Paul Eedle: Yıl 2030, Ortadoğu’ya hoş geldiniz

Ya Barack Obama, Araplar ve İsrailliler arasında barış sağlayabilirse? Bu konuda başarısız olacağını söylemek çok da zor olmasa gerek. Ancak ya başarılı olur da Amerika ile Müslüman dünyası arasında gerçekten yeni bir çağ başlatabilirse? İşte gelecek 20 yılın düşlemsel bir taslağı. Bu hayali taslağı oluşturan mantık, dünyayı derinden etkileyen dört trende dayanıyor.

İlk olarak İslam, yavaş yavaş, nelere karşı olduğundan ziyade nelere destek verip taraftarlık ettiğini ortaya koyacak. Batı karşıtı bir ideoloji olarak algılanmanın boyunduruğundan kurtarılıp insanları zorbalık ve yozlaşmaya karşı koruyan, onları örgütleyen sosyal bir faktör haline gelecek. İkincisi, on yılların başarısızlığını üzerinden atamayan Arap milliyetçiliği toprağa gömülecek, bölgenin Araplık dışı kimlikleri yeniden yüzeye çıkacak. Arapçılık (Arabism), 1980’lerde siyasi İslam’ın Arap dünyasına egemen olmasına kadar sömürgeci ve emperyalist güçlere karşı direnişin ve İsrail’e karşı girişilen savaşların bayraktarlığını yapmıştı. Ancak bu direniş politikalarını yürütürken Ortadoğu’da hali hazırda mevcut bulunan dini, etnik ve kültürel çeşitliliği baskı altına almıştı. Arapçılığın bölgedeki ideolojik etkisini yitirmeye başlamasıyla beraber kentli elitler daha kozmopolitleşti, fakat yerli ve azınlık kimlikler, bazen şiddete kadar varan boyutlarıyla, keskinleştiler.

Üçüncü olarak demokrasi, kuşkusuz -parça parça- gelişecek. Bir Arap-İsrail çatışması olmadan bölgedeki otokratlar ulusal güvenlik söylemi üzerinden toplum üzerine uygulanan kısıtlama ve baskıyı meşrulaştırmakta büyük zorluk çekecek. Mısır, Suudi Arabistan, Tunus ve Cezayir gibi ülkelerin yöneticileri artık Amerikan desteğine bağımlı olmaktan kurtulacak. Ancak, madalyonun öbür yüzünde, petrol gelirleri birçok hükümeti siyasi süreçlerde vatandaşlara danışma ihtiyacından kurtaracak. “Vergiye ihtiyaç olmayan ortamda siyasal temsil hakkı da anlamını yitirecek”.Bu ortamda hükümdar ve hükümetlerin payandası olacak olan istihbarat servisleri ve ordular, güç ve zenginlikten kendilerine pay koparmaya çalışacak.

Son olarak Ortadoğu ekonomileri patlama gerçekleştirecek. Bölgenin dinamik potansiyeli en yüksek üç ekonomisi –İran, İsrail, Irak-, savaş ve/veya ülke içi siyasi çalkantılar dolayısıyla ekonomik alanda büyük sancılar çektiler. Bu üç ülke de yetişmiş, girişimci bir orta sınıfa sahip; İran ve Irak petrol rezervleri bakımından da çok zengin. İstikrar ve sınırların açılması altyapı, mülkiyet ve servis yatırımlarının önünü açacak. Ancak yozlaşma, kadrolaşma ve kronik su kaynakları sorunu gibi sebeplerle ekonomik büyüme göstergeleri vasatın altında değerleri gösterecek. Refah seviyesinin yükselmesi hızlı nüfus artışını beraberinde getirecek, ancak zengin-fakir arasındaki uçurum kapanmak bir kenara, daralmayacak bile.

Hayal edilemeyeni hayal edin: Obama, Beyaz Saray’daki seremonide Orta Doğu barış antlaşmasını imzalıyor. Tarih Ocak 2010. Gelecek şöyle olabilir:

2010: İsrail’de 2002 yılında ikinci intifadaya önderlik etmekten suçlu bulunup hapse atılan Marwan Baghouti bağımsız Filistin’in ilk cumhurbaşkanı seçiliyor. İsrail başbakanı Tzipi Livni 1948 yılından beri kapalı olan Kerkük-Hayfa petrol boru hattının Rus milyarder Abramoviç’in desteğiyle tekrar inşa edileceğini dünya kamuoyuna duyuruyor.

