Obama’yı uyardım

Erdoğan, İsrail’in İran’ı vurmasının felaket olacağını da belirterek, “Bunu Obama’ya da söyledim. Böyle bir saldırıda bölge yerle yeksan olur. ABD-Irak savaşı gibi bir netice çıkmaz ortaya” dedi. İran’ın dini lideri Ayetullah Hamaney ile de görüşen Erdoğan, Türkiye’ye dönerken uçakta özetle şunları söyledi:

Tercihli ticaret

İran’la ticaretimiz 16 milyar dolar. Ambargo ve çeşitli yaptırımlar olmasaydı 20 milyar doları bulurdu. Çeşitleme olursa İran’la dış ticaret açığımızı da kapatabiliriz. Tercihli ticaret anlaşması modelini de konuşuyoruz. Bazı ürünleri Türkiye’den alacaklar. Bununla birlikte enerji bakanları da doğalgaz ve petrol fiyatları üzerinde çalışacaklar.

P5+1’e gelmeleri iyi olacak

İran Meclis Başkanı Laricani ile Suriye, Irak ve nükleer müzakereler konularını ele aldık. Nükleer konusunu da görüştük. P5+1 toplantısına katılmasının iyi olacağını söyledim.

Sandık getirilmeli

Ahmedinejad’la da Suriye konusunu konuştuk. Ahmedinejad’la farklı bir yaklaşımımız yok. O da ölümlerin durmasını istiyor. Bu konudan rahatsız. Sandık Suriye halkının önüne zamanlaması ve şartları belirlenerek getirilmeli. Halk, işbaşına kimi getiriyorsa, o makbuldür. ‘Esad’tan sonra kim gelecek’ sorusu lüzumsuzdur. Bunu Ortadoğulu liderler de soruyorlar. Halk kimi istiyorsa o gelsin. Halk kendini idare edecek olanı seçerse, ‘vay benim başım’ demez, neticesine katlanır.

Hamaney’le örtüşüyoruz

Hamaney ile görüşmemizi önce heyetler halinde yaptık. Sonra Dışişleri Bakanımız ve Rahimi’nin de katılımıyla dar çerçeveli bir görüşme oldu. Hamaney’in düşünceleri görüşlerimizle örtüşüyor. Bizim gibi bölge dışı ülkelerin, müdahalesinden rahatsız. Türkiye’nin öneminin büyük olduğunu söyledi. Biz de bölge dışındaki ülkelerin müdahalelerinden rahatsızız. Sandık bir an önce Suriye halkının önüne konmalı. Ama bunu Esad mı yoksa Ulusal Geçici Konsey mi getirecek? İkincisi halkın güvenini kazanır.

Seçimler açık adil olmalı

Temennimiz odur ki İran, Beşar ile görüşme yaparak sandığı 6 ay içerisinde getirirse sıkıntılar da azalır. Anayasa, parlamento ve başkanlık sorunları çözülür. Muhaliflerle de biz görüşürüz dedik. Biz artık görmeden inanamayız. Esad, Annan Planı’nı da kabul etti, ama öldürmeler 4 gündür devam ediyor. Seçimler adil, şeffaf ve uluslararası denetime açık olmalı. Gerekirse AGİT ya da bölge ülkelerinin gözlemciliği ile olabilir. Esad, uygulamada olumlu bir yaklaşım sergilerse sabırla bekleriz ama ölümler bir an önce bitmeli.

İran’ın Beşar iddiası yok

Bu süreçte ABD, BM, Rusya ve İran dört önemli unsur. ABD, ‘Öldürücü bir darbede yokuz, ancak lojistik yardım olabilir’ dedi. Rusya da Esad’ın yaptıklarını kabul etmiyor ama ‘Bu giderse kim gelecek’ diye soruyor. ‘Sandıktan kim çıkarsa o gelir’ dedik. Olumlu bakıyor. İran da seçime sıcak bakıyor. İlla Beşar’la yürüme iddiası yok.

Çözüm için iyimserim

Seyahat öncesine göre Suriye’de çözüm konusunda daha iyimserim. Sandık fikri ve bölge dışı müdahaleye karşı olunması iki önemli gelişme. Yeni bir Libya sendromu yaşanmaması gerekir. BM Güvenlik Konseyi kararları olmadan yeni bir operasyon olmamalı. Hamaney, ‘Bizim dinimiz kitle imha silahına müsaade etmez’ diyor. Nükleer silah caydırıcılık için de olamaz, çünkü pahalı bir bakımı var.

Atom başlığı tartışılmıyor

İsrail’in 250-300 atom başlığı var. Bu tartışılmıyor. İran nükleer silah yapmayacağını söylüyor. Bilemeyiz. Gaybi (Gizli olanı) sadece Allah bilir. Hamaney, saygın, olaylarla ilgili ve dışa açık bir insan. Onun sözleri var. Ahmedinejad da aynı noktadan hareketle amaçlarının enerji olduğunu söylüyor. ‘Takasta anlaşamadıkları için üretime geçtik, artık geri dönemeyiz’ diyorlar. ‘Belirli sayıda zenginleştirilmiş uranyum çubuğu üretip duracağız’ diyorlar.

Felaket tellallığı

İsrail’in İran’ı vurması felaket olur. İsrail’in ‘İran’ı vuracağım’ demesi de felaket tellallığıdır. Bunu Obama’ya da söyledim. Böyle bir saldırı durumunda bölge yerle yeksan olur. ABD-Irak savaşı gibi bir netice çıkmaz ortaya. İsrail, İran’a saldırmamalı.