Omicron ve çocuklar: Daha mı bulaşıcı? 3 SORU 3 UZMAN
Güncelleme Tarihi:
Omicron varyantı tüm dünyayı etkisi altına almaya devam ederken dünyadan gelen çocukların diğer varyantlara oranla daha fazla enfekte olduğu verileri endişe yaratıyor. Omicron çocukları daha mı fazla enfekte ediyor? Okullar risk faktörü mü ve en önemlisi çocuklar aşı olmalı mı?
ABD’den gelen son veriler, çocukların Omicron ile daha fazla enfekte olduğunu, hastaneye yatış oranlarının da arttığını söylüyor. Omicron varyantı geniş çapta yayılıyor ve enfeksiyon riski eskisinden daha yüksek. Bu durum özellikle çocuğu aşı olmamış ebeveynler arasında büyük bir endişeye sebep oluyor.
Öte yandan Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri (CDC), Birleşik Devletler Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) ve Avrupa İlaç Kurumu (EMA) gibi yetkili kuruluşlar 5-11 yaş grubunun Covid-19 aşısı olmasına onay verdi.
Bu kararların ardından İsrail, ABD, Kanada, İtalya başta olmak üzere bazı ülkeler 5-11 yaş grubunu aşılamaya başladı. Öte yandan ülkemizde ise henüz bu yaş grubuna aşı onaylanmadı.
Ülkemizde de Omicron vakaları hızla artış gösterirken çocukların bu varyanttan nasıl etkilendiğini ve yapılması gerekenleri uzmanlarla konuştuk.
İşte Omicron varyantı ve çocuklar hakkında 3 kritik soru ve 3 farklı uzman yanıtı…
'DİĞER VARYANTLARA GÖRE ÇOCUKLAR ARASINDA DAHA HIZLI YAYILIYOR'
1- Son sürat hızla tüm dünyaya yayılan Omicron varyantının çocuklara bulaşması ile ilgili son veriler neler? Bu varyant, diğerlerinden farklı olarak çocukları daha mı fazla enfekte ediyor?
Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Öğretim Üyesi Prof. Dr. İftahar Köksal: Omicron toplumda her yaştan insanı etkiliyor. Çocuklarda erişkinlerden daha yüksek oranlarda değil. Ancak diğer varyantlardan farklı olarak çocuklar arasında daha hızlı yayılıyor. Çocuklarda artış hızının nedenleri arasında henüz çocuklarda aşılanma oranlarının istenen düzeyde olmaması, çocukların maske ve mesafeye uyum gösterme oranlarının daha düşük olması ve okul gibi topluca bir arada bulunulan ortamlarda temasın fazla olması sayılabilir.
Ancak sevindirici olan, çocuklarda kliniğin çok hafif seyirli olması ve hastaneye yatış oranlarının düşük olmasıdır. Hastalık özellikle 5-11 yaş arasındaki çocuklarda en yüksek enfeksiyon oranlarına sahip. ABD’de başta olmak üzere birçok Avrupa ülkesinde de ebeveynlere, çocuklarına aşı yaptırma çağrısı yapılıyor. Bu yaş grubundaki vakaların fazla olmasının en önemli nedeni düşük aşılanma oranlarıdır.
Enfeksiyon Hastalıkları ve Mikrobiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Osman Hakan Leblebicioğlu: Omicron varyantın yayılımı ve etkisi ile ilgili bilgiler yeni oluşuyor. Afrika’da bildirilen vaka sayılarına bakıldığında yetişkinlerde ve çocuklarda vakaların arttığı görülüyor. Ülkemizde de Omicron varyantının neden olduğu Covid-19 vakaları artıyor. Bugün için Omicron’un çocukları daha fazla enfekte ettiğine dair sınırlı gözlemler dışında yayınlanmış bir veri bulunmuyor. Omicron'un seçici olarak çocukları hedef alması pek olası değil ancak varyant çok bulaşıcı olduğu için çocuklarda ve yetişkinlerde sayı hızla artıyor.
'24 KASIM'DAN BU YANA 110 ÜLKEYE YAYILDI'
KTÜ Tıp Fakültesi Tıbbi Mikrobiyoloji Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Faruk Aydın: Omicron varyantı tespit edildiği 24 Kasım'dan itibaren bu tarihe kadar 110 ülkeye yayıldı. Yani bu varyantın çok çok hızlı yayıldığı artık kanıtlanmış durumda. Omicron’un kuluçka süresinin daha kısa olması nedeniyle de pik oluşturması daha hızlı oluyor. Çeşitli ülkelerde yapılan incelemelerde, bu varyantın genç nüfus ve çocuklarda daha sık görüldüğü gözlemleniyor. Genç nüfusun daha hareketli olduğunu göz önünde bulundurursak, virüsü ebeveynlerine taşıma risklerin de oldukça arttığını söyleyebiliriz.
