Onların işi ‘takı tasarlamak’
Güncelleme Tarihi:
<B>Gaye GÜZELAY</B>
Oluşturulma Tarihi: Mayıs 07, 2004 21:58
Marmara Üniversitesi Teknik Bilimler Yüksekokulu bünyesinde 'Uygulamalı Takı Teknolojisi Programı' bulunuyor. Öğrenciler, tasarımdan uygulamaya kadar, takı oluşturmanın tüm aşamalarını öğreniyor. Rengin insanlar üzerindeki ruhsal etkileri, el yeteneğinin geliştirilmesi ve denge, birlik gibi tasarım ilkeleri de verilen dersler arasında.
İnsanlık tarihi kadar eskilere dayanan takı tutkusu, bugün de geçerliliğini koruyor. Çağımızda büyük bir sektör halini alan takı konusunda başarılı olmanın yolu, tasarımlarla fark yaratmaktan geçiyor.
Marmara Üniversitesi Teknik Bilimler Yüksekokulu'ndaki 'Uygulamalı Takı Teknolojisi Programı'nda, tasarım ağırlıklı eğitim veriliyor. Burada, takı tasarımı işinin 'zanaat' değil, 'sanat' olduğu öğretiliyor. Program Koordinatörü Yrd. Doç. Dr. Leyla Ulusman, öğrencilerin tasarımdan uygulamaya kadar, bir takı oluşturmanın tüm aşamalarını öğrendiklerini söylüyor. Kuyumculuk sektöründeki ihtiyacın tasarım ağırlıklı olduğunu belirten Ulusman, ‘‘Tasarıma önem veren işverenler, çok tatminkar ücretler ödeyebiliyor‘‘ diyor. Ulusman, programdan mezun olan öğrencilerin 'tasarımcı' ve 'takı teknikeri' olarak çalıştıklarını anlatarak, istihdam konusunda hiç zorluk çekmediklerini belirtiyor. Şu anda birinci sınıfta dahi açıkta öğrencilerinin bulunmadığını söylüyor.
Programa öğrenci alınırken yetenek sınavı yapılmıyor, öncelikle temel sanat eğitimi veriliyor. Şu an sadece sınavsız geçişle öğreci kabul edildiğini belirten Ulusman, gelecek yıl sınavla da öğrenci alacaklarını belirtiyor.
Öğrenciler, uygulamalı derslerde kullanacakları gümüşü kendileri alıyor. Birinci sınıfın sonunda da 30 iş günü staj yapıyorlar. Programda, geçen yıllardan alttan ders alanlar hariç, 60 öğrenci okuyor.
KADINLAR DA SEKTÖRE GİRDİ
Ulusman, bu alanda eğitim verilen okullarla birlikte, kadınların da takı sektöründe çalışmaya başladıklarını söylüyor. Fark yaratabilmek ve kalıcı olabilmek için, kendi kültürümüzü yansıtan özgün tasarımların gerekli olduğunu belirtiyor:
‘‘Ustalar kendilerine göre tasarım yaparak, 'bu benim tasarımım' diyor. Halbuki bir koleksiyon hazırlamak için günlerce araştırma yapmak, onu bir yere dayandırmak ve uygulamak gerekli. Kalıcı ve marka olabilmek için, kendi kültürümüzü işlemeliyiz. Yabancılar, bizim kültürümüzle ilgili olan tasarımları almak istiyor.‘‘
Son yıllarda, takıda doğal taşlara ağırlık verildiğini anlatan Ulusman, ‘‘Taşlı takılar daha çok ilgi görüyor. Ametist, kalsedon, ateş opali, opal gibi, Türkiye'de çok bulunan taşlar kullanılabilir‘‘ diyor.
İş bulmakta zorlanmam
Semra Demirbilek (2'nci sınıf): Malzemenin çeşidi ne kadar fazla olursa, tasarım da o kadar rahat oluyor. Ben en çok kolye ucu ve küpe yapmayı seviyorum. Kapalıçarşı'dan gramı 325 bin liraya gümüş alıyoruz. Ayda yaklaşık 100 gram kullanıyoruz. Piyasada eleman açığı olduğu için iş bulmakta zorlanacağımı pek sanmıyorum. Özellikle bilgisayar destekli tasarım bilenler aranıyor. Kendi yaptığım takıları takıyorum. Değişik olduğunu görenler, nereden aldığımı soruyorlar. 'Ben yaptım' deyince şaşırıyorlar.
Kuyumcuda 4 yıl çalıştım
İskender Pehlivan (2'nci sınıf): Kadırga Anadolu Meslek Lisesi Kuyumculuk bölümünden mezun oldum. Lisede okurken dört yıl boyunca Kapalıçarşı'da bir kuyumcu dükkanında çalıştım. Orada tasarım değil de, daha çok teknisyenlik üzerine işler yaptım. Okula, bu sanatın tarihini incelemek ve görmek için geldim. Buradaki dersler tasarım ağırlıklı ama pratikte bazı uygulamaları yapmamız için gerekli aletlerimiz yok. Ben tiyatro ile ilgileniyorum ve ileride tiyatrocu olmak istiyorum.
