ODTÜ diplomalı e-hurdacı
Güncelleme Tarihi:
Cahit AKYOL
Oluşturulma Tarihi: Nisan 01, 2007 00:00
Hakan İzgiey 41 yaşında, Orta Doğu Teknik Üniversitesi mezunu bir elektronik mühendisi. 19 yıl TÜRKSAT, Türk Telekom gibi çeşitli telekominikasyon şirketlerinde çalıştı. Ankara İnteraktif Kablo TV’nin 6,5 yıl genel müdürlüğünü yaptı. Şimdi ise elektronik malzeme hurdacısı. Eski cep telefonu, monitör, bilgisayarları toplayıp İngiltere’ye gönderiyor. İlginç bir tezi var: "Avrupa ülkeleri atıklarını Türkiye’ye gönderirdi. Şimdi ben de elektronik atıklarımızı Avrupa’ya gönderiyorum. Hem çöpte yer kaplamıyor, çevreye zarar vermiyor hem de ülkem döviz kazanıyor" diyor.
Bilişim teknolojisi ürünlerini evde, işte kullanıyor, eskiyince ne yapacağımızı bilemeden ya saklıyor ya eskiciye veriyor ya da çöpe atıyoruz. Çöpe attığımızda ister istemez çevreye zarar veriyoruz. Gelişmiş ülkelerin çözüm geliştirdiği bu sorun, gelişmekte olan ülkelerde sürüyor.
Cihazların doğaya verdiği zarar tüm ülkelerde aynı, sadece atılan parçaların miktarı farklı. Türkiye’de bu atıkların geri dönüşümünü sağlayacak tesis yok. Milyonlarca elektronik alet, araç ve gereç çevreye zehir saçıyor. Çünkü bu cihazların yapımında insan sağlığını tehdit eden kurşun, civa, kadmiyum, fosfor, plastik, klorlu solventler, bromlu alev geciktirici gibi binden fazla malzeme kullanılıyor.
ÇÖP İHRACAATINI İŞ EDİNDİM
Ankara’da yeni kurulan SNH adlı şirket elektronik atıkları toplayıp İngiltere’ye gönderiyor. Şirketin sahibi Hakan İzgiey, özellikle bilgisayar teknolojisindeki hızlı gelişme nedeniyle, cihazların ömrünü doldurmadan elden çıkarıldığını, çöp stokunun arttığını söylüyor: "ABD’de bu tür atıklar evlerden ücretsiz toplanır. IMB ve HP gibi üreticiler destek verir. Dünyada her yıl çöpe atılan elektronik ürün miktarı 6 milyon ton. Gelişmiş ülkelerde elektronik atıklar, katı atıkların yüzde biri. Beş yılda bu oran iki katına çıkacak. Türkiye’deki sorunun geleceğini düşündüm, e-atık ihracatına yöneldim."
Her evde bulunan eski cep telefonu ve TV’ler, işyerlerindeki bilgisayar, monitör, fotokopi makineleri İzgiey’in ilgi alanına giriyor. 10 bin hurda cep telefonuyla başlamış işe. Bunları İngiltere’deki geri dönüşüm fabrikası Fonebak’a göndermiş. Şimdi sırada diğer elektronik parçalar var. "Onları da topluyor, biriktiriyorum. Büyük partiler halinde yine İngiltere’ye göndereceğim. Eşim dostum yaptığım işi ciddiye almıyor. Adam gibi bir iş yapsana, diyor."
TÜRKİYE’DE ATIKLAR ÇÖPLERDE
Türkiye’de eski elektronik araçların genellikle çöplüklere atılarak dolgu yapıldığını ya da diğer çöplerle birlikte yakıldığını anlatan İzgiey, bunun çevreye zarar verirken kaynak israfına da yol açtığını anlatıyor: "Topraktaki kurşun, kadmiyum ve civanın yüzde 40’tan fazlası elektronik atıklardan geliyor. Tabii ki en önemlisi de hem insan sağlığına hem de ozon tabakasına zarar veriyor. 56 ekran bir TV tüpünde 2 ila 4 kg arasında kurşun var. Bu değerlendirilebilir."
