Özelleştirmede İsdemir modeli

Bir kamu kuruluşunun bir başka kamu kuruluşu tarafından özelleştirme programı çerçevesinde satın alınarak kára geçirilmesi ilginç bir deneyim olarak tarihe geçti. İsdemir dönemin özelleştirmeden sorumlu devlet bakanı Yüksel Yalova’nın özel çabasıyla Erdemir’e 50 milyon dolar karşılığında 1 Şubat 2002 tarihinde devredildi. Devri gerçekleştiren Özelleştirme İdaresi Başkanlığı (ÖİB), İsdemir’in o güne kadar yarattığı 237 milyon dolarlık borcu sıfırladı ve İsdemir’i temiz bir şirket olarak Erdemir’e teslim etti.

İŞLETME BAŞARISI

İsdemir’in Erdemir tarafından satın alınmasının ardından yönetim ekibi tamamen değişti. Ereğli’den İskenderun’a gelen 50 kişilik bir ekip işletmeyi yenileme, işletme anlayışını değiştirme planı yaptı. Dört ay gibi kısa bir sürede yenileme planı ortaya çıkartıldı ve İsdemir’de Türkiye’nin ihtiyacı olan yassı çelik üretimine geçildi. Fabrikanın bu değişimi sağlaması için 26 milyon dolarlık bir yatırım yapıldı. Yatırım için gerekli olan kaynak, yurtdışından uzun dönemli kredi olarak sağlandı.

Yeni ekip Erdemir tecrübesini kısa zamanda İsdemir’e aktardı ve Türkiye’nin ihtiyacı olan yassı çelik üretimine gidildi. Böylece işletmenin zarardan kurtularak kára geçmesi için gerekli olan ilk adımlar atılmış oldu.

Erdemir’den gelerek İsdemir’de dönüşüm projesi başlatan ekip önemli bir kadro şişkinliği ile karşılaştı. İşletmede beş bin 169 kadrolu personel vardı. Personelin üç bin 530’unun emeklilik süresi dolmuştu. İşletmenin personel giderlerinin toplam gidere oranı yüzde 35 seviyesindeydi. Kadro geçici işçilerle birlikte sekiz bin 300 kişiyi buluyordu. Çalışanların arasında 30 kadrolu imam olduğu, güvenlik görevlilerinin sayısının yüksek tutulduğu görüldü. Yalnızca 300 kişinin işine son verildi. Emekliliği gelmiş personele de emekli olmaları durumunda kolaylık sağlandı.

İsdemir’in deneyimli insan kaynağının korunarak şirketin dönüşümünün bu kadro ile yapılması verimliliği olumlu etkiledi.

DÜNYA PAZARI

İsdemir’in kamuya yük olan bir şirket olmaktan çıkartılarak kára geçen bir şirkete dönüştürülmesine dünya piyasaları da etkili oldu. Çin ekonomisinde meydana gelen büyüme ve dünya yassı çelik piyasasında ortaya çıkan talep artışı İsdemir’in kára geçmesinde etkili oldu.

İsdemir’i Erdemir’e satan ÖİB, satış öncesi bir rapor yayınlayarak İsdemir’in devlete maliyetinin 2000’de 96 milyon dolar olduğunu, 2001’de şirketin zararının 100 milyon doların üzerine çıkacağını ortaya koydu. ÖİB İsdemir’in yassı çelik üreten bir şirkete dönüşümü için 700 milyon dolarlık yatırım yapılması gerektiğini ileri sürüyordu. ÖİB raporunda ayrıca, çalışan maliyetinin işletme giderlerinin yüzde 35’i seviyesinde olduğu hatırlatılıyor ve bu oranın yarı yarıya azaltılması gerektiği belirtiliyordu. İsdemir dönüşüm yatırımını çok sınırlı tutarak ve ciddi bir tenkisat yapmadan kára geçmeyi başardı.

Dönüşümü gerçekleştiren ekip tasfiye edildi

İsdemir’de dönüşümü başlatarak işletmeyi kára geçirmenin ilk adımlarını atan 50 kişilik Erdemir ekibi 2003 yılı Ağustos ayı itibariyle tümüyle tasfiye edildi.

Başta Genel Müdür İsmail Akçakmak olmak üzere İsdemir yönetiminin tamamı emekli edildi. Türkiye’de işletmecilik ve insan kaynakları anlayışının hangi noktada olduğuna ‘örnek teşkil edecek’ bir uygulama daha yapılmış oldu.