Kendimi geliştireceğim
Kevser Limboz (2'nci sınıf): Tasarım alanında kendimi geliştirmek istiyorum. Bilgisayar destekli tasarım alanında kendimi geliştirebilirim. Burada işin tekniğini, en başından en son aşamasına kadar her şeyini öğreniyoruz. Yaptığımız tasarımlar ruh halimize göre değişiyor. Bazen uzun süre hiçbir şey çıkmıyor, bazen de kısa sürede birçok farklı model oluşturuyoruz. Kendi takımı kendim tasarlamaktan çok keyif alıyorum. Burada başarılıysanız iş bulabilirsiniz. Piyasada okullu tasarımcı pek yok.
Bitirme projeleri Notre Dame ve geometri
Bölümde okuyan öğrenciler, ikinci yılın sonunda birer bitirme projesi hazırlıyor. Öğrenciler, seçtikleri konudan esinlenerek tasarladıkları takıları yapıyor. Öğrencilerden Göknur Çor, 'Notre Dame'ın Kuleleri' isimli projesinde tasarladığı bileklikte, Fransız Gotik sanatının en ünlü eserinden esinlendiğini belirtiyor. 'Geometri'yi konu alan Ezgi Can ise küpe ve broş tasarladığı çalışmasında ‘‘Daire biçimi ve oluşturduğu imgelerle devinim, hareket ve tekrarın kendini hissettirmesi, bana esin kaynağı oldu‘‘ diyor.
Hangi dersler var?
Bölümde okutulan bazı dersler ve içerikleri şöyle:
Renk bilgisi: Rengin tanımı, insanlar üzerindeki ruhsal etkileri, renklerde uyum.
Temel sanat eğitimi: Çizim ile ilgili teknik bilgiler, el yeteneğinin geliştirilmesi.
Tasarım ilkeleri: Tasarımın safhaları, geliştirilmesi. Armoni, zıtlık, egemenlik, denge, birlik gibi tasarım ilkeleri.
Süsleme terminolojisi: Türk süsleme motifleri ile ilgili araştırmalar.
Sanat tarihi: İlkçağ, Mısır, Mezopotamya, Hitit, Ege, Yunan, Roma, Bizans, Ortaçağ ve Rönesans sanatlarının tanıtımları.
Takı yapım teknikleri: Doğrudan metalle çalışarak biçim ve şekil verme, metali kesme, kaynatma, delme, taş çakma, parlatma.
Süs taşları: Doğada bulunan süs taşlarının oluşumu ve çıkarılmasıyla ilgili bilgilerin yanı sıra taşların işlenmesi görsel özellikleri.
Marmara Üniversitesi Teknik Bilimler Yüksekokulu'ndaki 'Uygulamalı Takı Teknolojisi Programı'nda, tasarım ağırlıklı eğitim veriliyor. Burada, takı tasarımı işinin 'zanaat' değil, 'sanat' olduğu öğretiliyor. Program Koordinatörü Yrd. Doç. Dr. Leyla Ulusman, öğrencilerin tasarımdan uygulamaya kadar, bir takı oluşturmanın tüm aşamalarını öğrendiklerini söylüyor. Kuyumculuk sektöründeki ihtiyacın tasarım ağırlıklı olduğunu belirten Ulusman, ‘‘Tasarıma önem veren işverenler, çok tatminkar ücretler ödeyebiliyor‘‘ diyor. Ulusman, programdan mezun olan öğrencilerin 'tasarımcı' ve 'takı teknikeri' olarak çalıştıklarını anlatarak, istihdam konusunda hiç zorluk çekmediklerini belirtiyor. Şu anda birinci sınıfta dahi açıkta öğrencilerinin bulunmadığını söylüyor.
Programa öğrenci alınırken yetenek sınavı yapılmıyor, öncelikle temel sanat eğitimi veriliyor. Şu an sadece sınavsız geçişle öğreci kabul edildiğini belirten Ulusman, gelecek yıl sınavla da öğrenci alacaklarını belirtiyor.
Öğrenciler, uygulamalı derslerde kullanacakları gümüşü kendileri alıyor. Birinci sınıfın sonunda da 30 iş günü staj yapıyorlar. Programda, geçen yıllardan alttan ders alanlar hariç, 60 öğrenci okuyor.