İzgiey, şirketlere başvurup ihracat belgelerini, Çevre Bakanlığı’nın yazılarını gösteriyor. Atıklarını satın almayı talep ediyor. PC kasasına 10-12 dolar, megahertz başına 4-5 cent ödüyor. Çalışan monitörlerin tonu 14 dolar, PC’lerin tonu 10 dolar. Cep telefonları 1 Euro. Depolama, nakliye masrafını üstlenip İngiltere’ye gönderiyor. Bir de anket düzenleyip kullanıcılara elektronik atıklarını ne yaptıklarını sormuş. Yüzde 30’u "Atmam öylece evde durur", yüzde 20’si "Çöpe atarım" yüzde 12’si ise "Elektronik atıkların farkında bile değilim" cevabını vermiş.
WEEE YASALARI BAŞLAYACAK
Türkiye’de Avrupa Birliği’ne uyum kapsamında elektronik atıkların toplanması ve imhasına ilişkin bir yasa taslağı olduğunu, yasalaşmasının sabırla beklendiğini anlatıyor İzgiey. "Türkiye gibi Basel anlaşması imzalamış ülkeler AB’nin düzenlediği Atık Elektrik ve Elektronik Cihazlar (WEEE) anlaşmasındaki kurallara uymak zorunda" diyor. WEEE uygulanmaya başlandığında, üreticiler kayıt altına alınacak. Perakende satıcı, sattığı ürüne karşılık tüketicinin elindeki eski elektronik eşyayı alacak. Geçmişte sattığı buzdolabı, çamaşır makinesi, fırın gibi büyük ve ağır elektrikli eşyaları 30 gün içinde teslim almakla yükümlü olacak.
HANGİ PARÇALAR ELEKTRONİK ATIK?
Bilgisayar ekranı, kasası, klavyesi, faresi, yazıcı, tarayıcı, faks, fotokopi makinesi, telefon, cep telefonu, santral, televizyon, müzik aletleri, küçük ev aletleri, kartuş, toner, kablo, anahtarlayıcı, röle, konnektör gibi elektronik bileşenler ile diğer elektrikli ve elektronik tüm malzemeler.
ELEKTRONİK MALZEME ROHS’A GÖRE OLACAK
Avrupa Birliği elektronik cihaz üretiminin çevreye zarar vermemesi için, sağlığa zararlı maddelerin elektrikli ve elektronik ürünlerdeki kullanım miktarlarını kısıtlayan kurallar koydu. Bu kurallara da RoHS (Restriction of the use of certain Hazardous Substances / Sağlığa Zararlı Maddelerin Kullanımının Kısıtlanması) adını verdi. Temmuz 2006 tarihten sonra da yeni üretimlerde RoHS kurallarına uyulması istiyor. Dünyanın diğer bölgeleri de benzer tedbirleri kabul etti. Japonya bu konudaki önlemleri ilk başlatan ülke. ABD ise üç ay önce benzer uygulamaya geçti. Avrupa ülkeleri RoHS doğrultusunda düzenlemeler hazırlıyor. İngiltere’de temmuz ayından itibaren RoHS’ye aykırı ürünlerin satılması yasaklanacak, kuralı ihlal edenlere 3 ay ila 2 yıl arası hapis, en az 5 bin sterlin para cezası verilecek.
Cihazların doğaya verdiği zarar tüm ülkelerde aynı, sadece atılan parçaların miktarı farklı. Türkiye’de bu atıkların geri dönüşümünü sağlayacak tesis yok. Milyonlarca elektronik alet, araç ve gereç çevreye zehir saçıyor. Çünkü bu cihazların yapımında insan sağlığını tehdit eden kurşun, civa, kadmiyum, fosfor, plastik, klorlu solventler, bromlu alev geciktirici gibi binden fazla malzeme kullanılıyor.
ÇÖP İHRACAATINI İŞ EDİNDİM
Ankara’da yeni kurulan SNH adlı şirket elektronik atıkları toplayıp İngiltere’ye gönderiyor. Şirketin sahibi Hakan İzgiey, özellikle bilgisayar teknolojisindeki hızlı gelişme nedeniyle, cihazların ömrünü doldurmadan elden çıkarıldığını, çöp stokunun arttığını söylüyor: "ABD’de bu tür atıklar evlerden ücretsiz toplanır. IMB ve HP gibi üreticiler destek verir. Dünyada her yıl çöpe atılan elektronik ürün miktarı 6 milyon ton. Gelişmiş ülkelerde elektronik atıklar, katı atıkların yüzde biri. Beş yılda bu oran iki katına çıkacak. Türkiye’deki sorunun geleceğini düşündüm, e-atık ihracatına yöneldim."
