On yılda üç kiÅŸi kadavra olmak istedi

Orkestra ÅŸefi Hikmet ÅžimÅŸek'in bir yıldır bekletilen cesedi, nihayet kadavra olarak kullanılmaya baÅŸlandı.Her ÅŸey bir gazetede okuduÄŸum 'Hikmet ÅžimÅŸek'in kadavrası heba oldu' haberiyle baÅŸladı. ÅžimÅŸek, vasiyeti gereÄŸi kadavra olmak istemiÅŸ ama bir türlü kullanılamamıştı. Buradan aklıma kaç kiÅŸinin kendisini kadavra olarak bağışladığı ya da en azından böyle bir ÅŸeyi düşünebildiÄŸi sorusu geldi. Sonra da, tıp fakültelerinde anatomi dersinin ‘‘gereç’’i olan kadavraların nasıl temin edildiÄŸi. Bilgi almak için Marmara Ãœniversitesi Tıp Fakültesi Anatomi Bilim Dalı'nın kapısını çaldığımda, korkudan ayaklarım iki ileri bir geri gidiyordu. Kadavralar konusunda doktora tezi hazırlayan Yard. Doç. Dr. Ãœmit Süleyman Åžehirli'nin anlattıklarını aÄŸzım açık dinledim. Ne kadar derin bir kuyuymuÅŸ meÄŸer bu kadavra iÅŸi. Anatomi ve dolayısıyla kadavra kullanımının tarihçesiyle ilgili öyle ÅŸeyler anlattı ki, Michelangelo'nun Musa heykelindeki baÅŸarısını ancak anlayabildim. Rönesans öncesi insan kadavrası üzerindeki çalışmalar çok kısıtlı ve neredeyse yasakken, o dönemde bu çalışmalar halkın gözü önünde yapılırmış. Mesela Michelangelo, onlarca kadavra üzerinde çalıştıktan ve insan vücudundaki her damarı, kası çok iyi tanıdıktan sonra her an canlanacakmış hissi veren Musa heykelini yapmış. Zaten biliyorsunuz, güya Michelangelo heykeli bitirdikten sonra çekicini yere atıp, ‘‘konuÅŸsana be adam’’ demiÅŸ. Niye bu kadar hikáye anlatıyorum? Pazar günü kadavra konusunu en sempatik haliyle size okutabilmek için elbette. Bütün bu yazılanların özeti ÅŸu; tıp fakülteleri kadavra sıkıntısı yaşıyor ve kadavra bağışının artmasını istiyor. Tıp fakültelerindeki kadavraları nerelerden temin ediyorsunuz?- Ä°ki yoldan. Hastanede ölmüş adli bir vaka olmayan sahipsiz ölüler ve diÄŸeri de bağış yoluyla temin edilen kadavralar.Sahipsiz ölüler için bir bekleme süresi yok mu? Ya bir süre sonra sahipleri gelirse?- Hastanelerin sahipsiz ölüleri bir hafta bekletme hakkı var. Ondan sonra prosedür gereÄŸi bu ölüleri yakınlarındaki tıp fakültelerine vermek zorundalar. Ama maalesef bu böyle olmuyor. 3-4 sene evvel bir baÅŸhekim prosedür gereÄŸi kadavrayı bize verdi. Sonra da yakını geldi ve ortalığı birbirine kattı. Televiyonlar, ‘‘Hastaları sahiplerine iade etmeden, kadavra olarak üniversitelere veriyorlar’’ diye haberler yaptı. O baÅŸhekim gece yarısı yatağından kaldırılıp ifadesi alındı. Halbuki prosedürü yerine getirmiÅŸti. Böyle olunca baÅŸhekimler bu prosedürü iÅŸletmeye çekindiler. Bize getirilen ölüleri biz burada bozulmasın diye ilaçlayıp, 45 gün bekletiriz. Bu sürenin sonunda sahibi çıkmazsa, yasal olarak bu kadavralar üzerinde eÄŸitim yapma hakkımız vardır. 