Okullu kuklacı

Türkiye'de kuklacılık ilk olarak geleneksel Türk tiyatrosunda Karagöz ve Hacivat'la başladı. Bugün ise unutulmaya yüz tutmuş meslekler arasında yer alıyor. Türkiye'de bu alanda çok az insan çalışıyor. İlk olarak ip ve sopalar yardımıyla oynatılamaya başlayan kuklalar, şimdi teknoloji sayesinde uzaktan kumandalarla eğlence sektörüne hizmet veriyor. Sektör Amerikan film endüstrisinde önemli bir yere sahip. Teknolojik kuklalar sinema filmlerinde boy gösteriyor. Jurassic Park'taki dinozorlar, köpekbalığı Jaws ve Yüzüklerin Efendisi'nde yer alan maskeler de birer kukla aslında.

Türkiye'deki az sayıda kukla yapımcısından biri Selda Ãœlder. Tahtaya, demire, plastiÄŸe, beze ve süngere istediÄŸi ÅŸekli veriyor. Ä°ÅŸi gereÄŸi tutkal, kalıp, mengene ve çekiç gibi malzemelerle çalışıyor. 1972 Ä°stanbul doÄŸumlu. Çocuk yaÅŸta, babasının plastik kasa üretimi yapan fabrikasında alet çantasını taşıyarak iÅŸe baÅŸlamış. Babasından plastik kalıp yapmayı öğrenmiÅŸ. Üç boyutlu objeler yaratmaya baÅŸlamış.Â

Fabrikada öğrendiği tecrübeler onu, üç boyutlu sanata daha da yakınlaştırmış. Mimar Sinan Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Sahne Dekorları ve Kostümü bölümüne özel yetenek sınavını kazanarak girmiş. Okulda verilen dersler çeşitlilik göstermesine rağmen, dekor yapımı konusunda kendini geliştirmeyi amaçlamış.

Okulun mezunları iç mimari, televizyon, tiyatro ve sinemada çalışabiliyor. Son sınıfta seçtikleri alana bağlı olarak çizim, dekor ya da kostüm alanında uzmanlaşıyorlar. Ülder bölümünün tek kukla yapımcısı olmuş.

Fakültede, 1998'de ilk kez kukla ve gölge oyunları yüksek lisans programı açılınca, üç boyuta olan ilgisi nedeniyle eÄŸitimine devam etme kararı almış. Bölümün tek araÅŸtırma görevlisi olarak okulda araÅŸtırmalar yapmış, kukla yapım tekniklerini öğrenmiÅŸ.Â

EĞİTİMCİLİĞİ BIRAKTI

Asistanlığı sırasında öğrenciler yetiştirmeye başlamış. Eğitimciliği çok sevmesine rağmen üçüncü yılın sonunda bırakmak zorunda kalmış. Türkiye'de eğitim sisteminin kendisine uygun olmadığını düşünmüş: ‘‘İşimle ilgili olmasa da matematik sınavına girecektim. Kamu Personeli Yabancı Dil Sınavı (KPDS) gibi bir sınavı kazanmamı istediler. Bunlar yüzünden eğitimciliği bıraktım.‘‘

Son bir buçuk yıldır bireysel olarak çalışıyor. Ailesine ait İstanbul Selimpaşa'daki yazlığı atölyeye çevirmiş. Güncel sanata uygun kuklalar yapıyor ve kukla meraklılarına satıyor.

Son çalışması Ali Poyrazoğlu ile olmuş. Ali Poyrazoğlu Tiyatrosu'nun yeni oyunu olan 'Bizim Sınıf'ın sahne dekorunda yer alan kukları yapmış. Bir ay içinde toplam 25 kuklayı tamamlamış. 21 Mart'da galası gerçekleşen oyun, Taksim'deki Muammer Karaca Tiyatrosu'nda oynuyor.

Malzeme bulmakta çok zorlanıyorum

Selda Ülder, Türkiye'de kukla yapımı konusunda en önemli sorunun malzeme kıtlığı olduğunu söylüyor. Çünkü bir heykeltıraşın malzemelerine ihtiyaç duyuluyor: ‘‘Tahta oyma alet setini bulmak neredeyse imkansız. Yurtdışından getirtilen aletler oldukça pahalı.‘‘

Ülder malzemelerini Fransa'dan getirtiyor. Fakat iş yalnızca aletlerle sınırlı değil. Malzemelerin pahalı olması nedeniyle gerçek malzemenin yerini tutacak maddeler kullanılıyor: ‘‘Malzeme kıtlığından süngere, 'tahtadan yapılmış gibi' gösterecek şekli veriyorum. Kukla vücutlarında ise daha sert malzemeler kullanıyorum. Bunun için kendi bulduğum bazı karışımları kullanıyorum. Bu şekilde daha doğal bir görüntü sağlıyorum.‘‘