Osman Hamdi Bey’in ‘İlahiyatçı’ tablosunda isim krizi

Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın 2015 yılında ülkenin doğal, kültürel ve tarihi değerlerini ortaya çıkarmak, gelecek nesillere aktarmak ve Türk kültürünü dünyaya tanıtmak hedefiyle hayata geçirdiği Kültür Portalı, web sayfası ve sosyal medya hesaplarında Osman Hamdi Bey’e özel bir yer ayırdı. Portalın web sayfasında ressamın 13 tablosunun görüntüsüne yer verilerek, yaşam hikâyesine değinildi.

Portalın, Instagram hesabından ise 1907 yapımı, tuval üzerine yağlı boya olan, 90 x 113 santimetre ebatındaki ‘İlahiyatçı’ tablosuna özel olarak değinildi. Kültür ve Turizm Bakanlığı yayınlarından, Edhem Eldem tarafından hazırlanan ‘Osman Hamdi Bey Sözlüğü’ kaynak gösterilerek aktarılan bilgide, ‘İlahiyatçı’ tablosu ile ilgili şunlar kaydedildi:

'FAZLACA TERCÜME KOKUYOR'

“Osman Hamdi’nin İlahiyatçı ismini taşıyan iki tuvali bulunmaktadır. Bunların ilki 1902 tarihli o sene Paris Salonunda 793 numarası altında sergilenmiş olup, bugün Viyana’daki Belvedere Müzesi’nde bulunandır. İkincisi ise 1907 tarihinde yapılmış ve 1909’da Londra’da sergilenmiştir. Her iki tabloya verilen isim, sergilendiklerinde kullanılan isimle tam uyumluysa da, aslında Türkçe açısından biraz fazlaca tercüme ‘kokmaktadır’. İlahiyatçı kelimesi Paris’te ve Londra’da kullanılmış olan theologien’e tam olarak tekabül ediyorsa da, aslında tabloda yer alan kişiyi Türkçe tarif edecek tabir herhalde başka olmalıydı: Hoca veya Servet’i Fünun’un 1910’da yaptığı gibi Rahle-i Tilavet ya da tablonun biraz farklı ve bitmemiş üçüncü versiyonunda olduğu gibi kişiden çok onun yaptığını tanımlayan Kuran Tilaveti ya da Kuran Okuyan Hoca.”

EN ÖNEMLİ ESERLERİ

‘kulturportali’ web sayfasında Osman Hamdi Bey’in ‘Arzuhalci’, ‘Gezintide Kadınlar’, ‘Halı Satıcısı’, ‘Haremde’, ‘İki Müzisyen Kız’, ‘İstanbul Hanımefendisi’, ‘Kaplumbağa Terbiyecisi’, ‘İlahiyatçı’, ‘Silah Taciri’, ‘Yeşil Cami’de Kuran Dersi’, ‘Leylak Toplayan Kız’, ‘Kur’an Okuyan Kız’ görsellerine yer verildi. Osman Hamdi Bey’den de özetle şöyle bahsedildi: “Çeşitli devlet görevlerinde çalışan Osman Hamdi Bey, Nemrut Dağı tümülüsünde, Hekate Tapınağı’nda kazılar yaptı. Osmanlı coğrafyasının kültürel çeşitliliğini ve tarihini bir müzeci gözüyle resimledi. Osmanlı dünyasının zengin kültürel mirasını, kendine özgü bir kurguyla ifade etti.”