45 gün içinde yakını gelirse iade ederiz. Ama bu kiÅŸi saÄŸlığında kendini kadavra olarak bağışlamışsa, bekleme süresine ihtiyaç yok.Kadavra bağışı çok oluyor mu? Mesela ilk kadavrayı kim bağışlamış?- Tabii ki yok. Kendini kadavra olarak bağışlamak maalesef kimsenin aklına gelmiyor. 12 milyonluk Ä°stanbul'da, 10 senede sadece 3 kiÅŸi kendini kadavra olarak bağışladı. Son iki yıldır 5-6 kiÅŸi daha bağışladı. Zaten bağışla kadavra olabilmek, 1980'lerde Medeni Kanun'un ÅŸahsiyetin sona ermesi maddesiyle beraber baÅŸladı. Batı ülkelerinde 1900'ların başından beri bağış var. ‘‘Karar verdim kadavra olacağım’’ desem ne yapmam gerekiyor? - Bağış kadavrada da iki seçenek var. KiÅŸi, ya saÄŸlığında kendini bağışlar, ya da öldükten sonra ölen kiÅŸinin aksi bir vasiyeti yoksa yakınları bağışlar. Bunun detaylı bir formu var ve bu form iki kiÅŸi ÅŸahitliÄŸinde imzalanıyor. Ama kiÅŸi kendini bağışlasa bile bazen sorun çıkıyor. Çünkü öldükten sonra ailesi onun kendini bağışladığını bilse bile, kadavra olmasını istemediÄŸi için bize haber vermiyor. Kontrol etme imkanımız yok.Detaylı form dediniz, hangi detaylar?- KiÅŸinin kadavra istediÄŸini belirten bir metin, bağışla ilgili kanunların hepsi ve kadavra olarak kullanıldıktan sonra cenaze töreni isteyip istemediÄŸi, hangi dine göre tören istediÄŸi, ailesine geri verilmek mi istiyor, bizim mi bu iÅŸlemleri yapmamızı istiyor, hepsi formda var. Yani kullandıktan sonra cenaze törenini de ihmal etmiyorsunuz?- Ä°stiyorsa elbette. Kadavraları nerede nasıl saklıyorsunuz?- Bakteriler üremesin ve koku yapmasın diye ilaç veriliyor. Ana damardan bir pompa yardımıyla ilaçlı sıvıyı bütün vücuda dolaÅŸtırıyoruz. Morglarda gördüğünüz tarzda buzdolaplarında ya da ilaçlı bir havuzda bekletiliyor. Türkiye'de genellikle bu sıvı dolu havuzlarda saklanır. Bir ders yılında kaç kadavra kullanılması gerekir? - En az 10 tane kullanılması gerekiyor. Ama biz koca ders yılında sadece bir tane kullanabiliyoruz. Ä°stanbul'da kadavra dağıtımını CerrahpaÅŸa Tıp Fakültesi yapıyor. CerrahpaÅŸa'nın en büyük ÅŸansı Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi gibi bir kaynağı olması. Orada sahipsiz ölüler çok fazla çünkü. Madem bu kadar sıkıntı var, ithal edin? - Kanunen kadavra ithali yasak. Olsa bile çok yüksek maliyetler, karşılamamız mümkün deÄŸil. Bir ara Pakistan ihraç ediyordu galiba. Bir kadavrayla ne kadar idare ediyorsunuz?