Ona hamam oğlanı değil, hiz oğlanı denir

Osmanlı'da hamamcılara 'hamam oÄŸlanı' denmezdi. Hamamcı, yine o devirde de 'hamamcı' idi, erkek hamamlarında kese ve sabun iÅŸlerine bakanlara 'dellák', kadın hamamındakilere ise 'nátır' adı verilirdi.Eski asırlardan kalma belgelerden anlaşıldığı kadarıyla, hamamlarda daha baÅŸka iÅŸlerin görüldüğü de olurdu ama 'hamam oÄŸlanı' kavramının hamamcılarla alákası yoktu. Bazı özel zevklere hitap eden hususi hamamlarda kimi delláklar yahut müşterinin beraberinde getirdiÄŸi genç arkadaşı sözkonusu 'özel' iÅŸi yerine getirir ama bu kiÅŸilere 'hamam oÄŸlanı' deÄŸil, 'hiz oÄŸlanı' denirdi. Hiz oÄŸlanları mutlaka kayıt altına alınır ve ellerinde günümüzün hayat kadınlarının kullandığı vesikaların benzeri olmadan çalışmalarına izin verilmezdi.Türkçe, 'hamam oÄŸlanı' kavramıyla çok sonraki devirlerde tanıştı ve genel bir kavram olan 'hiz oÄŸlanı' sözü, zamanla 'hamam oÄŸlanı'na dönüştü.Ancak, 'Dellaknáme-i Dilgüşá,' yani 'Gönüller Açan Delláklar Kitabı' adını taşıyan 17. yüzyıldan kalma bir elyazması, eski hamamlarda sadece kese ile sabun iÅŸinin yapılmadığını, baÅŸka faaliyetlerde de bulunulduÄŸunu gösteriyor. O devrin 'hamamcılar kethüdası' yani Ä°stanbul'daki bütün hamamların en üst düzeydeki yöneticisi olan DerviÅŸ Ä°smail'in yazdığı ve tek nüshası ÅŸu anda bende bulunan 'Gönüller Açan Delláklar Kitabı'nda Ä°stanbul'un toplam 408 hamamında 2 bin 321 dellákın çalıştığı anlatılıyor ve bunların sadece 11'inden sözediliyor.Kılıç Ali PaÅŸa Hamamı'nda Yemenici Bali, Fındıklı Müftü Hamamı'nda Sipahi Mustafa Bey, KasımpaÅŸa PiyalepaÅŸa Hamamı'nda Seyis Hasan Ali, aynı hamamda Kalyoncu Süleyman, Yıldızbaba hamamında Kız Softa Ãœrgüplü Ä°smail, Kadırga Çardaklı Hamam'da Kınalıkuzu Firuz, Ãœsküdar Kolluk Hamamı'nda Peremeci Benli Kara Davud, MahmutpaÅŸa Hamamında AltınbaÅŸ BeyoÄŸlu, Eyüp Eski Yeni Hamam'da KeÅŸmir Mustafa, Azapkapısı YeÅŸildirekli Hamam'da Hamleci Ä°brahim ve Åžengül Hamamı'nda Karanfil Hasan'ı anlatan eserde bu 11 dellákın 'görevlerini' nerede ve ne ÅŸekilde yaptıkları, 'kurnabaşı' iÅŸleri, camekánlı odada 'döşek yoldaÅŸlığı' maceraları ve müşterilerin ödeyeceÄŸi fiyatları da veriliyor.Â