KADINLAR DA SEKTÖRE GİRDİ
Ulusman, bu alanda eğitim verilen okullarla birlikte, kadınların da takı sektöründe çalışmaya başladıklarını söylüyor. Fark yaratabilmek ve kalıcı olabilmek için, kendi kültürümüzü yansıtan özgün tasarımların gerekli olduğunu belirtiyor:
‘‘Ustalar kendilerine göre tasarım yaparak, 'bu benim tasarımım' diyor. Halbuki bir koleksiyon hazırlamak için günlerce araştırma yapmak, onu bir yere dayandırmak ve uygulamak gerekli. Kalıcı ve marka olabilmek için, kendi kültürümüzü işlemeliyiz. Yabancılar, bizim kültürümüzle ilgili olan tasarımları almak istiyor.‘‘
Son yıllarda, takıda doğal taşlara ağırlık verildiğini anlatan Ulusman, ‘‘Taşlı takılar daha çok ilgi görüyor. Ametist, kalsedon, ateş opali, opal gibi, Türkiye'de çok bulunan taşlar kullanılabilir‘‘ diyor.
İş bulmakta zorlanmam
Semra Demirbilek (2'nci sınıf): Malzemenin çeşidi ne kadar fazla olursa, tasarım da o kadar rahat oluyor. Ben en çok kolye ucu ve küpe yapmayı seviyorum. Kapalıçarşı'dan gramı 325 bin liraya gümüş alıyoruz. Ayda yaklaşık 100 gram kullanıyoruz. Piyasada eleman açığı olduğu için iş bulmakta zorlanacağımı pek sanmıyorum. Özellikle bilgisayar destekli tasarım bilenler aranıyor. Kendi yaptığım takıları takıyorum. Değişik olduğunu görenler, nereden aldığımı soruyorlar. 'Ben yaptım' deyince şaşırıyorlar.
Kuyumcuda 4 yıl çalıştım
İskender Pehlivan (2'nci sınıf): Kadırga Anadolu Meslek Lisesi Kuyumculuk bölümünden mezun oldum. Lisede okurken dört yıl boyunca Kapalıçarşı'da bir kuyumcu dükkanında çalıştım. Orada tasarım değil de, daha çok teknisyenlik üzerine işler yaptım. Okula, bu sanatın tarihini incelemek ve görmek için geldim. Buradaki dersler tasarım ağırlıklı ama pratikte bazı uygulamaları yapmamız için gerekli aletlerimiz yok. Ben tiyatro ile ilgileniyorum ve ileride tiyatrocu olmak istiyorum.
Kendimi geliştireceğim
Kevser Limboz (2'nci sınıf): Tasarım alanında kendimi geliştirmek istiyorum. Bilgisayar destekli tasarım alanında kendimi geliştirebilirim. Burada işin tekniğini, en başından en son aşamasına kadar her şeyini öğreniyoruz. Yaptığımız tasarımlar ruh halimize göre değişiyor. Bazen uzun süre hiçbir şey çıkmıyor, bazen de kısa sürede birçok farklı model oluşturuyoruz. Kendi takımı kendim tasarlamaktan çok keyif alıyorum. Burada başarılıysanız iş bulabilirsiniz. Piyasada okullu tasarımcı pek yok.
Bitirme projeleri Notre Dame ve geometri
Bölümde okuyan öğrenciler, ikinci yılın sonunda birer bitirme projesi hazırlıyor. Öğrenciler, seçtikleri konudan esinlenerek tasarladıkları takıları yapıyor. Öğrencilerden Göknur Çor, 'Notre Dame'ın Kuleleri' isimli projesinde tasarladığı bileklikte, Fransız Gotik sanatının en ünlü eserinden esinlendiğini belirtiyor. 'Geometri'yi konu alan Ezgi Can ise küpe ve broş tasarladığı çalışmasında ‘‘Daire biçimi ve oluşturduğu imgelerle devinim, hareket ve tekrarın kendini hissettirmesi, bana esin kaynağı oldu‘‘ diyor.
Hangi dersler var?
Bölümde okutulan bazı dersler ve içerikleri şöyle:
Renk bilgisi: Rengin tanımı, insanlar üzerindeki ruhsal etkileri, renklerde uyum.
Temel sanat eğitimi: Çizim ile ilgili teknik bilgiler, el yeteneğinin geliştirilmesi.
Tasarım ilkeleri: Tasarımın safhaları, geliştirilmesi. Armoni, zıtlık, egemenlik, denge, birlik gibi tasarım ilkeleri.
Süsleme terminolojisi: Türk süsleme motifleri ile ilgili araştırmalar.
Sanat tarihi: İlkçağ, Mısır, Mezopotamya, Hitit, Ege, Yunan, Roma, Bizans, Ortaçağ ve Rönesans sanatlarının tanıtımları.
Takı yapım teknikleri: Doğrudan metalle çalışarak biçim ve şekil verme, metali kesme, kaynatma, delme, taş çakma, parlatma.
Süs taşları: Doğada bulunan süs taşlarının oluşumu ve çıkarılmasıyla ilgili bilgilerin yanı sıra taşların işlenmesi görsel özellikleri.