletvekili Egemen Bağış, siyasi danışmanı Adana Milletvekili Ömer Çelik ve özel danışmanlığı yapan, o tarihte ticari iÅŸlerini tasfiye etmediÄŸi için iÅŸadamı statüsünde bulunan Cüneyd Zapsu yer alıyordu. Resmi sıfat taşıyan hiçbir yetkili yoktu Türk tarafında. Wolfowitz, ABD stratejisini ana hatlarıyla ErdoÄŸan'a da açtı. Hatta, Gül'e söz ettiÄŸi üslerin yenilenmesine ait zaman çizelgesinin bir kopyasını ErdoÄŸan'a da anlattı. ERDOÄžAN'IN BEYAZ SARAY'A DAVETÄ°NÄ° ZAPSU AYARLADIAyrıca Wolfowitz, ErdoÄŸan'a BaÅŸkan Bush'un seçim baÅŸarısından dolayı kendisini kutlayan yazılı bir mesajını ve bir hafta sonrası için (10 Aralık) Beyaz Saray'ı ziyaretine iliÅŸkin bir sözlü davetini iletti. Bush'un bu jestinin ErdoÄŸan için büyük bir deÄŸeri vardı. Kendisi yasaklı olduÄŸu için TBMM'ye girememiÅŸti. Oysa Beyaz Saray'da kabul edilmesi Türkiye'de elde edemediÄŸi meÅŸruiyetin kendisine Beyaz Saray tarafından tanınması anlamına gelecekti. Daha ilginci, davetin Cüneyd Zapsu tarafından ayarlanmış olmasıydı. Zapsu, Washington'a gitmiÅŸ, ErdoÄŸan'ın davet edilmesi için yoÄŸun bir lobi faaliyeti yürütmüştü. Wolfowitz, ErdoÄŸan'la görüşmesinden kuzey cephesini AKP Lideri'nin de destekleyeceÄŸi anlayışıyla ayrıldı. ZAPTI TUTULMAYAN 4+4 YEMEKTE KONUÅžULANLAR GÃœL'E Ä°LETÄ°LMEDÄ°Ancak ErdoÄŸan'ın Wolfowitz'le yaptığı ve resmi tutanaÄŸa dökülmeyen, yani devlet arÅŸivine girmeyen bu görüşmenin içeriÄŸi Gül'e hiçbir zaman ulaÅŸmadı. Gül, ABD ile her aÅŸamada iÅŸi pazarlığa çekmek ve son aÅŸamada olayı TBMM'nin takdirine bırakmak stratejisinde yol almaya çalışırken, Zapsu kanalıyla ne gibi mesajların verildiÄŸi hususunda tam bilgisi yoktu. ABD tarafı ise hem Gül, hem de ErdoÄŸan üzerinden sonuca gitmek niyetindeydi. Ancak Washington'un bu tutumu krizin daha sonraki aÅŸamalarında tam bir ‘‘kanal enflasyonu’’na, daha doÄŸrusu hesap hatalarına yol açtı.Peçeteye yazılan gizli plan Hilton’da basına sızıyorTEZKERE olayının belki de en ilginç hikáyesi, Ankara Hilton Oteli'nde yaÅŸandı. O akÅŸam ABD Büyükelçisi, rezidansında AKP Genel BaÅŸkanı Tayyip ErdoÄŸan ve Savunma Bakan Yardımcısı Wolfowitz'e bir yemek vermiÅŸti. YemeÄŸe Tayyip ErdoÄŸan'ın yakın çevesinden de 3 kiÅŸi katılmıştı.Bunlar Cüneyd Zapsu, Egemen Bağış ve Ömer Çelik'ti. Bu üçlü yemekten sonra Hilton Oteli'ne gelerek Wolfowitz'le birlikte Ankara'ya gelen Amerikalı gazetecilere brifing verdi. Masada Zapsu'nun yanına oturanlardan biri The Weekly Standart Gazetesi'nin muhabiri Stephen Hayes'ti. Hayes'in dikkati birden Zapsu'nun önünde duran káğıt peçete üzerine yazılmış nota takıldı. Bu notta, Wolfowitz'in Türkiye'deki üslerde yapılacak olan modernizasyona iliÅŸkin zaman çizelgesi yazılıydı. ÖrneÄŸin, 15 Aralık'ta keÅŸif faaliyeti baÅŸlayacak, inÅŸaata da ocak ayının ortasında geçilecekti. Türk heyeti salondan ayrılmak üzereydi. Amerikalı gazeteci tam not alabilmek için heyeti bir süre daha salonda tutmalıydı. Bunun için bazı ek sorular yönelterek zaman kazanmaya çalıştı.Zapsu, bu sırada Amerikalı gazetecinin önündeki káğıdı kendi not defterine kopyalamakta olduÄŸunun farkında deÄŸildi. Hayes, bu olayı daha sonra çalıştığı dergide bütün ayrıntılarıyla yayınladı. Ancak, ÅŸu soru açıklık kazanmadı. Pentagon'un planını Zapsu'ya bizzat Wolfowitz mi vermiÅŸti? Yoksa Wolfowitz, ErdoÄŸan'a planlarını anlatırken Zapsu bu anlatımları mı not etmiÅŸti?ErdoÄŸan'ı Beyaz Saray'a çağırmayınWashington’un yaklaşımının Türk iç politikasında sıkıntılar yaratması kaçınılmazdı. ErdoÄŸan’ın ne zaman BaÅŸbakanlık koltuÄŸuna oturacağı meçhuldü. Nitekim, ABD’nin Ankara’daki Büyükelçisi Robert Pearson’un Washington’a gönderdiÄŸi deÄŸerlendirmelerde, ErdoÄŸan’ın Beyaz Saray’a davet edilmesinin muhtemel sakıncalarına iÅŸaret edilmekteydi. Gelgelelim, Pentagon’un ağırlığını koymasıyla ziyaret gerçekleÅŸti. Ãœstelik Beyaz Saray görüşmesinin öncesinde Monarch Oteli’nde Wolfowitz, bir hafta önce Ankara’da bir araya geldiÄŸi ErdoÄŸan ve Zapsu ile yeniden buluÅŸtu.Bu da tutanaksız bir görüşmeydi ve benzer ÅŸekilde sıkıntıya yol açtı. Bush, Beyaz Saray’da ErdoÄŸan’dan somut bir talepte bulunmadı. Talep, BaÅŸkan Yardımcısı Dick Cheney tarafından ErdoÄŸan’a açıldı. Cheney, kuzey cephesinin Irak stratejisi açısından önemini anlattıktan sonra ‘‘Bir an önce kararınızı vermenizi bekliyoruz’’ dedi. ErdoÄŸan, ‘‘Saddam bölge için tehlikelidir’’ diye karşılık verdi. Bush ve Cheney karşılarında Saddam’a kendileriyle aynı gözlüklerden bakan bir Türk lideri bulmuÅŸlardı.Â