2011: Batı Şeria’da emlak fiyatları, mültecilerin emlak satın almak ya da inşa etmek için Mültecilere Destek Fonu’ndan kişi başı 100.000 dolara yakın destek almaları sebebiyle, bir yılda üç katına çıkıyor.�

2012: Kürtler Irak’tan koparak bağımsız bir devlet kurmak istiyor. Kürt peşmerge güçleri Kuzey Irak’taki petrol merkezi Kerkük’te hâkimiyeti ele alıyor. Ama İsrail Türkiye ve Suriye’ye katılarak Kürt petrolünün Akdeniz’e taşınmasını engelliyor, bu engellemeyi takiben, üç aylık süre zarfında Kürt direnişi gücünü yitiriyor. Bir barış antlaşması Kerkük’ün kontrolünü Kürtlere veriyor, fakat Kürdistan’ı Federal Irak’taki yarı-özerk bir bölge olarak tanımaya devam ediyor.

2013: Türkiye, Suriye, İsrail, Lübnan, Filistin, Ürdün ve Irak “Ortadoğu Su Topluluğunu” kuruyor. İlk proje dev boru hatlarıyla Dicle ve Fırat nehirlerinin suyunu İsrail, Filistin ve Ürdün’e taşımak.

2015: Mısır’da devrim. Başkan Cemal Mübarek (Hüsnü Mübarek’in oğlu) milyonların katıldığı demokrasi taraftarı gösteriler dolayısıyla felç olan Kahire’den özel jetiyle Cidde’ye kaçıyor.�Eski yasaklı Müslüman Kardeşliğin önderliğindeki acil durum komitesi üç ay içersinde cumhurbaşkanlığı ve parlamento seçimlerinin yapılacağını duyuruyor.

2018: Zehra Rahnavard, eşi Mir-Hüseyin Musavi’nin ardından, İran’ın ilk kadın devlet başkanı seçiliyor. “Amerika’ya ölüm”, “İsrail’e ölüm” vb. sloganlar Cuma hutbelerinden çıkartılıyor.

2020: Körfez İşbirliği Konseyi (Suudi Arabistan, Kuveyt, BAE, Bahreyn, Katar, Yemen) Orta Doğu Su Topluluğuyla birleşiyor; üye ülkeler arasında serbest ve ortak pazar imkânı sunan Ortadoğu Topluluğu hayata geçiriliyor.

2022: Tartışmalı referandum süreçlerinin ardından 16 ODT ülkesi İran’ın topluluğa katılımına onay veriyor. Suudi Arabistan’ın çöldeki uçsuz bucaksız güneş enerjisi panelleri İran’ın nükleer santralleriyle bağlantılandırılarak topluluk genelinde elektrik fiyatları yarı yarıya düşüyor. Karikatüristler ODT’nin Bağdat’taki güneş enerjisi destekli devasa parlamento binasıyla dalga geçiyor. Parlamentonun çalışma dili İngilizce, ancak bütün doküman ve tartışmalar Arapça, İbranice, Türkçe, Farsça, Süryanice’ye çevriliyor.

2026: Ortadoğu’da 20. yüzyıldan beri ilk defa ham petrol üretimi günde 20 milyon varilin altına düşüyor. ODT ülkelerinin toplam iş gücü 21. yüzyılın başında ikiye katlanarak – 60 milyonu işsiz olmak üzere- 200 milyon’a ulaşıyor. Eski ABD başkanı Barack Obama Tahran Üniversitesinden fahri hukuk doktorası alıyor. Riyad’da araba kullanırken yakalanan bir kadın tutuklanıyor.

2030: Usame Bin-Ladin Kuzey Kore’de ölüyor. El Cezire bu haberi “Nil Deltasındaki şehirlerden bir başkasının Akdeniz taşkınlarına karşı boşaltılması” ve “2034 Dünya Kupası’nın Kudüs’te oynanacağı” haberlerinden sonra sunuyor.