National Journal: Irak Ne olur, ABD Ne Yapmalı?

Patrick Lang (emekli askeri istihbarat uzmanı): Bu coğrafyada hep iç çekişme olur. Uzlaşma olmaz. Bu konuyu abartıp kendi meselemiz gibi görmeyelim.�

Wayne White (Middle East Institute): Sünnilere ödün vermekte isteksiz Maliki’yi ABD desteğinin karşılıksız olmadığı konusunda uyarmalıyız.�

Michael Scheuer: (eski CIA uzmanı): Irak’ta yaşanan geçici bir durulma. Kimse artan ABD askeri gücüne karşı koyup, hem nasılsa ABD çekilecekken,�gereksiz kayıplar vermek istemedi. Biz gittikten sonra Kürtler Türkiye aleyhtarı unsurları kontrol edecek gerçekçiliğe ve istikrara sahip olacaklar mı? Ve Kürtler Bağdat’taki Şii Hükümetin petrol kaynaklarına yönelik hareketlenmesini durduracak kadar güçlü görünecekler mi? �

Michael Brenner (Pittsburg Üniversitesi):�2014 yılında Irak: Yetkileri başbakana göre artmış olacak Cumhurbaşkanı Şii bir general olacak.�Bu general Sistani’nin desteğini almış, Kürtleri Diyala’dan kovmuş ve Kerkük’te onlara kafa tutmuş biri olacak. Oyların %65’ini alacak ve ülkeyi ABD’den çok İran’a yakın tutacak. İran’ın nükleer programı konusunda düşük profilli bir tarafsızlık izleyecek. Ülkede çok sınırlı bir Amerikan askeri varlığı olacak. Obama’nın daha büyük v daha yetkili bir ABD askeri varlığı kalması önerisini reddeden general Cumhurbaşkanı halkın gönlünü kazanacak. Bu general petrol gelirlerini kullanarak halkın desteğini sağlamlaştıracak, aşiret liderleri ve askeri kökenli bölge valileri ile yakın ilişki içinde olacak. Kısacası Irak Saddam bir darbe ile devrilseydi nasıl olacaksa öyle olacak, İki istisnayla: Başta Sünniler yerine Şiiler olacak ve Irak iran ile düşman değil samimi olacak. Sonra buna da ABD dış politikasının başarısı denecek.

Gordon Adams (American University):�Bir an önce, sessizce ve sorumluluğu Iraklılara bırakarak çekilmeli. Eğitimle ilgili çok sınırlı bir askeri varlık bırakılmalı.�

Joseph J. Collins (National War College): Irak Savaşı bitmedi. Sadece biz öyleymiş gibi davranıyoruz. Çekilme tartışmaları hep takvimler üzerinden yapılıyor. Aslında alandaki duruma göre hareket etmek lazım. Obama ekibi Irak, İran ve Afganistan ciddi bir çeviklik zafiyeti yaşıyor, değişen şartlara göre politikalarını değiştiremiyorlar.

Steven Metz�(Strategic Studies Institute): Irak savaşı bitmedi ama Amerikanın dahil olduğu safha bitti. ABD’nin en önemli sorunu Iraklıları gerekli reformları yapmaya ikna edebilmek. 2006-7’de Irak hükümetini etkimle gücümüz vardı. Şimdi yok. Maliki ABD olmadan da yapabileceğine inanıyor. Etnik/mezhepsel çatışmaları azaltmak için gerekli reform programını sürdürmeyecek gibi görünüyor. Bu da çatışmanın artması demek ve ABD’nin tekrar müdahil olma ihtimali sıfır. Bu durumda komşuları da içine çeken bir iç savaş mı olur, yoksa güçlü bir otoriter yapı mı çıkar bilemem. İyimser değilim.�

