Ölüm döşeğinde bile Salihli’yi düşünen Amerikalı

Anadolu Greenie’yi Yitirdi!

“Anadolu arkeolojisi bir devini yitirdi! Manisa Salihli’de Lidya’nın başkenti Sardes’te tarihi aydınlatmak için yarım yüzyılını harcayan Amerikalı arkeoloji profesörü Cravord Hallock Greenevalt, Jr.“idam cezası” denilen “beyin tümörü” hastalığından, 4 Mayıs’ta 74 yaşında öldü.

25 Nisan’da Nev York’ta, Amerikan Arkeoloji Enstitüsü’nce, bu alanın en büyük “Bandelier Ödülünü” kendisine vermek için düzenlenen özel törene bile gidemedi. Ölümü yaklaşırken bile cenazesine çelenk gönderilmemesini, yerine “Sardes Kazı Heyetine” (Manisa-Salihli) bağış yapılmasını istedi.

ABD’nin en önemli üniversitelerinden Harvard’dan mezun olduktan sonra Kaliforniya’daki ünlü Berkeley Üniversitesi’nde arkeoloji profesörlüğüne yükseldi. Önceleri Eski İzmir, Çandarlı-Pitane, Ankara Gordion kazılarına katıldıysa da 1959’da Sardes kazısında fotoğrafçı olarak çalışmaya başladı.

SARDES ANTİK KENTİ'NDEN FOTOĞRAFLAR

1976’da Sardes Kazı Heyeti Başkanlığı’na yükseldi. Dünyanın tüm dillerine “Karun gibi zengin…” sözünün geçmesine neden olan Lidya Kralı Kroisos’un başkenti Sardes’de, üzerinde Bizans yapıları bulunan, akropol tepesine giden tüneli, piramit mezarı buldu. Filistin’den sonra dünyanın en büyük Yahudi sinagogunu ortaya çıkardı, yanındaki jimnasyum yapısını ayağa kaldırdı.

Upuzun adına karşılık, öğrencileri bile, ona kısaca Greenie derlerdi. Yeryüzünde bilimsellik, çelebilik yok olsa Greenie, ne yapar eder bir yerden bulup gün ışığına yeniden çıkarabilirdi.

Lidya Krallığı’nın özellikle İÖ 7-6. yüzyılla bağlantılı tarih dizinini aydınlatırken, Ege, Doğu Akdeniz uyganlıkları ile ve Pers imparatorluklarının bilinmezliklerine de ışık tuttu. Pek çok öğrenci yetiştirdi. Kendisine başarılarından dolayı çeşitli ödüller verildi.

Nev York Metropolitan Sanat Müzesi’nde “Karun Hazinesi” davası devam ederken Türk hükümetinin Amerikalı avukatlarının isteği üzerine önerdiğim beş bilirkişi arasında Greenie de vardı. Müzeyle çeşitli bilimsel ve teknik işbirliğinin bulunmasına karşın Greenie raporunu Türkiye lehinde yazdı.
14 bin nesneyi bulup Manisa Müzesi’ne kazandıran Greenie, 2007’de kazı başkanlığından ayrıldı, 2010’da emekli oldu.”