Patrik Mesrob Akdamar'da yılda bir kez ayin istedi

Kültür ve Turizm Bakanı Atilla Koç, bakanlığının küreselleşen dünyanın gereklerine paralel olarak her alanda zenginliği ve çeşitliliğin korunmasını geliştirilmesini hedeflediğini söyledi. Koç, kiliseye haç konulmamasına ilişin soruya, “Bilim kurulu haçlı diye karar verirse bunu zevkle yaparız gocunmayız” dedi. Açılış töreninden sonra Ermeni konuklardan bazı kadınların kilise içine girip kısa süreli mum yakarak dua ettikleri görüldü.

Van Gölü’ndeki Akdamar Adası’nda adayla aynı taşıyan tarihi Ermeni Kilisesi, bugün Akdamar Kilisesi Anıt Müzesi olarak törenle açıldı. Açılışa Kültür ve Turizm Bakanı Atilla Koç, Türk Ermenileri Patriği Mesrob II, Ermenistan Kültür Bakan Yardımcısı Gagik Gyurjyan, Van Valisi Özdemir Çakacak, 20 ayrı ülkeden Ermeni büyükelçiler, başkiposlar, milletvekilleri ve gazeteciler olmak üzere 356 kişi katıldı. Açılışta Van Müftüsü Osman Artan da hazır bulundu.Akdamar Adası’na Türk Bayrağı'ndaki ay- yıldız ile Van Kedisi’nin beyaz rengini ve Van Gölü’nün maviliğini simgeleyen mavi beyaz balonlar asıldı.

SIKI GÜVENLİK

Çok sıkı güvenlik önlemlerinin alındığı açılış sırasında konuklar otobüslerle Van’dan Akdamar İskelesi’ne götürüldü. Burada Emniyet Müdürlüğü Özel Harekat Şube Müdürlüğü’ne bağlı operasyon timleri göl içinde zodyak botla sürekli devriye görevi yaparken, adaya gidecek olan davetliler kurulan x-ray cihazından geçirilip tek tek üst arasından geçirildi. Adada özel harekatcı nişancı timler ve özel eğitimli köpeklerle önlemler en üst seviyeye çıkarıldı.

Ada çevresinde belirlenen vapur ve motorların dışında hiç bir motorun seyrine izin verilmedi. Bu arada sabah erken saatlerinde iskele önüne gelen Türk Kamu- Sen, Eğitim- Sen ve Türk Sağlık- Sen Van şubelerinin başkanlarının da bulunduğu 5 kişi, Atatürk posteri açıp ‘Türk milleti asildir. Asla soykırım yapmaz’ pankartı taşımak istedi. Bu kişileri hemen polis tarafından gözaltına alındı.

Kültür ve Turizm Bakanı Koç, Ermeni Kültür Bakan Yardımcısı Gyurjyan ve Mesrob II, aynı vapurla Akdamar Adası’na gitti. Açılış töreni, saygı duruşu ve İstiklal Marşı’nın söylenmesiyle başlarken, törende ünlü piyanist Tuluyhan Uğurlu da bir konser verdi.

PATRİK'TEN HERKESE TEŞEKKÜR

Türk Ermenileri Patriği Mesrob II, törende yaptığı konuşmada hükümete çağrıda bulunarak yılda bir kez kilisede ayin yapılması için izin verilmesini istedi. Kilisenin önemini ve tarihi yapısını anlatan Patrik Mesrob II, şunları söyledi:

“Dünyanın sayılı kilise ve manastırından biri olarak değerlendirilen Surp Haç (Kutsal Haç) Ermeni Kilisesi binası şüphesiz Anadolu tarihine 3 bin yıldır katkıda bulunan bir kültürün en güçlü simgelerindendir. 90 yılı aşkın bir süredir ibadethane olarak kullanılmayan binanın kar, yağmur, deprem gibi etkenlerle yıpranmış bölümlerinin aslına uygun olarak yenilenmesi sevindirici bir durumdur. Bu yenileme çalışmaları her şeyden önce Anadolu’nun tüm tarihi mirasını sahiplenen ve imkanların el verdiği ölçüde onları korumayı görev sayan bir anlayışın ürüdür. Bu anlayışı işleve dönüştürerek çeşitli kesimlerden gelen cesaretle göğüsleyen ve önemli restorasyonu gerçekleştiren hükümetimiz, Kültür Bakanlığımız başta olmak üzere emeği geçen herkese Türkiye Ermenileri cemaati adına bu tarihi günde içten teşekürlerimizi sunuyorum.”

