O heyetin anatomisi

TÜRKİYE’de yargının zirvesi kabul edilen Anayasa Mahkemesi (AYM) her kararıyla tartışma yaratıyor. Çıkan bir karardan memnun olmayan muhalefet kanadıysa, mahkeme hükümete yakın olmakla, muhafazakâr çizgide durmakla suçlanabiliyor. Örneğin, AYM kısa bir süre önce imam nikâhının önündeki resmi nikâh zorunluluğunu kaldıran tartışmalı karara imza attığında, hem muhalefet, hem de kadın örgütlerinden sert eleştiriler almıştı.

Buna karşılık karardan hoşnut olmayan hükümet olursa, AYM birden ‘paralel mahkeme’ yaftasını üzerinde bulabiliyor. AYM, son olarak geçen hafta aldığı kritik bir kararla 1 Eylül 2015 günü itibariyle Türkiye’deki bütün dershanelerin kapanmasına neden olacak yasa maddelerini iptal etti ve haliyle birden AK Parti’nin hedef tahtası haline geldi. Hükümete yakın gazetelerde “Kaosa evet dediler” şeklinde başlıklar atıldı. Bazı AK Parti milletvekilleri “12 Eylül’ün mahkemesi” diyerek yaylım ateşine tuttu AYM’yi.

OYLAR BÜYÜTEÇ ALTINDA

Mahkemenin kararı hangi yönde olursa olsun, her seferinde üyelerin ne şekilde oy kullandıkları, geçmişleri ve kimin tarafından atandıkları kamuoyunda büyüteç altına yatırılıyor. Yakında MİT Yasası, İç Güvenlik Paketi gibi tartışmalı yasalarla ilgili karar alacakları da hatırlandığında, AYM üyelerinin yine tartışmaların hedefi olacaklarını söylemek şimdiden mümkün. Hürriyet’in deneyimli yüksek yargı muhabiri Oya Armutçu, dershaneler yasasının iptaline kimin ‘ret’, kimin ‘evet’ oyu verdiği tartışması üzerinden AYM üyelerinin kimliklerine ışık tuttu.

‘DERSHANELER KAPATILSIN’ DİYENLER

Öncelikle, dershaneler yasasının iptal istemine 11. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün atadığı Muammer Topal ile Nuri Necipoğlu, TBMM’nin atadığı Hicabi Dursun ile Rıdvan Güleç ve Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın atadığı Kadir Özkaya’nın ret verdiği iddiasına ulaştı. Karar henüz açıklanmadığı için bu durum resmen doğrulanmış değil. Ancak bu isimler ‘hayır’ oyu kullandıklarına ilişkin haberleri yalanlamadıkları için bu haberler doğru kabul ediliyor.

HEPSİ ERKEK, ÇOĞUNU GÜL SEÇTİ

AYM’nin 17 üyesi arasında üç profesör var. Hiç kadın üye yok. Mahkemede hâlâ Gül’ün seçtiği üyeler ağırlıkta. AYM heyetinin üç üyesi TBMM tarafından, üç üye 10’uncu Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer tarafından, 10 üye 11’inci Cumhurbaşkanı Abdullah Gül tarafından, bir üye de Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan tarafından seçilmiş durumda.

Nasıl seçildiler, hangi kararlara imza attılar

Başkan Prof. Zühtü Arslan: İPTAL
1964 Yozgat Sorgun doğumlu. 1987’de Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’nden mezun oldu. Yüksek lisansını İngiltere’de Leicester Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde “İnsan Hakları ve Sivil Özgürlükler” alanında, doktorasını aynı fakültede anayasa hukuku alanında yaptı. Türkiye’ye döndükten sonra 2002’de doçent, 2007’de profesör unvanını aldı. Polis Akademisi’nin başkanlığını yaptı, Bilkent ve Başkent üniversitelerinde ders verdi. YÖK’ün aday gösterdiği üç aday arasından 2012’de Gül tarafından üye seçildi. Geçen şubat ayında emekliye ayrılan Haşim Kılıç’ın yerine başkan seçildi. Liberal çizgisiyle tanınıyor. İmam nikâhı cezasının iptali yönünde oy kullandı. Hükümetin, dershanelerin kapatılmasına ilişkin yasasına iptal verdi. 2029 yılına kadar Anayasa Mahkemesi’nde görev yapacak.

Başkanvekili Alparslan Altan: İPTAL
1968 Kars Sarıkamış doğumlu. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi 1989 mezunu. Denizcilik Müsteşarlığı Müsteşar Yardımcılığı görevine getirildikten sonra, “üst düzey yöneticiler” kontenjanından 29 Mart 2010’da Gül tarafından üye seçildi. İmam nikâhı cezasının iptali yönünde oy verdi. Balyoz, YouTube ihlal kararlarına katıldı. AYM’nin bir önceki başkanı Haşim Kılıç’a yakın duruşuyla biliniyordu. Dershane yasasına iptal verdi. 2033’e kadar görevde.