- Bir sene. Ä°kinci sene de kullandığımız oluyor ama iyi sonuç alamıyoruz. Mezarlıklardan kadavra çalınıyor diye bir ÅŸehir efsanesi vardır. Siz hiç kadavra çalan birini duydunuz mu? - Åžimdilerde yok. Bazen mezarlıklar yol yapılmak için açıldığında kemikler ortaya çıkıyor. Öğrenciler de bazen bunları topluyor. KemiÄŸe bile ihtiyaç var.Bagajdaki kemikler güvenlik kontrolüne nasıl yakalandı?Prof. Dr. Aymelek Yalın, bizleri yadırgatan bu mesleÄŸin hayatının doÄŸal bir parçası olduÄŸunu söylüyor: ‘‘Bizim çocuklarımız doÄŸduklarından beri bu iÅŸle içli dışlı oldukları için etkilenmezler. Kitaplıkta kafatası durur, çalışmak için kemik götürürüz eve. Bir gün alışveriÅŸ merkezine uÄŸradım. Güvenlik görevlisi bagajınızın kilidini açın dedi ben de açtım. ÇocuÄŸun yüzü kireç gibi oldu. Hemen aklıma bagajda kafatası, kol bacak kemikleri olduÄŸu geldi. Çıktım arabadan, ‘tıp fakültesinde öğretim görevlisiyim, onlar çalışmak için' deyip, kimliÄŸimi gösterdim. Bagajı hemen kapattı, o günden sonra da bir daha bagaj açtırmadı.’’PARA KARÅžILIÄžI KADAVRA OLUNMUYORAydınlanma çağında kadavra olarak suçluların cesetleri kullanılıyordu.O dönemde kadavra için mezar hırsızlığı yaygındı.AIDS, Hepatit B ve C hastaları kadavra olarak kullanılamıyor.Öğrenciler bazen kadavraların fotoÄŸrafını çekmek istiyor ama kadavraya saygı için hiçbir ÅŸekilde buna izin verilmiyor.‘HÄ°KMET ŞİMÅžEK’İN KADAVRASINA NE OLDU’ TARTIÅžMASINÄ°HAL ŞİMÅžEK (Hikmet ÅžimÅŸek'in eÅŸi)Benim de duygularım var, öyle kullanılsın istemezdimHikmet, vasiyeti üzerine Gazi Ãœniversitesi'nde kadavra olmak istemiÅŸti. Gönlüm razı olsa da, olmasa da bu isteÄŸini yerine getirdik. Benim de duygularım var, onun öyle kullanmasını istemezdim. Kadavra olarak kullanılması gecikince, duygularımı dinledim. Gömülmek, huzura kavuÅŸmak istediÄŸini hissediyordum. Ölüsünün bile eziyet çekmesine dayanamam. O orada öylece durdukça sanki yaşıyor ve onu iyi edebilecekmiÅŸim hissine kapılıyorum, kendimi iyi hissetmiyorum. Zaten kullanılıp kullanılmaması bence o kadar önemli deÄŸildi, önemli olan kendisini bağışlamasıydı. Bilmiyorum, yanlış mı düşünüyorum? Gerçi bu yıl kullanmaya baÅŸlamışlar.Prof. Dr. HASAN BASRÄ° TURGUT (Gazi Ãœni. Anatomi Bilim Dalı BaÅŸkanı)Ders yılı ortasında kullansak ziyan olurduHikmet ÅžimÅŸek'in kadavrası vasiyeti doÄŸrultusunda bize verildiÄŸinde ders yılımız baÅŸlamıştı. Kadavralar belli bir sıra içinde kullanılır. Ders yılı ortasında kullansak kadavranın bir bölümünü kullanamaz, ziyan olurdu. Bozulmasını önlemek için ilaçlayıp, bir sonraki yıl için sakladık. Bu ders yılı başında da kullanmaya baÅŸladık. Geçen ders yılı başında kullanamayınca eÅŸi, ‘‘Kullanmayacaksanız bana verin, dokunmayın ona’’ dedi. Biz de durumu izah ettik. Ama isterse bu ders yılı başına kadar gelip alabileceÄŸini söyledik. Gelmedi ve biz de kullanmaya baÅŸladık. Hikmet Bey'den önce bizim üniversitemize kimse kendini kadavra olarak bağışlamamıştı. Onun bağışından sonra üç kiÅŸi daha kadavra olmak için baÅŸvurdu.Â