NATO 5. madde ve 4. madde nedir? NATO ne demek? İşte NATO'nun tarihi
Güncelleme Tarihi:
NATO'nun 5'inci maddesi, Rusya ile Ukrayna arasında süren çatışmaları ile gündemde yer aldı. ABD Başkanı Biden'ın 'sonuna kadar sadık kalacaklarını' beyan ettiği NATO'nun 5'inci maddesi daha önce NATO tarihinde ilk ve tek kez 2001'deki 11 Eylül saldırılarından sonra uygulandı. Bu maddeye göre Türkiye'nin de aralarında bulunduğu 30 NATO ülkesinden birine yönelik savaş tehdidi gelmesinin, tüm pakt üyesi ülkelere gelmiş sayılması anlamına geliyor. Peki, NATO ne demek? NATO 5. madde ve 4. madde nedir? İşte, ayrıntılar.
ABD Başkanı Joe Biden'ın, Rusya'ya yönelik yaptırım açıklamaları sonrası gözler NATO'nun 5. maddesine çevrildi. Rusya'ya yönelik sert ekonomik tedbirleri alacaklarını duyuran Biden, NATO'nun 5. maddesine bağlı kalacaklarını vurguladı. Rusya'nın Ukrayna'yı işgali sonrası toplanan NATO Liderler Zirvesi'nin ardından açıklama yapan NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg da siber saldırıların da 5. maddeyi devreye sokabileceğini söyledi. NATO 5. maddesi, herhangi bir saldırıya uğrayan üye için önlemleri göz önünde bulunduruyor.
NATO'NUN TARİHİ
NATO’nun kuruluşundan üç yıl sonra 1952’de Türkiye ve Yunanistan’ın, 1954’te Batı Almanya’nın bu ittifaka katılmaları da göstermekteydi ki, NATO ittifakı sadece Sovyet tehdidine karşı kurulmuş bir savunma örgütü değil, aynı zamanda SSCB’yi çevreleme politikasının da ilk aşamasıydı. Nitekim daha sonraki dönemlerde 1951’de ANZUS Paktı, 1954’te SEATO, 1955’te Bağdat Paktı’nın kurulması ve 1959’da CENTO’ya dönüşmesi şeklinde gelişen olaylar, bu çevreleme politikasının kısmen ilgili olduğu alan dahilindeydi. Washington Antlaşması olarak da bilinen NATO antlaşmasıyla, ABD, Kanada, Danimarka, Norveç, Hollanda, Belçika, Lüksemburg, İngiltere, Fransa, İtalya, Portekiz ve İzlanda imzacı devletler oldular. Türkiye’nin NATO’ya katılımına ilişkin olarak, Ekim 1951’de Londra’da imzalanan antlaşma metni Türkiye tarafından 18 Şubat 1952’de onaylanarak NATO’ya üyelik gerçekleşti.
1989’da Soğuk Savaş’ın yani çift kutuplu (bi-polar) dünyanın sona ermesinden sonra da, NATO 1994’ten itibaren eski sosyalist ülkelerle “barış için ortaklık” projesini uygulamaya koyarak, bu projeyle söz konusu devletlerin ileriki dönemlerde NATO’ya katılımını kolaylaştırma amacı güttü. Bu çerçevede ilk etapta, Çek Cumhuriyeti, Macaristan ve Polonya’nın 1999’daki katılımıyla üye sayısı 19 oldu.
Kasım 2002’de NATO’nun Prag Zirvesi ile Soğuk Savaş sonrasının ikinci genişleme sürecine girilerek, Balkan ve Baltık ülkeleriyle ittifak ve katılım müzakereleri yapıldı. Fransa ittifak üyesi olmakla birlikte, 1966’da Cumhurbaşkanı Charles de Gaulle’nin bağımsız dış politika arayışı kapsamında NATO’nun entegre askeri yapısından ayrılma kararı aldı.
Yunanistan da 1974 yılında, Türkiye’nin Ağustos 1974’teki İkinci Kıbrıs Barış Harekatına bir tepki olarak askeri yapıdan çekildi ancak 1980’de tekrar geri döndü.
Hürriyet.com.trNATO 5. MADDESİ NEDİR?
“Taraflar, Kuzey Amerika'da veya Avrupa'da içlerinden bir veya daha çoğuna yöneltilecek silahlı bir saldırının hepsine yöneltilmiş bir saldırı olarak değerlendirileceği ve eğer böyle bir saldın olursa BM Yasası'nın 51. Maddesinde tanınan bireysel ya da toplu öz savunma hakkını kullanarak, Kuzey Atlantik bölgesinde güvenliği sağlamak ve korumak için bireysel olarak ve diğerleri ile birlikte, silahlı kuvvet kullanımı da dahil olmak üzere gerekli görülen eylemlerde bulunarak saldırıya uğrayan Taraf ya da Taraflara yardımcı olacakları konusunda anlaşmışlardır. Böylesi herhangi bir saldırı ve bunun sonucu olarak alınan bütün önlemler derhal Güvenlik Konseyi'ne bildirilecektir. Güvenlik Konseyi, uluslararası barış ve güvenliği sağlamak ve korumak için gerekli önlemleri aldığı zaman, bu önlemlere son verilecektir.”
NATO 4. MADDESİ NEDİR?
NATO'nun Kuzey Atlantik Anlaşması'nın 4'üncü maddesi uyarınca bir müttefik toprak bütünlüğü, siyasi bağımsızlığı ya da güvenliğinin tehdit edildiğini düşündüğünde, tüm müttefiklerle danışma talebinde bulunabiliyor.
Türkiye en son 2015'te terör örgütü DEAŞ'ın Suruç'taki terör saldırısından sonra 4'üncü maddenin işletilmesini istemiş, bunun ardından NATO Suriye'den kaynaklanan tehditlere karşı Türkiye'ye uyarlanmış güvence tedbirlerini kabul etmişti.
Bu çerçevede erken uyarı ve gözlem uçaklarının (AWACS) bölgede devriye gezmesi, Doğu Akdeniz'deki askeri unsurların artırılması ve istihbarat, keşif ve gözetleme faaliyetlerinin güçlendirilmesi gibi tedbirler öngörülmüştü.