Başkanvekili Burhan Üstün: İPTAL
1956 Ankara Polatlı doğumlu. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden 1979’da mezun oldu. 16 Mart 2003’te Yargıtay üyeliğine getirildi. 2010 yılında Abdullah Gül tarafından Yargıtay kontenjanından üye seçildi. 10 Nisan 2015’te Başkanvekili oldu.
İmam nikâhı cezasının iptali yönünde oy verdi. Oybirliğiyle verilen Balyoz ihlal kararına katıldı. Dershane yasasında iptal yönünde oy kullandı. 2021 yılına kadar Anayasa Mahkemesi’nde üye.

Serdar Özgüldür: İPTAL
1955 yılında İstanbul’da doğdu. 1976 yılında Kara Harp Okulu’nu, 1981 yılında İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ni bitirdi. Askeri Yüksek İdare Mahkemesi üyesiyken askeri yargı kontenjanından 2004 yılında Ahmet Necdet Sezer tarafından seçildi. AK Parti davasında partinin kapatılmaması yönünde oy kullandı. İmam nikâhı cezasının iptali kararına karşı oy kullandı. Balyoz ve YouTube ihlal kararlarına imza attı. Dershane yasasında iptal verdi. 2020 yılına kadar görevini sürdürecek.

Serruh Kaleli: İPTAL
1954 Samsun Terme doğumlu. 1977 Ankara Hukuk Fakültesi mezunu. Avukatlar kontenjanından Ahmet Necdet Sezer tarafından 2005 yılında seçildi. AK Parti davasında kapatmaya karşı çıktı, “Hazine yardımından kesme” yönünde oy kullandı. İmam nikâhı cezasının iptaline karşı oy verdi. Balyoz ve YouTube ihlal kararlarına katıldı. Dershane yasasında oyu iptal yönünde oldu. 2019 yılına kadar AYM’de görev yapacak.

Osman Paksüt: İPTAL
1953 yılında Ankara’da doğdu. 1974 yılında Ankara Hukuk Fakültesi’nden mezun oldu. Helsinki Büyükelçisi olarak görev yaptığı sırada 2005 yılında dönemin Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer tarafından seçildi. AK Parti davasında kapatma, imam nikâhı cezasının iptaline ise karşı oy verdi. Balyoz ve YouTube kararlarına katıldı. Daha önce AYM Başkanvekilliği yaptı. Dershane yasasında oyu iptal yönünde oldu. 2018 yılında emekli olacak.

Recep Kömürcü: İPTAL
1955 yılında Çorum’un İskilip ilçesinde dünyaya geldi. 1976 yılında Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden mezun oldu. 2008 yılında dönemin Cumhurbaşkanı Abdullah Gül tarafından, Yargıtay kontenjanından Anayasa Mahkemesi üyeliğine seçildi. İmam nikâhı cezasının iptaline karşı oy verdi. Balyoz ve YouTube ihlal kararlarına katıldı. Dershane yasasında iptal oyu verdi. 2020 yılına kadar AYM’de görevini sürdürecek.

Prof. Engin Yıldırım: İPTAL
1966 İstanbul Üsküdar doğumlu. 1987 İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi mezunu. İngiltere’de Manchester Üniversitesi’nde doktora yaptı. Sakarya Üniversitesi’nde çalışma ekonomisi alanında öğretim üyeliği yaparken Abdullah Gül tarafından 2010 yılında YÖK kontenjanından seçildi. İmam nikâhı cezasının iptaline oy verdi. Balyoz ve YouTube ihlal kararlarının altında imzası var. Dershane yasasında iptal verdi. 2031 yılına kadar AYM’de görev yapacak.

Nuri Necipoğlu: KARŞI OY
1953 Manastır-Pirlepe (Makedonya) doğumlu. 1977 yılında İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ni bitirdikten sonra askeri hâkim oldu, 2001 yılında Askeri Yargıtay’a seçildi. 2010 yılında Abdullah Gül tarafından Askeri Yargıtay kontenjanından AYM üyeliğine seçildi. İmam nikâhı cezasının iptali yönünde oy verdi. Balyoz ve YouTube ihlal kararlarına katıldı. Dershane yasasının iptal edilmemesi yönünde oy kullandı. 2018 yılına kadar görev yapacak.

