Nevşehir'in 3 köyü kanserle baş başa kaldı

Milliyet'in haberine göre kanserli köylerin hikâyesi 40 yıl önceye dayanıyor. Hacettepe Üniversitesi’ne, Nevşehir’in Tuzköy, Karain, Sarıhıdır köylerinden, çok sayıda mezotelyoma (asbestin yol açtığı akciğer zarı kanseri) vakası gelmeye başlayınca bilim insanları köylerde bir araştırma yaptı. Araştırma evlerin yapımında kullanılan kaya tüflerinin içindeki minerallerin kansere neden olduğunu ortaya çıkardı. Evlerin zemininde de bu madde tespit edilince 3 kanserli köyün taşınması gündeme geldi.

YAŞAM SÜRÜYOR

Nüfusu en fazla ve ölüm oranı en yüksek olan Tuzköy’ün taşınması için 1980’de Bakanlar Kurulu kararı alındı. Ancak karara rağmen köy taşınamadı. 1983’te bu defa köyün yerinde ıslah edilmesi kararı çıktı, bu da olmadı. Tuzköylüler ‘mezotelyoma’dan ölmeye devam etti, köye yeni mezarlıklar kazıldı. Sonra 2004’te yeniden köyün taşınması kararı çıkartıldı ve Tuzköy’ün yaklaşık 200-300 metre ilerisine yepyeni bir köy inşa edildi. Ancak risk teşkil eden alanda yaşayan insanların taşınması için yapılan konutların sayısı yetersiz kalınca, köylünün bir kısmı evlerinde oturmaya devam ediyor.

Tuzköy’deki eski yerleşim yerinde kanser riskine karşı yaşamını sürdürenlerden biri de 39 yaşındaki Suat Kayaharman. “Buradaki riskin farkındayız. Yeni yapılan konutlara gitmek istedik ama yapılan konut sayısı yetersiz olduğu için burada kalmak zorundaydık” diyen Kayaharman, yeni yapılan köyde hayvancılık yapılmadığını ancak hastalık nedeniyle işi bırakmayı bile göze aldığını söyledi. Aynı mahallede yaşayan Ahmet Ünal da, “Köyümüzde 26 yaşında kanserden ölen var. Kanserden dolayı köyün yaş ortalaması 45 ile 50 arasında” diye konuştu.

Tuzköy’de afad tarafından yeni yapılan konutlara taşınanlar ise yıllar sonra hiç beklemedikleri bir borçla karşılaştığı için mutsuz. Oruç Kayaharman, “Devletimiz bizi kanserden kurtarmak için ev yaptı. Fakat bu borç çıkınca yeni bir kansere yakalandık” diye dert yandı. Yeni köyün sakinlerinden Mehmet Uğurlu ise “Böyle bir yer olmaz. Bu yanlışlığın düzeltilmesini bekliyoruz” dedi.

'TAM BİN KAT DAHA FAZLA'

Karain’in taşınmasıyla ilgili çalışmalar yürüten ekipte yer alan ve köyün yeni yerinin Tıbbi Jeoloji raporunu hazırlayan Jeoloji Mühendisi Dr. Eşref Atabey, şunları söyledi:

“TOKİ, Karain’de yeni yapılan konutların 2014’te teslim edileceğini açıklamıştı. Ama 18 imar uygulamasıyla ilgili parselasyon hatası ortaya çıktığı için insanların taşınmasına izin verilmiyor. Hâlâ burada yaşayan insanlar kanserle mücadele ediyor. Yıllar önce taşınan Sarıhıdır’da doğanlarda mezotelyoma vakalarına rastlanmıyor. Ancak eski Sarıhıdır köyünde doğanlarda eriyonit mineralinden kaynaklanan akciğer kanseri vakaları saptanmış. Önemli olan solunan havadaki eriyonit tozunun konsantrasyonu. Yeni yapılan konutlar eriyonit tozundan etkilenmeyecek mesafeye yapıldı. Dünyada milyonda bir görülen Mezotelyoma’nın (akciğer zarı kanseri), Karain ve Tuzköy’de bu orandan tam bin kat daha fazla görülüyor. Mezotelyoma Nevşehir’deki 30 köyde görülüyor ama Karain, Tuzköy ve Sarıhıdır köylerinde bu oran çok daha yüksek. Evlerin içlerini, kapı önlerini süpüren kadınlarda toza maruz kalma daha fazla olduğundan, kadınlarda kanser olasılığı daha çok.”

Tuzköy Muhtarı İsmail Topal, köydeki durumu şöyle anlattı; “Köyümüz 2 etapta taşınacaktı. İlk etap tamamlandı ama tüm köylüye yetecek kadar ev inşaat edilmediği için burada hâlâ yaşayan var. Bu bölgeyi arındırmak adına 2 metre toprak döküp ağaçlandıracaklardı, onu da yapmadılar. 2. etap çalışmaları ise yapılmaya başlanmadı. Bildiğimiz kadarıyla da yapılmayacakmış. 214 konutluk yeni bir yerleşim yeri yapıldı. Eski yerleşim yerinde ise tarım ve hayvancılıkla uğraşan 35 civarında aile kaldı. Bunlar, yeni yapılan yerleşim yerinde evlerin birbirine yakın olması ve kura da konut çıkmadığı için taşınamadı. Yeni yapılan konutların yazın dolu. Ama kışları en fazla 150 aile burada kalıyor. Köyümüzde 2 bin kişiyi kanserden kaybettik. Köyümüzün
nüfusu 1220 ve 20’si kanser hastası.”

'EVİMİZE TAŞINMAK İSTİYORUZ'

110 kişinin yaşadığı Nevşehir Ürgüp’e bağlı Karain Köyü Muhtarı Mevlüt Özata, “Bu çevrede akciğer zarı kanseri (mezotelyoma) en yaygın hastalık. Bu hastalık yüzünden köyümüzde şu ana kadar yaklaşık 500 kişi öldü. Köyde yaşayan 110 kişiden 5’i bu hastalıktan müstarip. Köyümüzde yaşanan ölümlerin yüzde 80-90’ı mezotelyomadan gerçekleşiyor. Mart ayında yeni inşa edilen evlerin kuraları çekilecek. Köy halkı da zaten ‘mezotelyoma’ yüzünden taşınmak istiyor. Artık sonuna geldik, bir an önce yeni evlerimize taşınmak istiyoruz” diye konuştu.