YILDA 1 KEZ AYİN VE FESTİVAL

Patrik Mesrob II, “Bu başarılı restorasyon hükümetimizin tarihi eserlere ayrım gözetmeksizin verdiği önemin güçlü bir göstergesidir. Türk Ermeni ilişkilerinde gayet olumlu bir gelişme olarak nitelenen bu çalışma iyi niyetli insanların gayretleriyle bereketlenecektir” dedi. Patrik Mesrob II, sözlerini şöyle sürdürdü:

“Bu arada belirtmek istediğimiz bir hususta tarihi bir kilisede veya bir inanç merkezinde icra edilecek bir duanın insanlığın anılarında güzel duyguların uyanmasına vesile olabileceğidir. Bu yönde atılacak adımlarla Akdamar Adası ve Surp Haç Kilisesi önemli bir inanç turizm merkezi olabilir. İbadethane olarak inşa edilmiş bu yapı herkesin bildiği gibi bir kilisedir. Geleneklerimize göre kilise binalarının özel günlerinde kilise binasının inşasından itibaren, hizmet vermiş ruhaniler ve hayırseverler yapılan dualarla anılırlar. Bu inancımızın bir gereği olduğu kadar her toplumda görülen hayırseverleri yad etme geleneğinin sürdürülmesidir. Bu bağlamda söz gelimi yılda bir kez düzenlenecek bir ayin ve ona bağlı olarak Akdamar Festivali bu kilisede dua etmek isteyen dünyanın dört bir yanına dağılmış insanları bu adaya çekebilecektir. İnançlarının bir gereğini yerine getirmenin ruhani coşkusunu yaşayanlar aynı zamanda halk oylunları ezgileri, aşık geleneği, el işleri ve dokuma gibi yöresel kültürel değerlerle de kenetme imkanını da bulacaklar.

Böylelikle bir gün belki iki toplum arasında bir türlü başarılamayan diyalog ortamının oluşabilmesini sağlayacak adımlar atılacabileceğini ümit ediyorum. Binayı koruma altına alan ve yenilenmesi için elinden gelen özveriyi esirgemeyen hükümetimizin yılda bir kez bu özel günde gerçekleştirilecek geleneksel kutlama törenine olanak saglayacağına kalben inanıyorum.”

ATİLLA KOÇ'UN KONUŞMASI

Kültür ve Turizm Bakanı Atilla Koç, Türkiye’nin dünyanın kültür coğrafyasında yer aldığını söyledi. Koç, şöyle dedi:
“Dünyanın en zengin kültür mirasının üretildiği ve yaşatıldığı bu topraklar sahibi olduğu zenginlikle dünyanın kültürel çeşitliliğine ciddi katkılar sağlamaktadır ve sağlayacaktır. Bakanlığımız küreselleşen dünyanın gereklerine paralel olarak her alanda zenginliğin ve çeşitliliğin korunmasını geliştirilmesini hedefleyen bir anlayışı benimsemiştir. Bu doğrultuda bakanlığımızın yüklendiği en önemli sorumluluklardan biri farklı kültürlere ait günümüze kadar ulaşan topraklarımız üzerindeki kültür varlıklarının korunmasını, kollanmasını ve gelecek kuşaklara aktarılması olmuştur.”

Bakan Koç, bunun en önemli örneğinin Akdamar Kilisesi Anıt Müzesi olduğunu belirterek, “Tarihi bir geçmişi içinde barındıran Van Akdamar Kilisesi restore edilmesiyle bir dünya kültür mirasının yaşatılması hedeflenmiştir. Ülkemizde kültürel çeşitliliğin bir zenginlik unsuru olarak toplumsal paylaşmaya katkıda bulunduğu gücünden hareketle bundan önce olduğu gibi bundan sonra da bu tür faaliyetlerimize devam edeceğiz” dedi.

KONUK ERMENİLER DUA ETTİ

Konuşmalardan sonra kilisenin açılışı, Bakan Koç, Mesrub II ve Ermenistan Kültür Bakan Yardımcısı Gagik Gyurjyan tarafından yapıldı. Bakan Koç, kurdeleyi keserken, “Dualarla açıyoruz. Mutluyuz” dedi.

Kurdelanın kesilmesinden sora heyet üyeleri kilesini içinde incelemelerde bulundu. Ancak heyetlerin kilise içinden çıkmasının ardından Ermeni konuklar arasında bulunan bazı kadınlar, kilise içinde kısa süreli mumlar yakıp dua ettikleri görüldü.

HAÇ VARSA YAPARIZ

Kilisenin haçsız olarak açılması tartışmaları üzerine gün içinde gazetecilerin sorularını yanıtlayan Bakan Koç, “Bilim Kurulu haçlı diye karar verirse bunu zevkle yaparız gocunmayız” dedi. Bir gazetecinin, Mesrob II’nin ayin isteğini hatırlatması üzerine Koç, şunları söyledi:

“Ben bu meselede burada bunların onarımı, ihyası ve hazırlıklarıyla görevliyim. O hususta Sayın Patriğin ayin talebini sizler de duydunuz. Bunlar gerekli yerlere intikal ettirilecektir. Bu hususta görevli olan Kültür ve Turizm Bakanlığı değildir. İçişleri Bakanlığıdır. İçişleri de Dışişleri'ne sorarak karar verecektir.”