Her evde bulunan eski cep telefonu ve TV’ler, işyerlerindeki bilgisayar, monitör, fotokopi makineleri İzgiey’in ilgi alanına giriyor. 10 bin hurda cep telefonuyla başlamış işe. Bunları İngiltere’deki geri dönüşüm fabrikası Fonebak’a göndermiş. Şimdi sırada diğer elektronik parçalar var. "Onları da topluyor, biriktiriyorum. Büyük partiler halinde yine İngiltere’ye göndereceğim. Eşim dostum yaptığım işi ciddiye almıyor. Adam gibi bir iş yapsana, diyor."
TÜRKİYE’DE ATIKLAR ÇÖPLERDE
Türkiye’de eski elektronik araçların genellikle çöplüklere atılarak dolgu yapıldığını ya da diğer çöplerle birlikte yakıldığını anlatan İzgiey, bunun çevreye zarar verirken kaynak israfına da yol açtığını anlatıyor: "Topraktaki kurşun, kadmiyum ve civanın yüzde 40’tan fazlası elektronik atıklardan geliyor. Tabii ki en önemlisi de hem insan sağlığına hem de ozon tabakasına zarar veriyor. 56 ekran bir TV tüpünde 2 ila 4 kg arasında kurşun var. Bu değerlendirilebilir."
İzgiey, şirketlere başvurup ihracat belgelerini, Çevre Bakanlığı’nın yazılarını gösteriyor. Atıklarını satın almayı talep ediyor. PC kasasına 10-12 dolar, megahertz başına 4-5 cent ödüyor. Çalışan monitörlerin tonu 14 dolar, PC’lerin tonu 10 dolar. Cep telefonları 1 Euro. Depolama, nakliye masrafını üstlenip İngiltere’ye gönderiyor. Bir de anket düzenleyip kullanıcılara elektronik atıklarını ne yaptıklarını sormuş. Yüzde 30’u "Atmam öylece evde durur", yüzde 20’si "Çöpe atarım" yüzde 12’si ise "Elektronik atıkların farkında bile değilim" cevabını vermiş.
WEEE YASALARI BAŞLAYACAK
Türkiye’de Avrupa Birliği’ne uyum kapsamında elektronik atıkların toplanması ve imhasına ilişkin bir yasa taslağı olduğunu, yasalaşmasının sabırla beklendiğini anlatıyor İzgiey. "Türkiye gibi Basel anlaşması imzalamış ülkeler AB’nin düzenlediği Atık Elektrik ve Elektronik Cihazlar (WEEE) anlaşmasındaki kurallara uymak zorunda" diyor. WEEE uygulanmaya başlandığında, üreticiler kayıt altına alınacak. Perakende satıcı, sattığı ürüne karşılık tüketicinin elindeki eski elektronik eşyayı alacak. Geçmişte sattığı buzdolabı, çamaşır makinesi, fırın gibi büyük ve ağır elektrikli eşyaları 30 gün içinde teslim almakla yükümlü olacak.
HANGİ PARÇALAR ELEKTRONİK ATIK?
Bilgisayar ekranı, kasası, klavyesi, faresi, yazıcı, tarayıcı, faks, fotokopi makinesi, telefon, cep telefonu, santral, televizyon, müzik aletleri, küçük ev aletleri, kartuş, toner, kablo, anahtarlayıcı, röle, konnektör gibi elektronik bileşenler ile diğer elektrikli ve elektronik tüm malzemeler.
ELEKTRONİK MALZEME ROHS’A GÖRE OLACAK
Avrupa Birliği elektronik cihaz üretiminin çevreye zarar vermemesi için, sağlığa zararlı maddelerin elektrikli ve elektronik ürünlerdeki kullanım miktarlarını kısıtlayan kurallar koydu. Bu kurallara da RoHS (Restriction of the use of certain Hazardous Substances / Sağlığa Zararlı Maddelerin Kullanımının Kısıtlanması) adını verdi. Temmuz 2006 tarihten sonra da yeni üretimlerde RoHS kurallarına uyulması istiyor. Dünyanın diğer bölgeleri de benzer tedbirleri kabul etti. Japonya bu konudaki önlemleri ilk başlatan ülke. ABD ise üç ay önce benzer uygulamaya geçti. Avrupa ülkeleri RoHS doğrultusunda düzenlemeler hazırlıyor. İngiltere’de temmuz ayından itibaren RoHS’ye aykırı ürünlerin satılması yasaklanacak, kuralı ihlal edenlere 3 ay ila 2 yıl arası hapis, en az 5 bin sterlin para cezası verilecek.