'YETİŞKİNLERE 30 MCG, ÇOCUKLARA 10 MCG AŞI UYGULANIYOR'
2- Uzmanlar, çocukların Covid aşılarını yaptırmalarının her zamankinden daha kritik olduğunu söylüyor. 5-11 yaş grubuna birçok ülkede aşılama başlasa da ülkemizde henüz onay verilmedi. Bu yaş grubunun aşılanması neden önemli?
İftahar Köksal: 5-11 yaş arasındaki çocuklarda aşıların kullanımı onay aldı. Virüs her yaş grubunu etkilediğinden tüm yaş gruplarının aşılanması sağlanmalı. Örneğin İngiltere’de yaşa göre en yüksek prevalans (belirli bir süre içinde bir hastalığın toplumda görülme sıklığını gösteren ölçüt), yüzde 4,74 oranı ile 5-11 yaşları arasındaki aşılanmamış ilkokul çocuklarında gözlendi.
Buna karşılık, 12-17 yaş arasındaki çocuklarda oranın yüzde 5,35'ten yüzde 2,31'e düştüğü görüldü. Araştırmacılar, bu yaş kategorisindeki çocukların yüzde 76,6'sının 14 Aralık itibariyle en az bir doz Covid aşısı aldığını belirtti. Bu sonuç, hastalığın azalmasında aşıların önemini bir kez daha gösterdi.
Osman Hakan Leblebicioğlu: Toplum bağışıklığının sağlanabilmesi için önerilen tüm yaş gruplarının aşılanması, maske, mesafe ve hijyen kurallarına uyulması gerekiyor. Kısıtlamaların azaltılması ile toplumda “pandemi bitti, azalıyor” gibi bir algı oluştu. Ayrıca aşı karşıtı kampanyalar ile de aşılama oranlarımız istenilen seviyeye ulaşamadı. 5 yaşından büyük çocukların aşılanması, özellikle de diyabet, kanser, obezite, bağışıklık baskılayan hastalığı olan çocukların aşılanması öneriliyor.
12 yaşından büyükler için 30 mikrogram (mcg) içerecek şekilde hazırlanmış BioNTech aşısı 0.3 mililitre olarak uygulanmaktadır. 5-11 yaş grubundaki çocuklara için ise aynı yapıda ama miktar olarak 10 mcg, 0.2 mililitre olarak yapılıyor.
Faruk Aydın: 5-11 yaş arası çocukların aşılanması çok doğru bir yaklaşım. Virüsün artık çocukları daha fazla hedef aldığını göz önünde bulundurursak, ülkemizde de bir an önce çalışmaların yapılıp bu yaş grubuna aşılama başlamasının en doğrusu olacağını söyleyebilirim.
'AŞI YAPTIRMIŞ KİŞİLERİN BİR ARADA OLMASI GEREKİYOR'
3- Aynı zamanda okullar da devam ediyor. Okullar virüsün bulaşması açısından büyük bir risk kaynağı mı? Ne yapmak gerekiyor?
İftahar Köksal: Çocuklarda Omicron varyantı çok hafif ya da belirtisiz seyrediyor. Online eğitime geçilmesinin çözüm olacağını düşünmüyorum. Tüm bilimsel çalışmalar aşı, maske ve mesafenin hastalığın yayılmasını engellemekte en önemli faktörler olduğunu gösteriyor. O nedenle önce ebeveynlerin hem kendilerinin hem de çocuklarının aşılarını yaptırmalarını öneriyorum. ABD ve Avrupa Hastalık Kontrol Merkezleri ancak aşı yaptırmış kişilerin bir arada olmaları gerektiğini öneriyor.
Üç aşının hastalığın bulaşmasını azalttığı, enfekte olunsa bile kliniğin hafif seyrettiği artık biliniyor. Omicron varyantının ortaya çıkması, Covid-19'a karşı korunmak için gereken aşıların ve önleme çabalarının önemini daha da vurguluyor. 5 yaş ve üzeri kişiler Covid-19 aşısı için uygundur. Uygun olan herkese, toplumda yayılımını ve daha fazla mutasyonu azaltmak için aşı yapılmalıdır.
