Ona hamam oğlanı değil, hiz oğlanı denir
Güncelleme Tarihi:
Murat BARDAKÇI
Oluşturulma Tarihi: Ocak 14, 2004 01:05
Osmanlı'da hamamcılara 'hamam oğlanı' denmezdi. Hamamcı, yine o devirde de 'hamamcı' idi, erkek hamamlarında kese ve sabun işlerine bakanlara 'dellák', kadın hamamındakilere ise 'nátır' adı verilirdi.
Eski asırlardan kalma belgelerden anlaşıldığı kadarıyla, hamamlarda daha başka işlerin görüldüğü de olurdu ama 'hamam oğlanı' kavramının hamamcılarla alákası yoktu. Bazı özel zevklere hitap eden hususi hamamlarda kimi delláklar yahut müşterinin beraberinde getirdiği genç arkadaşı sözkonusu 'özel' işi yerine getirir ama bu kişilere 'hamam oğlanı' değil, 'hiz oğlanı' denirdi. Hiz oğlanları mutlaka kayıt altına alınır ve ellerinde günümüzün hayat kadınlarının kullandığı vesikaların benzeri olmadan çalışmalarına izin verilmezdi.
Türkçe, 'hamam oğlanı' kavramıyla çok sonraki devirlerde tanıştı ve genel bir kavram olan 'hiz oğlanı' sözü, zamanla 'hamam oğlanı'na dönüştü.
Ancak, 'Dellaknáme-i Dilgüşá,' yani 'Gönüller Açan Delláklar Kitabı' adını taşıyan 17. yüzyıldan kalma bir elyazması, eski hamamlarda sadece kese ile sabun işinin yapılmadığını, başka faaliyetlerde de bulunulduğunu gösteriyor. O devrin 'hamamcılar kethüdası' yani İstanbul'daki bütün hamamların en üst düzeydeki yöneticisi olan Derviş İsmail'in yazdığı ve tek nüshası şu anda bende bulunan 'Gönüller Açan Delláklar Kitabı'nda İstanbul'un toplam 408 hamamında 2 bin 321 dellákın çalıştığı anlatılıyor ve bunların sadece 11'inden sözediliyor.
Kılıç Ali Paşa Hamamı'nda Yemenici Bali, Fındıklı Müftü Hamamı'nda Sipahi Mustafa Bey, Kasımpaşa Piyalepaşa Hamamı'nda Seyis Hasan Ali, aynı hamamda Kalyoncu Süleyman, Yıldızbaba hamamında Kız Softa Ürgüplü İsmail, Kadırga Çardaklı Hamam'da Kınalıkuzu Firuz, Üsküdar Kolluk Hamamı'nda Peremeci Benli Kara Davud, Mahmutpaşa Hamamında Altınbaş Beyoğlu, Eyüp Eski Yeni Hamam'da Keşmir Mustafa, Azapkapısı Yeşildirekli Hamam'da Hamleci İbrahim ve Şengül Hamamı'nda Karanfil Hasan'ı anlatan eserde bu 11 dellákın 'görevlerini' nerede ve ne şekilde yaptıkları, 'kurnabaşı' işleri, camekánlı odada 'döşek yoldaşlığı' maceraları ve müşterilerin ödeyeceği fiyatları da veriliyor.
Türkçe, 'hamam oğlanı' kavramıyla çok sonraki devirlerde tanıştı ve genel bir kavram olan 'hiz oğlanı' sözü, zamanla 'hamam oğlanı'na dönüştü.
Ancak, 'Dellaknáme-i Dilgüşá,' yani 'Gönüller Açan Delláklar Kitabı' adını taşıyan 17. yüzyıldan kalma bir elyazması, eski hamamlarda sadece kese ile sabun işinin yapılmadığını, başka faaliyetlerde de bulunulduğunu gösteriyor. O devrin 'hamamcılar kethüdası' yani İstanbul'daki bütün hamamların en üst düzeydeki yöneticisi olan Derviş İsmail'in yazdığı ve tek nüshası şu anda bende bulunan 'Gönüller Açan Delláklar Kitabı'nda İstanbul'un toplam 408 hamamında 2 bin 321 dellákın çalıştığı anlatılıyor ve bunların sadece 11'inden sözediliyor.
Kılıç Ali Paşa Hamamı'nda Yemenici Bali, Fındıklı Müftü Hamamı'nda Sipahi Mustafa Bey, Kasımpaşa Piyalepaşa Hamamı'nda Seyis Hasan Ali, aynı hamamda Kalyoncu Süleyman, Yıldızbaba hamamında Kız Softa Ürgüplü İsmail, Kadırga Çardaklı Hamam'da Kınalıkuzu Firuz, Üsküdar Kolluk Hamamı'nda Peremeci Benli Kara Davud, Mahmutpaşa Hamamında Altınbaş Beyoğlu, Eyüp Eski Yeni Hamam'da Keşmir Mustafa, Azapkapısı Yeşildirekli Hamam'da Hamleci İbrahim ve Şengül Hamamı'nda Karanfil Hasan'ı anlatan eserde bu 11 dellákın 'görevlerini' nerede ve ne şekilde yaptıkları, 'kurnabaşı' işleri, camekánlı odada 'döşek yoldaşlığı' maceraları ve müşterilerin ödeyeceği fiyatları da veriliyor.