Paylaşılamayan Efe

Efeler yatağı Aydın, yine Yörük Ali Efe tartışmalarına sahne oluyor. Üç yıl önce Yörük Ali Efe'nin bıyıksız heykeliyle ilgili ateşli tartışmalar yaşanmıştı. Bu kez de Aydın'ın Yenipazar ilçesiyle Dalama beldesinin yerel yönetimleri, Kurtuluş Savaşı'nın efsanevi ismini paylaşamadıkları için karşı karşıya geldiler.

Dalama Beldesi Belediye Başkanı DYP'li Osman Nuri Çilingir'in ‘‘Şu Dalama'dan geçtin mi’’ türküsünü kanıt göstererek ‘‘hemşerimiz’’ dediği Yörük Ali Efe anısına festival hazırlıklarına başlaması, komşu ilçe Yenipazar'ı kızdırdı. 30 Ağustos’ta yapılacak festivalin afişlerini bastıran Başkan Çilingir, Yenipazar Belediye Başkanı ANAP'lı Zafer Savcı'yı şenliğe davet edip ‘‘Katkıda bulunun, görkemli bir festival yapalım’’ önerisi getirince, kıyamet koptu. Yenipazar Belediye Başkanı Zafer Savcı, ‘‘Efe bizim efemiz’’ diyerek şenliğe karşı çıktı. Şimdi Dalamalı ve Yenipazarlı ‘‘efe başkanların’’ birbirine atacak kurşunu yok.

MUHASEBECİ ÖNERDİ

Her şey, muhasebeci Kazım Gönen'in merkeze bağlı Dalama Beldesi Belediye Başkanı Osman Nuri Çilingir'e Yörük Ali Efe anısına bir festival düzenleme önerisi getirmesiyle başladı. ‘‘Yörük Ali bizim efemiz’’ diyen muhasebeci Gönen, Efe'yi anlatan ‘‘Şu Dalama'dan geçtin mi’’ türküsünü kanıt gösterdi. DYP'li Başkan Çilingir teklife olumlu baktı ve ‘‘1'inci Yörük Ali Efe Şenlikleri’’ için hazırlıklara girişildi. 30 Ağustos’ta yapılması kararlaştırılan şenliğin yöresel sanatçılar ve halk oyunları ekiplerinin katılacağı programı hazırlanırken afişler de bastırıldı. Başkan Nuri Çilingir, komşuları Yenipazar Belediye Başkanı Zafer Savcı'yı şenliğe davet edince bir tartışma başladı.

EFEYİ TANIMAZLAR

Dalama Belediye Başkanı Osman Nuri Çilingir'e yüklenip ‘‘Bunlar Yörük Ali Efe'yi bile tanımaz’’ diyen Yenipazar Belediye Başkanı Zafer Savcı, zehir zemberek bir konuşmayla yapılanları eleştirdi:

‘‘Biz Efe'nin tarihini araştırdık. Yıllardır onun oturduğu eski evin müze yapılması için mücadele verdik. Önümüzdeki günlerde restorasyonunu tamamlayıp ziyarete açacağız. Mezarını da bu müzenin bahçesine taşımak için uğraş veriyoruz. Şimdi çıkmışlar, Dalama ile ilgili türküsü var diye Efe'yi sahipleniyorlar!.. Efe'nin savaş yıllarındaki komuta merkezi Yenipazar'dı. Bunun için de dosyalar dolusu evrak ortaya çıkardık. Efe adına bir şenlik yapılacaksa, bunu biz yaparız.’’

TÜRKÜMÜZ BİLE VAR

Şenliği düzenleyen Dalama'nın Belediye Başkanı Osman Nuri Çilingir ise Yenipazar Belediye Başkanı Savcı'ya, ‘‘Yırtık dondan çıkar gibi ortaya çıkıyor’’ diye argo yanıt verince olanlar oldu. Çilingir, ‘‘Efe'nin Dalama ile ilgili ‘Şu Dalama'dan geçtin mi' türküsü bile var. Efe Dalama'da oturmuş. Çalışmalarını burada sürdürmüş, buradan komuta etmiş. Böyle olmasaydı, bu türkü yıllardır söylenir miydi’’ diye konuştu.