Hicabi Dursun: KARŞI OY
1965 Bayburt doğumlu. 1988 İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Kamu Yönetimi Bölümü mezunu. 2010 Anayasa referandumundan sonra Sayıştay üyesiyken, Sayıştay’ın gösterdiği üç aday arasından 6 Ekim 2010 tarihinde TBMM tarafından (AKP çoğunluğunun oylarıyla) seçildi. İmam nikâhı cezasının iptali ve Balyoz ihlal kararlarına katıldı. YouTube ihlal kararına “kanun yolu tüketilmediği” gerekçesiyle karşı oy verdi. Dershane yasası lehinde oy kullandı. 2022 yılına kadar görev yapacak.

Celal Mümtaz Akıncı: İPTAL
1957 Afyonkarahisar doğumlu. 1982 Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi mezunu. Afyonkarahisar Barosu Başkanı iken, 2010 referandumunun hemen ardından baro başkanlarınca seçilen üç aday arasından TBMM’de yapılan seçimle AYM üyeliğine getirildi. İmam nikâhı cezasının iptalini istedi. Balyoz ihlal kararının altında imzası var. YouTube ihlal kararına Hicabi Dursun gibi “kanun yolu tüketilmediği” gerekçesiyle karşı oy verdi. Dershane yasasında iptal verdi. 2022 yılına kadar görevde.

Prof. Erdal Tercan: İPTAL
1961 Afyon Çay doğumlu. 1985 İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi mezunu. Medeni usul hukuku uzmanı. Doktorasını Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü’nde yaptı. Akdeniz Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekanlığı görevine devam ederken, 2011 yılında Gül tarafından Mahkeme üyeliğine seçildi. İmam nikâhı cezasının iptali yönünde oy kullandı. Balyoz ve YouTube ihlal kararlarına katıldı. Dershane yasasında iptal verdi. 2023 yılına kadar AYM üyesi.

Muammer Topal: KARŞI OY
1966 Isparta doğumlu. 1988 Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Maliye Bölümü mezunu. Uzun yıllar Danıştay tetkik hâkimliği yaptı. Danıştay 7. Dairesi üyesiyken, 2012 yılında Abdullah Gül tarafından Danıştay kontenjanından AYM
üyeliğine seçildi. İmam nikâhı cezasında iptal, Balyoz ve YouTube’da ise ihlal kararı verdi. Dershane yasasında iptale karşı oy kullanan azınlık grubunda yer aldı. 2024 yılına kadar Anayasa Mahkemesi üyeliğini sürdürecek.

Muhammed Emin Kuz: İPTAL
1959 Ankara doğumlu. 1981 Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi mezunu. Kuz, Başbakanlık’ta Müsteşar Yardımcısı’yken, Abdullah Gül 2007 yılında Cumhurbaşkanı seçilince kendisini Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreter Yardımcılığı’na getirdi. Altı yıl Gül’ün iç kabinesinde en yakın çalışma arkadaşlarından biri oldu. 2013’te Gül tarafından yönetici kontenjanından AYM üyeliğine seçildi. İmam nikâhı davasında iptal Balyoz ve YouTube’da ise ihlal verdi. Dershane yasasında da iptal verdi. 2024’e kadar görevde.

Hasan Tahsin Gökcan: İPTAL
1965 yılında Çorum’un İskilip ilçesinde doğdu. 1987 yılında Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ni bitirdi. Uzun yıllar hâkimlik yaptıktan sonra 2011 yılında Yargıtay üyesi oldu. Yargıtay Dördüncü Ceza Dairesi’nde görev yaparken 2014 yılında Abdullah Gül tarafından Yargıtay kontenjanından AYM’ye getirildi. Balyoz ve YouTube’da ihlal verdi. Dershane yasasında iptal verdi. 2026 yılına kadar AYM’de görev yapacak.

Kadir Özkaya: KARŞI OY
1963 Mersin Tarsus doğumlu. 1985 Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Kamu Yönetimi mezunu. Danıştay tetkik hâkimliği yaptıktan sonra 2011’de Danıştay üyesi oldu, 18 Aralık 2014 tarihinde Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından Danıştay kontenjanından AYM üyesi seçildi. İmam nikâhı cezasının iptali yönünde oy kullandı. Dershane yasasının iptal edilmemesi yönünde oy kullandı. 2026 yılına dek görev yapacak.

Rıdvan Güleç: KARŞI OY
1965 Sivas doğumlu. 1988 İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Uluslararası İlişkiler Bölümü mezunu. 1991’de Sayıştay’a denetçi girdi, 2009’da Sayıştay üyesi seçildi. Sayıştay’ın gösterdiği üç aday içerisinden TBMM tarafından 13 Mart 2015 tarihinde AYM’ye seçildi. Mahkemenin en yeni üyesi. İmam nikâhı cezasının iptali yönünde oyu verdi. Son dershane kararında yasanın iptal edilmemesi yönünde oy kullandı. 2027 yılına dek görev yapacak.