'ÇOCUKTAN EBEVEYNE, OKUL ÇALIŞANLARINDAN ÇOCUKLARA... KISIR DÖNGÜ'
Osman Hakan Leblebicioğlu: Toplu yaşam yerleri ve toplu çalışma alanları Covid-19 açısından riskli yerlerdir. Hastalığın ebeveynden çocuklara, çocuklardan ebeveyne, çocuklardan okul arkadaşlarına, okul çalışanlarından çocuklara ve çocuklardan okul çalışanlarına bulaşma olasılığı bulunuyor. Bu şekilde bir kısır döngüye girilmemesi için korunmaya daha fazla dikkat edilmesi gerekiyor.
Okullar gibi toplu yaşam yerlerinde sınıflarda yeterli havalandırma sağlanmalı. Dersler mümkün olduğunca kısa tutulmalı. Okul servislerin de de kalabalık olmamalı ve araçlarda doğal havalandırma sağlanmalı. Covid-19’dan korunmanın bir bütün olduğu sadece bir önlemi almanın yeterli olmadığını unutmamalıyız.
Bu önlemler yanı sıra erişkinlerin ve çocukların aşılanması büyük önem taşıyor. Omicron nezle, grip benzeri klinik tabloya neden oluyor. Nezle, grip benzeri şikayetleri olan çocuklar okula gönderilmemeli evde istirahat etmelidir. Bu yaklaşım ile salgın potansiyeli olan Covid-19 dışındaki virüslerin okul içindeki yayılımı da engellenebilir.
Ocak ayındaki kısa tatilin süresinin uzatılması Omicron varyantının yayılımının azaltılmasında yararlı olabilir Yine yılbaşında ve ara tatilde de kalabalıklardan uzak durulmasını öneriyorum.
'VELİLER ÇOCUKLARA TEST YAPTIRMIYOR'
Faruk Aydın: Artık okulların kapanmasını kimse istemiyor. O zaman önlemleri tam anlamıyla almak, çocukları da aşılamak, bunun yanı sıra maske, mesafe ve hijyen kurallarına uyan ortamlar yaratmak gerekiyor. Öte yandan okullardan, öğretmenlerden aldığımız bazı geri bildirimler de var. Öğretmenler, çocukların okula gelmediğini, velilerin çocukların biraz rahatsız olduğunu bu yüzden okula göndermediklerini söylediklerinden bahsediyorlar.
İşin garip kısmı ise şu; Omicron’un belirtilerinin soğuk algınlığı ile neredeyse birebir olduğunu söylüyoruz. Buna rağmen ebeveynlerin birçoğu çocukları rahatsızlanınca birkaç gün okula göndermemekle yetiniyor ancak asla test yaptırma gereği duymuyor. Bu bildirimler tarafıma birkaç öğretmen tarafından yapıldı. Sosyal medyada da maalesef buna benzer şikayetler görüyoruz.
Eğer gerçekten bu ebeveynler arasında yaygın bir davranış şekli ise çok yanlış olduğunun altını ısrarla çizmek istiyorum. Eğer çocuk rahatsızlandı ise yapmanız gereken tek şey hekime gitmek ve hekimin yönlendirmesi dahilinde PCR testi yaptırmak. Ülkemizde test yaptırma sıklığının maalesef düşük olduğunu vurgulamak istiyorum.
Faruk Aydın: Bir grup insan Omicron’un bu hızlı yayılımının sürü bağışıklığına katkı vereceğini düşünerek pandeminin sonuna doğru yaklaştığımızı iddia ediyor. Bu fikre karşılık başka bir grup ise Omicron varyantının son olmayabileceğini, virüsün insanlara hızlı bulaşması sonucu yeni varyantlar oluşabileceğini düşünüyor. Bu nedenle virüsün çok fazla yayılmasına müsaade etmemenin, önlemleri en sıkı şekilde uygulamanın doğru olacağını savunuyorlar. Bu iki tez de doğru bir yaklaşım ancak ne olacağını ocak ayı sonuna doğru daha net bir şekilde ifade etmek mümkün olacaktır. Şimdilik yapmamız gerekenler ise aşı olmayanların hızlıca aşılanması, hatırlatma dozlarının tamamlanması, maske kullanımına pandeminin en başındaki gibi özen göstermek olmalıdır.