Ortadoğu’da futbolun politik dili

Mısır’da milyonların takip ettiği futbol ligi bir yıl aradan sonra geçen hafta yeniden başladı. El-Ehli ve El-Masri takımları arasında geçen yıl oynanan maç sonrasında olaylar çıkmış, 74 kişi ölmüştü. Olaylardan sorumlu tutulan 21 sanık önceki hafta idama mahkûm edildi. Ancak futbol taraftarlarının protestoları dinmedi, karar sonrası El Masri taraftarları yine sokaklara döküldü. Protestolarda 27 kişi daha öldü.
Peki tüm bunları sadece ‘holiganizmle’ açıklayabilmek mümkün mü? Hayır. Çünkü tıpkı dünyanın geri kalanında olduğu gibi, Ortadoğu’da da futbol hiçbir zaman ‘sadece futbol’ olmadı. Stadyumlar; siyasi ve bireysel özgürlük taleplerinin dile getirildiği semboller haline geldi. “Ortadoğu futbolunun çalkantılı dünyası” adlı bloğun yazarı, Amerikalı gazeteci James M. Dorsey, bölge futbolunun politik yönünü anlattı.

Ortadoğu ülkelerinde futbol çılgınlığı ne seviyede seyrediyor?
- Arap Baharı’ndan önce Ortadoğu’da diktatörlerin kesinlikle müdahale edemediği iki yer vardı: Camiler ve futbol sahaları. Ortadoğu ve Kuzey Afrika ülkeleri tam anlamıyla futbol delisi ülkeler. Bu coğrafyada insanlar, din dışında hiçbir şeye futbola olduğu kadar tutkuyla bağlı değil. Geçen yıl Kahire’deki Ain Shams Üniversitesi Mısır’da boşanmaların artış sebebiyle ilgili bir araştırma yaptı, bir numaralı sebep erkeklerin futbol deliliği çıktı.
Mısır’da son bir yıldır futbol taraftarları arasında yaşanan şiddet olaylarını nasıl değerlendiriyorsunuz? Mısır’daki Ultralar nasıl bu kadar politize oldu?
2000’lerden itibaren Mısır’daki futbol fanatikleri internet sayesinde İtalya ve Sırbistan’daki ‘Ultralar’ı keşfettiler. Bu ülkelerdeki Ultraların devletten bağımsız hareket ettiklerini gördüler. Onlar da bunu örnek aldı ve “Stad devletin değil bizimdir” dediler. Mübarek rejiminin son dört yılında polisle Ultralar arasına hemen her hafta çatışma vardı. Dolayısıyla da Ultralar çok politize oldular ve sokak çatışmasında tecrübe kazandılar. Ultralar bugün Mısır’da Müslüman Kardeşler’den sonra ikinci büyük sivil hareket.

STAT YASAKLANDI

Mısır’daki iki yıl önceki halk ayaklanmasında Ultralar nasıl bir rol oynadı?
- Ultralar devrimin de en keskin militanları haline geldi. Gösterilerde en ön saflarda yer aldılar, Tahrir Meydanı’ndaki bariyerleri ilk onlar yıktılar, çünkü zaten polisle çatışma pratiğine sahiptiler. Mısır’da daha çok şiddet göreceğiz. Şimdi taraftarlara stada girme yasağı koydular. Ayrıca El Ehli taraftarları gördüler ki olaylara karışan tek bir güvenlik görevlisi bile ceza almadı. Mısır Cumhurbaşkanı Musri’nin bu taleplere cevap vermesi gerekiyor.
Filistin halkı için milli takımları ne kadar önemli?
- Ortadoğu’da hemen her futbol kulübünün şu veya bu şekilde siyasetle ilgisi var. Bölgede politika, futbolun içine bir şekilde yerleşmiş durumda. Kendi etnik ve ulusal kimliklerini yerleştirmek için de Ortadoğulu halklar için futbol çok önemli bir araç. Filistinliler için de futbol Filistin’i haritaya sokmak ve ulusal kimliklerini inşa etmek için çok önemli. Sonuçta Filistin takımı başka bir ülkeye maç yapmaya gittiğinde orada Filistin bayrağı da asılıyor.
Suriye’de son bir buçuk yıldır iç savaş yaşanıyor. Ancak Suriye Milli Takımı iki ay önce Kuveyt’te oynadıkları maçta Bahreyn’i 3-2 yenerek Batı Asya Şampiyonası finallerine yükseldi...
- Suriye’nin futbolda başarılı olmasının rejim için sembolik önemi var. Suriye’de iki büyük milli futbol kulübü var, bir tanesi ordunun takımı olan Al-Jaish. Diğer büyük takım ise Esad’a bağlı güvenlik güçleri olan Şebbiha polislerinin kurduğu bir kulüp. Suriye milli takımının başarılı olmasının en büyük sebebi, rejimin mevcut sistemin hâlâ işlediğini gösterme çabası. Ancak artık Suriye’nin futbolda kazandığı başarı Beşar Esad’ı iktidarda tutmaya yetmez.
Körfez ülkeleri için futbol neyi temsil ediyor?
- Körfez ülkeleri çok büyük futbol yatırımcıları. Kendilerini bu şekilde uluslararası topluma entegre ediyorlar. Ayrıca Batılı ülkelerle büyükelçilikler vasıtasıyla kuramayacakları denli yüksek seviyede bağlantılar kuruyorlar. Futbola yatırım yapmak iş fırsatlarını da geliştiriyor.