Öncü mü, artçı mı anlaşılamıyor

‘‘Marmara'da Deprem ve Jeofizik’’ konulu toplantıda konuşan Prof. Tuncay Taymaz, birçok sorunun denizdibi sismografi verilerinin en az bir yıl sonra çıkacak sonuçlarıyla yanıtlanacağını söyledi.

BİLİMADAMLARI, önceki gün düzenlenen ‘Marmara'da Deprem ve Jeofizik’ konulu toplantıda, Marmara Denizi'nin altındaki fayın tek mi, parçalı mı kırılacağı konusunda yine farklı görüşler ortaya koydu. Prof. Dr. Ahmet Ercan ve Prof. Dr. Aykut Barka, parçalı fay ve kırılma olacağını söylerken, Prof. Dr. Tuncay Taymaz, Fransız Le Pichon ve Prof. Dr. Celal Şengör'le birlikte imza attığı tek fay projesini savundu.

Prof. Dr. Taymaz, Japon ve Fransız kuruluşlarının desteğiyle süren OBS (Ocean Bottom Sismograph-Denizdibi sismografı) ölçümlerinin ilk sonuçlarına göre Büyükada'nın güneyinde, 500 metre ile 2 kilometre arasında değişen derinliklerde, çok sayıda küçük deprem kaydedildiğini söyledi. Prof. Dr. Taymaz, büyüklükleri 3-3.5'a varan bu depremlerin Adalar ve Anadolu yakasındaki sahil yolunda hissedildiğini belirtti.

Prof. Dr. Taymaz, verilerin Marmara'da birçok suskun yer gösterdiğini, bu sismik boşlukların da deprem riski taşıdığını belirterek, fayın Büyükada'nın güneyine kadar kırılmış olabileceğini anlattı. Devletin, bilimsel araştırmalara destek vermesini isteyen Prof. Dr. Taymaz, OBS verilerinin en az bir yıl sonra çıkacak kesin sonuçlarının, birçok soruya net yanıt getireceğini söyledi.

Tüm depremler gösteriliyor

Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü Sismoloji Labaratuvarı Şefi Dr. Doğan Kalafat ise Marmara Denizi'ndeki cihaz yoğunluklarının çok iyi olduğunu belirterek, ‘‘Verilerin işlenmesi uzun bir iştir. Büyüklüğü 3'ün üzerinde olan tüm depremler, kesinlikle internet sitemizde gösterilir. Mikro depremlerin tümünü ölçüyoruz’’ dedi. Ancak Prof. Dr. Tuncay Taymaz'ın sözünü ettiği Büyükada'nın güneyindeki hareketlilik Kandilli'nin internet adresinde gözükmüyor.

Tsunami

Toplantıda ‘Marmara'da Deprem Dalgaları, Tsunami’ başlıklı sunum yapan İstanbul Ünivrsitesi'nden Prof. Dr. Yıldız Altınok, 17 Ağustos Depremi'nde 35 gözlem yerinde yapılan araştırmalara göre İzmit Körfezi'nde 1-25 metre yüksekliğinde tsunami olduğunu, dalga yüksekliğinin Değirmendere'de 10 metreye ulaştığını söyledi. Prof. Dr. Yıldız Altınok, bunun ‘küçük ve yoğun hasar yapmayan bir tsunami’ olduğunu belirtti.

Bazı bilimadamları, sunum başlıklarının, kendilerine haber verilmeden değiştirildiğini belirterek, toplantıyı düzenleyen TMMOB Jeofizik Mühendisleri Odası'nı eleştirdiler.

Bilimadamları yine farklı konuştu

Prof. Dr. Aykut Barka (İTÜ)

Tek fay olduğuna yönelik yapılan çalışma, tartışma yaratan, önemli bir bilimsel çalışma. Ancak sahip olduğumuz morfolojik bulgular, tek fay teorisine uymuyor. Kesin değil ama parçalı kırılma ihtimali daha kuvvetli. Ama bu kırılmada da 7'den büyük depremler olur. Bunu söylerken, 30 yıl içindeki kırılmadan söz ediyorum. Depreme hazırlık için bilimsel çalışmaları beklemek, vakit kaybı. Deprem nasıl olursa olsun İstanbul'u etkileyecek. Marmara'nın kuzeyindeki fay, güneyindekinden 20 kat hızlı çalışıyor ve 17 Ağustos depremi, kuzeyde stresi artırdı.

Prof. Dr. Ahmet Ercan (İTÜ)

Kuzey Anadolu Fayı, sürpriz davranışlar içinde olmayan, ‘sevimli’ bir fay. Gölcük'te, Adapazarı'nda deprem olacağı 1970'den beri belliydi. Şimdi veriler, Mürefte ile Büyükçekmece arasını gösteriyor. Burası 35 bin defa kırılmış, 35 bin birinciyi bekliyoruz.

Prof. Dr. Tuncay Taymaz (İTÜ)

Marmara'nın tabanında jeologlar birden fazla fay görebilir. Ancak sismolojik ve jeofizik veriler bu fayların hepsinin derinde birleşerek, tek fay olduğunu ve Selanik'i geçtiğini gösteriyor. Kırılma bir ya da iki kerede olabilir ama fay tek. Bunu bize, olacak deprem gösterecek. Bir kere de iki kere de olsa, İstanbul'da yıkımlara neden olur.

Yrd. Doç. Dr. Oğuz Gündoğdu (İstanbul Üniversitesi)

1912 kırığının yerinde sismik boşluk var. Ama ben oradaki enerjinin boşaldığını düşünüyorum. TPAO'nun son yaptığı haritaya güveniyorum. Orta kesimdeki ana fayın kırılmasının, İstanbul ve çevresini zorlayacağı açıktır. Fayın uzunluğuyla, olası depremin büyüklüğünü tespit edemezsiniz. 12 Kasım depreminde fay 43 kilometreydi ama büyüklük 7.2 idi.

Doç. Dr. Berkan Ecevitoğlu (İTÜ)

Kırılma Saroz-Tekirdağ arasında, tek kerede olursa, büyüklüğü 7.5'in üzerinde olur. Böyle bir kırılmada merkezin Tekirdağ'ın güneyinde olacağını düşünüyorum. 17 Ağustos Depremi İstanbul'da ne kadar etkili olduysa, bu da o kadar etkili olur. Hatta kırılma denizde olacağı için etkisi daha az da olabilir.