Michael Vlahos (Johns Hopkins): “Bütün savaşlar” biter deriz. Ama kimlik savaşları öyle olmayabilir. Yüzyıllarca sürebilirler. Ayrıca savaş kimlikleri de dönüştüren bir şeydir. Irak milliyetçiliği Jön Türk hareketine karşı tepki olarak doğdu. İran-Irak savaşı milli kimliği tekrar canlandırmış gibiydi. Hala bir Irak milli kimliğinin kalıntıları var. Bunu 30 Haziran ABD’nin şehirlerden çekilme törenlerinde gördük. Ama bu yumuşak milli kimlik milli-devlet kimliği değil. Kısa vadede şiddetten duyulan genel bıkkınlık, Şii-Sünni uzlaşması ve Kerkük konusunda hünerli müzakereler ateşkes benzeri bir durum yaratabilir. 2003 yılında Kürtler dışındaki her yirmi kişiden biri savaş nedeniyle öldü. Sünniler hem iktidarı kaybettiler hem de Bağdat’tan sürüldüler. Bu nedenle tekrar savaşmaya karar verebilirler. Şiiler Sünni liderlere şefkat gösterecekler, belli bir petrol gelirini onlara verecekler ve ordu ve bürokraside onlara yer açacaklar mı?�Bu olsa bile barışma değil ateşkesin uzatılmasını getirir. Karışık Şii-Sünni bölgelerde gerilim sürer. Kürtlerle iş daha da zor. Kürtler fazla şiddet görmedi ve tatnınamyan bir milli devlet gibi oldular. Bu kutsal kimlikten ve onu simgesi olarak gördükleri Kerkük’ten savaşmadan vazgeçmezler. Konuyla ilgili Irak Şii İslam Cumhuriyeti uzun dönemli bir çatışmadan kaçınma stratejisi kurmak zorunda. Burada zaman Şiilerden yana. Sünnilerle anlaşabilirler ve petrol gelirlerini arttırabilirlerse zamanla Kürtlere karşı daha güçlü bir müzakere pozisyonu kazanabilirler. Maliki hükümetinin Sünniler ve Kürtlere karşı yukarıda bahsedilen türden stratejiler geliştirmek için yeterince sabrı ve zekası var mı?  �

Robert Killebrew (Emekli Albay): Savaş bitmedi, ABD askerlerinin şehirlerden çekilmesi savaşı daha ileri, hassas ve tehlikeli bir safhaya götürüyor.�ABD Irak hükümetine desteğini sürdürmeli. Irak güvenlik güçleri gelişmeye devam etmeli. İran’ın her şeyi bozma yeteneği var. �

Doz Zakheim (Eski Savunma Bakan Yardımcısı): ABD çekildikçe yıkıcı güçler tekrar ortaya çıkacak. Irak sadece güçlü bir ordu tarafından desteklenen güçlü bir lider eliyle kontrol edilebilir. Maliki böyle biri görünüyor ama bir iç savaştan muzaffer çıkmadan mutlak bir yönetim kuramaz. Sünniler Irak’ın Şiiler tarafından kontrol edilmesini kabul etmeyeceklerdir. Kürtler sonunda bağımsızlık ilan edebilirler. Türkiye’nin kuzeyi işgali İran’ın da aynı şeyi güneyde yapmasına neden olabilir. Bu durumda ABD kendini kontrol edemeyeceği üç taraflı bir savaşın içinde bulabilir.�ABD ne yapmalı? Bir an önce çekilmeli ve işi tarafların kendi aralarında kozlarını paylaşmaların bırakmalı. Ya da asker sayısını arttırmalı ama buna gücümüz yok. Ya da, Irak’ın sınırlarını kontrol ederek komşuların müdahalesini caydırmalı. Bu iç savaşı belki önlemez ama burada 100 bin askeri sürekli bulundurma gücümüz yok.   �

Larry Korb (Center for American Progress): Pratik anlamda ABD için savaş 2008 Kasım’ında SOFA anlaşması ile bitti. Iraklıların çoğu ABD’nin çekilmesini istiyor, kalmaya devam edersek Maliki ABD’nin kuklası gibi görünecek ve 600 bin kişilik güvenlik güçleri Maliki’ye güven veriyor. Siyasi uzlaşma olmazsa şiddet devam eder. Obama, 1) çekilme takvimine sadık kalmalı, 2) Maliki’ye Sünni Sahva güçlerini orduya entegre etme sözünü tutması için baskı yapmalı, 3) Irak’ın komşularıyla bölgesel bir konferans toplamalı, 4) Irak güvenlik güçlerine ek olarak sivil bürokratları da eğitmeli. Biz çekildikten sonra ülkenin geleceği artık Iraklılara bağlı olacak. Er veya geç çekileceğimiz için bunun erken veya geç olması önemli değil. Önemli olan Irak’ın iç çatışmalarının bölgeye yayılmaması.