Nötron yıldızına hassas Türk ayarı
Güncelleme Tarihi:
Bahadır İNÖZÜ / CAMBRIDGE
Oluşturulma Tarihi: Şubat 01, 2012 00:00
Harvard Üniversitesi’nden Dr. Bülent Kızıltan, astrofiziğin en gizemli oluşumlarından nötron yıldızlarını ‘dinlemede’ müthiş bir başarıya imza attı. Dr. Kızıltan’ın geliştirdiği yöntemle, uzayı bükecek kadar yoğun nötron yıldızlarının ‘sesleri’, artık eskisine oranla tam 1 milyon kez daha net duyuluyor.
ABD’nin Harvard Üniversitesi’nde uzayın sırlarını araştıran Dr. Bülent Kızıltan, geliştirdiği yeni yöntemle, nötron yıldızlarından gelen sinyalleri eskisine oranla 1 milyon kez daha hassas bir şekilde dinlemeyi başardı. Uzayın en egzotik cisimlerinden olan nötron yıldızları, uzayı büken, zamanı yavaşlatan ve Albert Einstein’ın görecelik kuramını en iyi destekleyen gök cisimleri olarak biliniyor.
Kibrit kutusunda Dünya
Dev yıldızların, enerjileri bittikten sonra içlerine çökerek, tüm maddelerinin sadece 10 -15 km çapına sıkışmasıyla oluşan nötron yıldızlarında bu nedenle yoğunluk muazzam miktarlarda oluyor. Bir çay kaşığı maddenin milyonlarca ton gelebildiği nötron yıldızlarındaki yoğunluk, Dünya gezegeninin sıkıştırılıp bir kibrit kutusuna sığdırılmasıyla elde edilebilecek yoğunlukta oluyor.
Saniyede 700 devir
Ayrıca bu egzotik gökcisimleri, dünyadaki en hassas atom saatinden 300 bin kat daha hassas şekilde, eksenleri etrafında saniyede yedi yüzün üzerinde dönüş yapıyorlar. Bu muazzam hızdaki dönüşlerinden dolayı, nötron yıldızlarının katı yüzeyinde oluşan çizgisel hızlar, ışık hızına yaklaşıyor. Bu nedenle, yüzeyi de son derece pürüzsüz nötron yıldızlarının üzerinde ancak birkaç milimetrelik geçici tepecikler oluşabiliyor. “Yıldızlar yaşlanıp ölünce yaşamlarını ya kara delik, ya beyaz cüce, ya da nötron yıldızı olarak sonlandırıyor” diyen Dr. Kızıltan, buluşunun uzayın sırlarını öğrenmekte büyük katkısı olacağını ve daha evvel varlığından haberdar olamadığımız yıldızların keşfi için önemli bir fırsat oluşturacağını söylüyor.
Nötron yıldızının kitabını yazdı
DR. Bülent Kızıltan, ODTÜ Fizik’ten mezun olduktan sonra Fulbright bursu ile ABD’de Yüksek Enerji Astrofiziği çalışmalarında bulundu. NASA’da optik gözlemler üzerine araştırmalar yaptı. California Üniversitesi’nde radyo gözlemleri ve kuramsal çalışmaları ile yüksek lisans ve doktorasını tamamladı. Çalışmalarını topladığı kitabı ‘Temellerin Yeniden Değerlendirilmesi: Nötron Yıldızlarının Evrimi, Yaşı ve Kütleleri Üzerine (Reassessing the Fundamentals: On the Evolution, Ages and Masses of Neutron Stars)’, ABD’de yeni yayınladı. Dr. Kızıltan, halen Harvard Üniversitesi’nde öğretim görevlisi.
Kibrit kutusunda Dünya
Dev yıldızların, enerjileri bittikten sonra içlerine çökerek, tüm maddelerinin sadece 10 -15 km çapına sıkışmasıyla oluşan nötron yıldızlarında bu nedenle yoğunluk muazzam miktarlarda oluyor. Bir çay kaşığı maddenin milyonlarca ton gelebildiği nötron yıldızlarındaki yoğunluk, Dünya gezegeninin sıkıştırılıp bir kibrit kutusuna sığdırılmasıyla elde edilebilecek yoğunlukta oluyor.
Saniyede 700 devir
Ayrıca bu egzotik gökcisimleri, dünyadaki en hassas atom saatinden 300 bin kat daha hassas şekilde, eksenleri etrafında saniyede yedi yüzün üzerinde dönüş yapıyorlar. Bu muazzam hızdaki dönüşlerinden dolayı, nötron yıldızlarının katı yüzeyinde oluşan çizgisel hızlar, ışık hızına yaklaşıyor. Bu nedenle, yüzeyi de son derece pürüzsüz nötron yıldızlarının üzerinde ancak birkaç milimetrelik geçici tepecikler oluşabiliyor. “Yıldızlar yaşlanıp ölünce yaşamlarını ya kara delik, ya beyaz cüce, ya da nötron yıldızı olarak sonlandırıyor” diyen Dr. Kızıltan, buluşunun uzayın sırlarını öğrenmekte büyük katkısı olacağını ve daha evvel varlığından haberdar olamadığımız yıldızların keşfi için önemli bir fırsat oluşturacağını söylüyor.
Nötron yıldızının kitabını yazdı
DR. Bülent Kızıltan, ODTÜ Fizik’ten mezun olduktan sonra Fulbright bursu ile ABD’de Yüksek Enerji Astrofiziği çalışmalarında bulundu. NASA’da optik gözlemler üzerine araştırmalar yaptı. California Üniversitesi’nde radyo gözlemleri ve kuramsal çalışmaları ile yüksek lisans ve doktorasını tamamladı. Çalışmalarını topladığı kitabı ‘Temellerin Yeniden Değerlendirilmesi: Nötron Yıldızlarının Evrimi, Yaşı ve Kütleleri Üzerine (Reassessing the Fundamentals: On the Evolution, Ages and Masses of Neutron Stars)’, ABD’de yeni yayınladı. Dr. Kızıltan, halen Harvard Üniversitesi’nde öğretim görevlisi.