Nazım Rusya’yı hiç sevmedi

Rusya'nın önde gelen tiyatro adamlarından Valentin Pluçek, eski dostu Nazım Hikmet'in Sovyet tarzı komünizm fikrini 1957 yılında terkettiğini yazdı. Nazım Hikmet'in 15 Ocak'taki doğumgünü arifesinde ünlü ozanla ilgili anılarını Tiyatralnaya Jizn adlı sanat dergisinde yayınlanan makalesinde anlatan Pluçek, ‘‘Herkes Nazım'ı Sovyet komünizminin koyu bir taraftarı sanıyordu. Bu çok yanlı bir hüküm. Çünkü ben onun 1957 yılında bu düşünceyi terkettiği günü çok iy hatırlıyorum' dedi.

Tiyatro yönetmeni Pluçek, Nazım Hikmet'in Sovyet gerçekleri ve Sovyet komünizminin yıkılacağ fikrini daha o yıllarda İvan İvanoviç Yaşadı mı? oyununda dil getirdiğini belirterek şöyle yazdı:

‘‘Nazım'a sordum. Niçin ilk oyunu Sovyet sistemini eleştire dilde yazdın. Aldığım cevap şuydu: Ben sizin ülkenizde misafirim, ancak yüzünüze gerçekleri söylemeliyim. Siz adil bir sistem değil, çürüye bürokratik komünizim içinde yaşıyorsunuz. Geçenlerde Moskova yakınlarınd Peredelkino köyünde bulunan Yazarlar Birliği konukevine gittik.Orada ilkoku ve kütüphane bile yoktu. Halbuki kendisini aydın sayan yazarlar demir v taştan iki metrelik yüksek duvar arkasında komünizmin nimetlerinde yararlanıyordu. Bu manzara beni dehşete düşürdü. Rusya'da bulunduğum yılla ilerledikçe bu tür olumsuzluklar daha fazla gözüme çarpmaya başladı ve bunu üzerine İvan İvanoviç'i yazdım.’’

Nazım'ın yazdığı oyunun detayların anlatan yönetmen Pluçek, galadan sonra meydana gelen olayları şöyle dile getirdi:

‘‘Mizah oyunu Nazım'ın banda kaydedilen sesiyl başlıyordu. 'Arkadaşımın evinde yılanlar geziniyorsa onları ezmek boynumu borcu.' Nazım (yılan) derken bürokratik komünizmi kastediyordu. Oyunun galas büyük başarı kaydetti. Salonda bulunan insanlar ayakta öylesin tezahürat yaptı ki, isyan çıkacak diye korktum. Ertesi gün büyük skanda çıkacağını daha o geceden anladık. Nitekim daha sabah saatlerinde beni Komünis Parti Merkez Komitesine çağırdılar.Nazım'ın oyunların bir daha sahneye koyarsanız sizi Nazım‘la birlikte Sovyetler'den kovarı dediler. Galadan sonra oyunun yasaklandığı acı gerçeğini kendisin söylediğimde Nazım artık Sovyet komünisti değildi’’.

Pluçek, Nazım'ın 1963 yılındaki ölümüne kadar bu hayal kırıklığı içinde yaşadığını belirterek ‘‘Nazım komünist değil, hümanist bir insandı. So günlerinde bana vatanı Türkiye'ye dönmek istediğini büyük bir hasret içinde defalarca söylemişti’’ diye yazdı.