Nüfus'ta yeni dönem

Vatandaşların kişisel, medeni durumu ve uyruğunda meydana gelebilecek değişikliklerin belirlenip saptanmasını, ulusal adres ve veri tabanının oluşturulmasını ve nüfus kayıtlarıyla adres bilgilerinin ilişkilendirilmesini öngören Nüfus Hizmetleri Yasa Tasarısı TBMM Genel Kurulu’nda kabul edildi.

Temel yasa olarak görüşülerek kabul edilen yasa, vatandaşların doğumundan ölümüne kadar kişisel, medeni durumu ve uyruğunda meydana gelebilecek değişikliklerin belirlenip saptanmasını, kütüklere yazılmasını, elektronik ortamda ulusal adres ve veri tabanının oluşturulmasını, nüfus kayıtlarıyla adres bilgilerinin ilişkilendirilmesini öngörüyor.

Yasaya göre, Türkiye’de aile kütüğü bulunmayan ve yabancı ülkelerde oturan vatandaşlar, İçişleri Bakanlığı’nın göstereceği bir nüfus müdürlüğünde açılacak aile kütüğüne kaydedilecek. Nüfus kayıtları ve ilgili belgeler gizli olacak. Türk vatandaşları, nüfus kütüğüne kaydolmak ve nüfus cüzdanı almakla zorunlu olacak. Her çocuk, doğumdan itibaren yurtiçinde 30 gün içinde nüfus müdürlüğüne, yurtdışında ise 60 gün içinde dış temsilciliğe bildirilecek.

BİLDİRİMDE BULUNMAYAN POLİS ZORUYLA GETİRİLECEK

Yasaya göre, nüfus müdürlükleri, süresi içinde bildirilmeyen çocuk veya nüfusa işlenmeyen erginlerin varlığını haber almaları halinde, erginlerin kendilerini; çocukların ise veli, vasi veya kayyımlarını, bunların bulunmaması halinde ise büyükanne, büyükbaba, kardeşlerini veya muhtarları, beyan için davet edecek. Nüfus müdürlüklerinin uyarısına rağmen süresinde bildirimde bulunmayanların, emniyet güçlerince zorla getirtilmesi için gereken işlemler yapılacak.

EVLİLİK DIŞI ÇOCUĞUN TANINMASI

Yasa, babanın evlilik dışı çocuğunu tanıması, babanın yazılı başvurusu üzerine, mahkemece ya da noterce tanımanın yapıldığı tarihten itibaren 10 gün içinde nüfus müdürlüğüne bildirilmesini öngörüyor. Bu tanıma, vasiyetnamedeki beyanla olursa, bu durum, vasiyetnameyi açan hakim tarafından bildirilecek.

Bu arada Genel Kurul’da kabul edilen bir önergeyle, geriye dönük tüm imam nikahlı ilişkilerden doğan çocuklara da babanın nüfusuna yazılma olanağı getirildi. Daha önce Medeni Yasa’da yapılan değişikliklerle getirilen bu hak geçmişe dönük olarak tanınmış oldu.

Evlat edinme kararı, bu kararı veren mahkemenin yazı işleri müdürünce nüfus müdürlüğüne bildirilerek, aile kütüğüne tescil edilecek. İlgili kişi ya da kurumlar, ölümleri, yurt içinde ölüm tarihinden itibaren, yurt dışında ise 10 gün içinde bildirmekle yükümlü olacak. Öldüğü halde aile kütüklerinde sağ görülenlere ait ölüm tutanakları, ölüm olayını gösteren belgeyle başvurulması halinde nüfus müdürlüklerince düzenlenecek. Aile kütüklerinde din bilgisine ilişkin talepler, kişinin yazılı beyanına uygun olarak kaydolunacak, değiştirilecek, boş bırakılacak veya silinecek.