GYURJYAN: OLUMLU BİR ADIM

Ermenistan Kültür Bakan Yardımcısı Gyurjyan da Bakan Koçla birlikte gazetecilere törene ilişkin değerlendirmelerde bulundu. Akdamar Anıt Müzesi’nin açılışının iki taraf için de olumlu bir adım olduğunu belirten Gyurjyan şöyle konuştu:

“Restorasyon çalışmalarını uzaktan izledik ve şimdi çok iyi yapılmış olduğunu görüyoruz. Çok az yanlışlıklar var ama genel olarak çok iyi yapılmış. İki ülke arasındaki sınırlar da açık olsaydı çok daha iyi olurdu. Çünkü kapalı sınırlarla turizm faaliyetleri iyi olmaz.”

Bir gazetecinin konuk Bakan Yardımcısına yönelik “neden konuşma yapmadınız?” sorusuna Koç, “Because he is a guest. Çünkü o bir misafir” karşılığını verdi.

Ermeni Patriği Mesrob II de gazetecilerin ayin talebine ilişkin soruları üzerine “Devletin takdiridir” yanıtını verdi. Bir başka gazetecinin, “Diasporadan katılım çok az, hatta yok denecek kadar az” sözleri üzerine, Mesrob II, “Sadece anıt müze olarak açılmasına bir tepki olarak düşünüyorum. Ama benim için bir tarihi kültür mirasının harabe halden kurtarılıp yine güzel bir şekilde onarılması önemlidir. Onun için buradayım” diye karşılık verdi.

Adadan ayrılan heyet üyeleri Van Gölü kıyısındaki Merit Otele geçerek yemek yedi. Yemek sırasında Bakan Koç, Ermeni Bakan Yardımcısı Gagik Gyurjyan’a üzerinde Van Gölü canavarını simgeleyen resmin bulunduğu bal, Mesrob II’ye ise Akdamar Kilisesi resmini bulunduğu plaket hediye etti.

AKDAMAR ERMENİ KİLİSESİ'Nİ İLK KESİŞ MANUEL YAPTI

VAN Gölü üzerindeki Akdamar Adası’nda adayla aynı adı taşıyan tarihi Akdamar Ermeni Kilisesi, Ermeniler için büyük önem taşıyor. Kutsal Haç adına Vaspurakan Kralı 1'inci Gagik tarafından M.S. 915-921 yılları arasında Keşiş Manuel’e yaptırılan ve Ermeni mimarisinin önemli eserleri arasında yer alan Akdamar Ermeni Kilisesi’nin restorasyonu Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın talimatıyla Kültür Bakanlığı tarafından 20 Nisan 2005 tarihinde ihaleye çıkarıldı.
İhaleyi 2 milyon 50 bin YTL’ye alan Cahit Zeydanlı’nın sahibi olduğu Kartalkaya firması, restorasyon çalışmalarına başlamadan önce İstanbul Üniversitesi, Gazi Üniversitesi ve Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi’nden öğretim üyelerinin oluşturduğu ‘Bilim Kurulu’ ve Kültür Bakanlığı’ndan kontrolör heyeti oluşturdu. 22 Mayıs 2005 tarihinde restorasyonuna başlayan kilise havaların iyi olduğu dönemlerde yapılan çalışmalarla 21 Temmuz 2006 tarihinde bitirildi.

Restorasyon sırasında kilisenin iç ve dış cephesinde düzenlemesi yapılarak, dış duvarlarında zamanla silinen figürler temizlenerek ortaya çıkarılıp, zemini döşendi, çatısı onarıldı. Restorasyonun tartışmalara neden olmaması için yapılan tüm çalışmalarda Ermeni Mimar Zakarya Mildanoğlu yer aldı. Ayrıca Akdamar Kilisesi’ndeki taşlar için İtalya’dan taş uzmanı ve restoratör Paolo Pagnini, Haç Kaidesinin yapılması için de Ermenistan’dan Khatcadur Margaryan getirildi. 2 milyon 600 bin YTL’ye mal olan restorasyon sırasında kilise dışında, Ruhban Okulu’na ait rahip odaları ortaya çıkarıldı. Ancak bu odalar restorasyon projesine dahil olmadığı için restore edilmedi.

Restorasyon öncesi harabe görünümünde olan Ermeni Kilisesi’nin restorasyonun sürdüğü sırada geçen yıl Hakkari’nin Şemdinli İlçesi’ne giden Başbakan Recep Tayyip Erdoğan dönüşte helikopterle adaya inerek incelemelerde bulundu. Bugün Akdamar Kilisesi Anıt Müzesi olarak açılışı yapılan Ermeni Kilisesi’ne Haç konulup konulmaması uzun süre tartışıldı. Ancak restorasyon sırasında Haç Kaidesi’nin yapılması rağmen, kilisenin Anıt Müze olarak açılması nedeniyle haç konulmadı.