Neden 'Hayır'

 

DIŞİŞLERİ'NDEN YAPILAN AÇIKLAMANIN TAM METNİ

ABD: TÜRKİYE HAYAL KIRIKLIĞI YARATTI

BM Güvenlik Konseyi’nin (BMGK) İran’a yaptırım kararı alması öncesi İstanbul’un tarihi iki mekanı Dolmabahçe ve Çırağan sarayları müthiş bir diplomasi trafiğine sahne oldu. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, Başbakan Tayyip Erdoğan ve Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu’nun katılımıyla yaşanan bu müthiş trafik, dün sabah saat 11.00’e doğru Viyana Grubu’nu oluşturan ABD, Rusya ve Fransa’dan, İran’ın yanıtının kabul edilmediğine dair üç ayrı mektubun gelmesiyle başladı.

Yes, no, but

Bu mektuplar okunduğunda Dışişleri, üç ülkenin Tahran anlaşmasıyla ilgili tespitlerini şöyle değerlendirdi:

ABD’nin mektubu tamamen olumsuzdu (No but). ABD mektubu İran’a en sert ifadeler içeriyor, Tahran’ın uranyum zenginleştirmeden vazgeçmediğine dikkat çekiyordu. Fransızların mektubu ise ortadaydı (Only but). Fransa buna rağmen, uranyum zenginleştirmeden duyduğu endişeyi diplomatik sözlerle ortaya koyuyordu. Rusya’nın mektubu ise “Tahran’daki anlaşma iyi ama bunu oturup bir daha konuşma” havasındaydı (Yes but).

Dışişleri, bu üç ayrı mektuptan “Diplomasiye şans tanınması konusunda bir belirsizlik var ama, üç ülkede yaptırımlar konusunda kararlılık var” anlamını çıkardı. Bu nedenle Türkiye’nin, Tahran anlaşmasında ilkelerini ortaya koyduğu ve İran’a söz verdiği için BMGK’daki oylamada “hayır” oyu kullanması gerektiğine karar verildi.

Çırağan’dan telefon

Bu değerlendirmenin ardından saat 11.30’da Davutoğlu, Çırağan Sarayı’nda Cumhurbaşkanı Abdullah Gül ile biraraya geldi. Davutoğlu daha sonra İngiltere Dışişleri Bakanı William Hague ile telefonda görüştü. Davutoğlu saat 13.20’ye doğru Dolmabahçe Sarayı’na giderek Başbakan Erdoğan’la değerlendirmelerini yapmak için Başbakanlık Çalışma Ofisi’ne geçti. Davutoğlu, Dolmabahçe’de İran Dışişleri Bakanı Manuçer Muttaki, İran Milli Güvenlik Yüksek Konseyi Genel Sekreteri ve Başmüzakerecisi Said Celili, Brezilya Dışişleri Bakanı Celso Amorim ve AB’nin dış ilişkilerden sorumlu yüksek temsilcisi Catherine Ashton’la görüştü. Davutoğlu görüşmelerinde, “Batı’ya diplomasiye şans tanıyın, İran’a da yaptırım çıksa da masadan kalkmayın” mesajını verdi.

Obama ile görüşmeler

Önceki gece Obama ile görüşen Erdoğan, dün saat 14.30’a doğru ABD Başkanı Barack Obama ve Brezilya Devlet Başkanı Lula da Silva ile görüştü. Erdoğan, Obama’ya Türkiye’nin oylamada “hayır” diyeceğini belirterek, bunu şöyle gerekçelendirdi:

“Biz evet diyemeyiz. Tahran’daki anlaşmanın altına imza atarken, bunun Türkiye tarafından İran’a verilen bir güvence olduğunu, anlaşma işlemez duruma geldiği takdirde bize gönderecekleri uranyumu bile geri vereceğimizi söyledik.

Bunu Batı’ya karşı kafa tutma olarak algılamayın. Sonuçta en doğudaki Çin’de Rusya’ya da var. Bu beşinci raund olacak. İran şimdiye kadarki dört raundun hangisinde adım attı. Sadece bizim yaptığımız anlaşma sonrası, bir adım atmaya hazır olduğunu bildirdi. Biz ‘hayır’ derken, hedefimiz İran’ı masada tutmak, diplomasiye şans vermek. ‘Evet’ deseydik, İran’ı masada tutmak için yüzümüz olmazdı. Eğer İran masada kalır ve uluslararası toplumla birlikte çalışırsa, yaptırımların teker teker düşmesini de bekleriz.”

Erdoğan müdahale etti

Bu görüşmenin ardından Erdoğan ve Davutoğlu, Türkiye’nin BM Daimi Temsilcisi Ertuğrul Apakan tarafından hazırlanan konuşma üzerinde çalıştı. Erdoğan, bazı noktalarda el yazısıyla konuşma metnine müdahale ederek düzeltme yaptı. Bu metin New York’a fakslandı. Oylamadan kısa süre önce Erdoğan bir kez daha Obama ile görüştü. Bundan dolayı oylama bir süre ertelendi. Erdoğan bu konuşmada da, “Hayır diyeceğiz, ama bu ABD’ye karşı olduğumuz anlamına gelmez” sözünü tekrarlayarak, “Afganistan’da, enerji konularında, Ortadoğu’da birlikte çalışmalarımızı sürüyor” dedi. Bu konuşmanın ardından BM’de oylamaya geçildi ve Türkiye “Hayır” oyunu kullandı.