DERNEK NE DİYOR

Aydın Kuvayımilliye Derneği Başkanı Talat Arzuhan, iki belediye başkanının kavgasına anlam veremediğini belirterek ‘‘Yörük Ali Efe Sultanhisar'ın Kavaklı Köyü'nde doğdu. Efe ne Yenipazarlı, ne de Dalamalı. Yörük Alif Efe, Kurtuluş Savaşı mücadelesi için en uygun yer olarak Dalama ile Yenipazar arasını seçti. Sen ben kavgasına gerek yok. Efe'nin anısını en iyi şekilde yaşatmak gerekir’’ dedi.

Bu arada festival önerisiyle ortalığı karıştıran muhasebeci Kazım Gönen de ‘‘Kavga edeceklerini nereden bileyim’’ diyerek pişmanlığını dile getirdi.

Yörük Ali kimdir

Tek kurşunla makineliyi susturdu

YÖRÜK Ali Efe 1895'te Sultanhisar'ın Kavaklı Köyü'nde doğdu. Sarı Tekeli Yörük aşiretine mensup ailenin oğlu Yörük Ali, 27 Mayıs 1919'da Aydın Yunanlılar tarafından işgal edilince, gönüllü ordusuyla Donduran Köyü'nden hareket etti. Yörük Ali Efe, düşmana art arda baskın yaparak, Yunan ordusunu yıprattı, 27-30 Haziran’da düşmanla savaşıp bozguna uğratarak Aydın'a girdi. Düşman, Bey Camii'nin minaresine yerleştirdiği mitralyözle halkı ve milisleri şehit ederken Yörük Ali Efe, emsalsiz bir cesaret göstererek makinalıyı tek kurşunla susturdu. Milli kahraman ilan edilen Yörük Ali Efe, iki evlilik yaptı, 8 çocuğu oldu. Zaferden sonra, Sultanhisar'a, ardından sırasıyla İzmir, Yenipazar ve Bursa'ya yerleşti, 23 Eylül 1951'de Bursa'da vefat etti. Şimdi Yenipazar Muslukuyu Mezarlığı'nda yatıyor.

Bıyığı tartışma konusu olmuştu

KURTULUŞ Savaşı yıllarında, Yunan ordusunu yıpratarak Türk birliklerinin toparlanmasını sağlayan Yörük Ali Efe’nin anısına, ölümünden 46 yıl sonra heykelinin dikilmesi kararlaştırıldı. Aydınlılar Vakfı İstanbul Şube Başkanı Ünal Uyguç'un girişimleri, Mimar Sinan Üniversitesi'nden Prof. Dr. Taner Başoğlu'nun tasarımı, Emlak Bankası'nın finansmanıyla Efe'nin fiberglas heykeli yapıldı, Aydın'ın İstasyon Meydanı'nda, Bey Camii'in minaresinden mitralyözle ateş açan Yunan askerini tek kurşunla öldürdüğü yere yerleştirildi. Gençlik yıllarından itibaren bıyık bıraktığı bilinen Yörük Ali'yi bıyıksız, bacak bacak üstüne atmış, elinde tüfekle tasvir eden anıt tartışma yarattı. Aydın Efeler Derneği Başkanı Cafer Sağdıç, ‘‘Bıyıksız efe olmaz. Bu heykel, efeliğe hakaret’’ diyerek tepki gösterdi. Heykeldeki efenin giyimi, oturuş biçimi de beğenilmedi. Ege'nin dört bir yanından farklı sesler yükselirken, tepkiler yoğunlaşınca heykel söküldü, yerine bıyıklı efe heykeli konuldu.