Ortadoğu'da sivil toplum araşıyı

Arap dünyasının ünlü sivil toplum, insan hakları ve demokrasi savunucusu Mısırlı sosyolog Prof. Dr. Saad Eddin İbrahim, Arap ve İslam dünyasında sivil toplum örgütlenmesinin “güvenlik devleti” gerekçesini öne süren otokrat yönetimler tarafınden engellendiğini söyledi.PROF. DR. SAAD EDDİN İBRAHİM KİMDİR?Prof. Saad Eddin İbrahim (64), Kahire Amerikan Üniversitesi’nde sosyolji dersleri veriyor, yine Kahire’deki İbni Haldun Gelişmişlik Çalışmaları Merkezi’ni yönetiyor ve Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Kofi Annan’a sivil toplum konularında danışmanlık yapıyor. İbni Haldun Merkezi’nden 27 arkadaşı, 30 Haziran 2000 tarihinde tutuklandı. Bir yıl sonra DGM tarafından “ülke imajına zarar vermek” başta olmak üzere birçok suçlamayla 7 yıl hapse mahkum edildi. Suçlamaların temelinde, İbni Haldun Merkezi’nin, Avrupa Birliği MEDA Demokrasi Programı fonlarıyla gerçekleştirdiği seçmen eğitimi ve seçim gözetimi çalışmaları yatmaktaydı. Arap Dünyası’nda sivil toplumun geleceği üzerinde doğrudan etkisi olan İbrahim’in davası, uluslararası düzeyde çok büyük bir ilgi gördü ve hatta bir dönem Mısır-ABD ilişkilerinde gerginliğe yol açtı. Nihayet 18 Mart 2003'te Yargıtay'da beraat etti. Serbest bırakılmasının ardından ABD’de tedavi görüp Mısır’a döndü. Çalışmalarına bıraktığı yerden devam ediyor. Geçen yıl Ortadoğu'da sivil toplum için yaptığı çalışmalarıyla da Avrupa Parlamentosu'nun Uluslararası Yazarlar Ödülü'nü almıştı.Türkiye Ekonomik ve Sosyal Etüdler Vakfı'nın (TESEV) düzenlediği  "Ortadoğu'da Sivil Toplum ve Demokrasi" konulu toplantı İstanbul Bilgi Üniversitesi'nde yapıldı.Sabancı Üniversitesi öğretim üyelerinden Doç. Dr. Ayşe Kadıoğlu’nun yönettiği toplantıya, Kahire'deki Amerikan Üniversitesi sosyoloji profesörü Saad Eddin İbrahim ve Bilgi Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Murat Belge konuşmacı olarak katıldı. Prof. Dr. İbrahim, siyasi yapıları nedeniyle, İslam ülkeleri, özellikle de Ortadoğu’da Batılı anlamda sivil toplum örgütlerinin gelişemediğini ifade etti.Prof. Dr. İbrahim, Afganistan’dan Fas’a kadar yer alan bu geniş coğrafyadaki otokrat yönetimlerinin sivil toplum örgütlenmesine engel olduğunu kaydetti. "OTOKRAT YÖNETİMİNİN GERETÇESİ GERÇEKÇİ DEĞİL"Prof. Dr. İbrahim, Müslüman dünyadaki otokrat yönetimlerin, sivil toplum örgütlenmesinin Batılı ülkelere özgü olduğunu ve İslam ile bağdaşamayacağını öne sürdüklerini anlattı.Bu gerekçenin “asla doğru olmadığını” vurgulan Prof. Dr. İbrahim, buna örnek olarak Japonya’yı gösterdi. Japonya’da İkinci Dünya Savaşı’na kadar sivil toplum örgütlenmesinin olmadığını, bu ülkenin eski kültürünün de buna zaten kesinlikle elvermediğini ifade etti. JAPONYA VE TÜRKİYE ÖRNEĞİ Ancak İkinci Dünya Savaşı sonrası bir süre Amerikan yönetiminde kalan Japonya’da, bu tarihten sonra hem demokrasinin geliştiğini, hem de sivil toplum örgütlenmesinin görüldüğünü belirtti.  İslam ülkelerinin “demokrasiye ve sivil topluma kapalı güvenlik devletleri” olduğunu belirten Prof. Dr. İbrahim, ancak Türkiye’nin bu ülkeler arasında ayrı bir yere sahip olduğunu kaydetti. Türkiye’de demokrasinin ve sivil toplum örgütlenmesinin gelişmekte olduğunu söyleyen Prof. Dr. İbrahim, Türkiye’nin aynı zamanda diğer İslam ülkelerindeki demokrat ve sivil kesimler için model ülke olduğunu vurguladı. VAKIFLAR VE MEDİNE VESİKASIProf. Dr. Saad Eddin İbrahim, İslam ülkelerindeki vakıfların, yine de, sivil toplum örgütü örneği olarak gösterilebileceğini, fakat, demokratik ülkelerdeki sivil toplum kuruluşlarının görevini tam olarak yerine getiremedğini anlattı. Prof. Dr. Saad Eddin İbrahim, İslamIn ilk dönemlerinde, ayrı dine ve etnik topluluğa mensup kişilere kendi hukuklarının uygulanmsasını öngören “Medine Vesikası”nın da bir tür sivil toplum girişimi olduğunu dile getirdi. “Medine” kelimesinin, “medeniyet-sivilleşme”den geldiğini anlatan Prof. Dr. İbrahim, Medine Vesikası’nın, İngilizlerin Magna Carta’sından önce ortaya atıldığını kaydetti.    ÖNERİ VE ÇAĞRI Ancak bugünün Arap ve İslam ülkelerinin, Batılı anlamda toplumu kucaklamaya çalışan sivil toplum örgütlerinden yoksun olduğunu belirten Prof. Dr. İbrahim, İslam dünyasını, sivil topulumu örgütlemlek için “güvelik devletlerinin şeflerine karşı birleşmeye” çağırdı. Prof. Dr. İbrahim, sivil toplum kuruşlarının ortaya çıkması ve gelişmesi için Arap ve Ortadoğu bölgesini kapsayan bir işbirliği ağı kurmalmasını önerdi. Bu coğrafyanın dünya nüfusunun yüzde 7’sini barındığındığını belirten Prof. Dr. Saad Eddin İbrahim, eğer sivil toplum alanında Müslüman dünyada işbirliği gerçekleşirse, yeryüzünün İslam toplumlarının gücünü görebileceğini söyledi. �