ODTÜ'den depreme dayanıklı okul

Orta DoÄŸu Teknik Ãœniversitesi'nin (ODTÃœ) geliÅŸtirdiÄŸi ''Depreme Dayanıklı Okul Projesi''ne Milli EÄŸitim Bakanlığı olumlu yaklaÅŸtı. SaÄŸlanacak iÅŸbirliÄŸi çerçevesinde, sarsıntıyı emen ''zemin izolasyonlu'' okullar yaptırılacak.ODTÃœ Rektörü Prof. Dr. Ural Akbulut, Bingöl depremi sonrasında bölgedeki tüm Yatılı Ä°lköğretim Bölge Okulları'nda (YÄ°BO) deprem denetimleri yaptıklarını belirtti. Aldıkları parçaları laboratuvarda incelediklerini ve bilgisayar programlarıyla okulların depremden en az hasar görmelerinin yolunu araÅŸtırdıklarını ifade eden Prof. Dr. Akbulut, yapıların güçlendirme projelerini hazırladıklarını ve hayata geçirdiklerini anlattı.  Bu çalışmaların ardından ODTÃœ öğretim üyelerinin California ve Japonya'daki depreme dayanıklı binaları örnek alarak, ''depreme dayanıklı okul projesi'' hazırladıklarını kaydeden Prof. Dr. Akbulut, ücretsiz yürütülen çalışmaya iliÅŸkin ÅŸu bilgileri verdi:  ''Bina çelik olacak. Bir de binanın temelinde kauçuk ve çelikten oluÅŸan aynen bir 'zemin izolasyonu' sistemi bulunacak. Kauçuk hem yukarıya hem yana doÄŸru esneyebiliyor. Dolayısıyla deprem ister yatay,ister dikey olarak gerçekleÅŸsin, izolasyon sistemi, sarsıntıyı emecek.Amortisör, otomobil çukura girdiÄŸinde nasıl sarsıntısı enerjisini söndürürse, binada da böyle olacak.''  Bu sistem sayesinde binanın yıkılmayacağını belirten Prof. Dr. Akbulut, ''Beton olduÄŸunda yıkılabiliyor, çelik de bükülüp o haliyle kalabiliyor. Ama kauçuk yana ve yukarıya doÄŸru esneme saÄŸlıyor'' dedi.Prof. Dr. Akbulut, kauçuk ve çelikten oluÅŸan fıçıya benzer büyük parçaların toprak ile bina arasına yerleÅŸtirilerek, ''topraktan izolasyonun'' saÄŸlanacağını belirtti.  Uygulamanın maliyette de büyük artış yaratmayacağını dile getiren Prof. Dr. Akbulut, binanın toplam maliyetinde yaklaşık yüzde 10 artış öngörüldüğünü söyledi.  Projenin, Milli EÄŸitim Bakanlığı'na öneri olarak sunulduÄŸunu ve Bakan Hüseyin Çelik ile bazı bürokratlara tanıtıldığını kaydeden Prof.Dr. Akbulut, ''Bakanlık projeyi olumlu karşıladı'' dedi.  Projeyi 18 derslikli planladıklarını ancak bakanlığın isteÄŸi üzerine 24 derslikli olarak yeniden düzenlediklerini belirten Prof. Dr. Akbulut, ''Milli EÄŸitim Bakanlığı okul yaptırmak isteyen hayırseverlere bunu önerecek. O kiÅŸilerden kaynak saÄŸlanırsa hemen, çok kısa zamanda bu okullar yapılacak'' diye konuÅŸtu.       OKULLAR NEDEN ÇÖKÃœYOR?     Türkiye'de çelik konstrüksiyonun, Avrupa ve Amerika'daki gibi yaygın olmadığını, emek yoÄŸun betonarme binaların tercih edildiÄŸini kaydeden Prof. Dr. Akbulut, çelik binaların avantajlarını şöyle anlattı:  ''Çelik inÅŸaatlar depreme dayanıklı üstelik çok hızlı tamamlanıyor. Okullar çok kısa sürede yapılabilecek. Yaz, kış koÅŸulu da gerekmiyor çünkü beton dökmüyorsunuz, çelik fabrikadan hazır geliyor. Hemen kaynak ya da vidalarla sıkıştırıyorsunuz. Bu işçilik hatalarını da çok aza indiriyor.''  ODTÃœ Ä°nÅŸaat MühendisliÄŸi bölümü öğretim üyelerinin 25 yıldır tüm depremlere 24-48 saat içinde gittiÄŸini ve durum tespiti yaptığını belirten Prof. Dr. Akbulut, Milli EÄŸitim Bakanlığı'nın binalarında gözlemledikleri sorunları şöyle sıraladı:  -Zemin etüdü yapılmadan, kötü, saÄŸlam olmayan zeminlere binaların yapılması.  -Müteahhit hataları. Projeler depreme uygun verilmiÅŸ olsa bile müteahhitler bunu uygularken betonun kalitesi, demirin miktarı, kalitesi, işçilik gibi nedenlerle büyük yıkımlar meydana geliyor.  -Proje hataları. Projelerin, depremler düşünülmeden, önlemlere yervermeden hazırlanması.  -Müteahhitlerin yeterince kontrol edilmemesi. Bayındırlık ve Ä°skanBakanlığı'nın yeterince denetim yapmaması.  Binaların büyük bölümünün, ''beton perde duvar'' sistemi bulunmadığı için ''iskambil kağıdı'' gibi yıkıldığını anlatan Prof. Dr. Akbulut, ''Binalar, katlar, iskambil kağıdı gibi üst üste binerek çöktü. Bunun nedeni binalarda sadece basit kolonlar olması. Halbuki beton oranı yüksek perde duvarlar olsa yıkılmazdı'' diye konuÅŸtu.  Prof. Dr. Akbulut, Türkiye'nin her yerindeki okulların benz ÅŸekilde yıkıldığına iÅŸaret ederek, yalnız zemin ve müteahhit hatalarının deÄŸil, proje hatalarının da belirleyici olduÄŸuna dikkati çekti.  Â