Yasaya göre, nüfus cüzdanının kapsamı, şekli, ebadı ile yürürlük, değiştirme ve geçerlilik tarihlerini belirlemeye, taklit, tahrif ve sahtecilikten korumak maksadıyla nüfus cüzdanı üzerine konulacak güvenlik unsurlarını, basım ve vatandaşa teslimat aşamasında uygulanacak sistem ve teknolojiyi cüzdanın kaybı ve değiştirilmesi halinde yapılacak işlemleri tespit etmeye, İçişleri Bakanlığı yetkili olacak. Nüfus cüzdanlarına, kanunla öngörülenlerin dışında kayıt ve işaret konulamayacak. Nüfus cüzdanları, hiçbir kişi ve kurum tarafından alıkonulamayacak.

Aslına uygunluğunun nüfus müdürlüğünce onanmasıyla elde edilen nüfus kayıt örneklerinin, aksi ispat edilene kadar geçerli olacağını öngören yasaya göre, düzenlendikleri tarihten itibaren 180 gün içinde kullanılmayan nüfus kayıt örnekleri, geçerliliğini kaybedecek. Bu kurum ve kişilerin dışındakiler, yazılı olarak başvurmak ve isteme nedenini açıkça belirterek, İçişleri Bakanlığı veya mülki idare amirinin emriyle nüfus kayıt örneği alabilecekler.

ÖZEL HAYATIN GİZLİLİĞİ

Yasayla, özel hayatın gizliliği prensibi doğrultusunda, bir kişinin nüfus kaydı hakkında üçüncü kişilerin bilgi veya özet almaları de engellendi. Üçüncü şahıslar, medeni hal bilgisi dışında bir kişinin nüfus kaydına ilişkin örnek veya bilgi alamayacaklar.

YABANCILARA DA KİMLİK NUMARASI

Yasayla, İçişleri Bakanlığı’na bağlı kimlik ve adres paylaşım sistemleri kurulacak. Bu sistemlerin, veri tabanındaki bilgilerin tamamı veya bir kısmı, bakanlık tarafından belirtilen esas ve usuller çerçevesinde kurumlar ile diğer kişilerin hizmetine açılabilecek. Bu bilgiler, toplu halde hiçbir kurum veya diğer kişilere verilemeyecek. Kimlik numarası, kişiye bir defa verilecek ve değiştirilemeyecek. Yasaya göre, Türkiye’de kaydı tutulan yabancılara da kimlik numarası verilecek. Kişiler adına düzenlenecek her türlü form, beyanname, kimlik kartı, ehliyet, pasaport gibi bütün tanıtıcı belgelerde Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası yer alacak. Yerleşim yeri adres değişiklikleri, 20 gün içinde nüfus müdürlüklerine bildirilecek. Konut sahipleri ile apartman ve site yöneticileri, sorumluluk alanlarında ikamete ilişkin değişiklikleri muhtara bildirecek. Muhtarlar ise nüfus müdürlüğünce kendilerine iletilen yerleşim yeri adres değişikliği bildirim listelerini inceleyerek, bildirilmemiş olanları, her ayın son haftası içinde bağlı ilçe müdürlüğüne bildirecek.

SAHTE BELGE DÜZENLEYEN MUHTARA HAPİS

Yasa, sahteciliğin önlenmesi için yeterli inceleme yapmaksızın gerçeğe aykırı ikamet veya cüzdan talep belgesi veren muhtarlar ile gerçek dışı beyanda bulunan kişilere cezai hükümler getiriyor. Gerçeğe aykırı ikametgah veya cüzdan talep belgesi veren köy veya mahalle muhtarı ile herhangi bir işlem nedeniyle nüfus müdürlüğüne gerçek dışı beyanda bulunanlar ve bunlara tanıklık edenler, 6 aydan 4 yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılacak.

NÜFUS CÜZDANINI KAYBEDENE 50 YTL

Yasaya göre, nüfus olaylarını bildirme yükümlülüğü olup da bu yükümlüğünü belirtilen sürede yerine getirmeyenlere, nüfus ve aile cüzdanlarını kaybedenlere ve nüfus cüzdanlarını geçerlilik süresinin son bulmasından itibaren 2 ay içinde değiştirmeyen kişilere veya bu durumdaki çocukların veli veya vasilerine 50 YTL para cezası verilecek. Adres bildirimi yükümlülüğünü yerine getirmeyenlere 250 YTL, gerçeğe aykırı adres bildirenlere ise 500 YTL para cezası uygulanacak.