Müzik de darbe maÄŸduru

15 Eylül'den beri DEPO'da konuklarını ağırlayan "Uzayda Bir Elektrik Hasıl Oldu: 1960'larda Müzikli Türkiye" adlı sergiden bu alıntı. Serginin aktardığına göre, darbeden sonra yerli sanatçıları korumak için yapılan düzenlemeler ters tepti. Müdahalenin akabinde yabancı şarkıların yerli düzenlemeleri ve yabancı şarkıcıların Türk vatandaşlığına geçme çabası arttı. Hatta Milliyet gazetesi Kasım 1961'de caz şarkıcısı Rosemary Pepe'nin İstanbul'da yeniden çalışabilmek için evlenecek bir Türk erkeği aradığını yazdı. Haberi okuyan yüzlerce kişi, gazeteyi telefon ve mektup yağmuruna tuttu. Sergideki bir metin, o günleri şöyle anlatıyordu:

"Ağustos 1960'da, Türkiye Müzisyenler Sendikası, 'yerli müzisyenler iş bulamazken, çeşitli lokallerde çalışan kalitesiz yabancı toplulukların binlerce dolar döviz kaybına sebep olduklarını' bir basın toplantısıyla ilgililere duyurdu. Hükümet, yabancı müzisyenlerin çalışma izinlerini iptal etme kararı aldı. Bu karar yeni rejimin ekonomik hedefleriyle uyum içindeydi. Sanayileşme nasıl 'ithal ikameci' bir anlayış doğrultusunda planlanıyorsa, müzik de öyle olacaktı. Artık yabancı müzik yerli müzisyenlerden sorulacaktı. Herhangi bir cumartesi gecesi, şehrin herhangi bir kulübünde, sahnedeki ve pistteki taraflar eşitti: Gümrük duvarıyla korunan yerli sanayici, gümrük duvarlarıyla korunan yerli orkestranın çaldığı yabancı şarkılarla dans ediyordu. Bir kulüp işletmecisi hiç şikayetçi görünmüyordu: Geçen sene 17 liraya sattığım bifteği bu sene yarı fiyatına indirdim. Çünkü dışarıdan yabancı striptizci ve orkestra angaje etmemeye karar verdim."

"HER UZUN SAÇLIYI KOVAMAYIZ"

Sergiye adını veren açıklamayı, "Türkiye'nin en ünlü hippisi" Erkin Koray yapmıştı: "O devirlerin bir elektriği vardı. O devirlerde herhalde uzayda bir elektrik hasıl oldu, bütün dünyayı kapladı ve biz de büyük bir şans eseri o elektriğe denk geldik."

Dönemin İçişleri Bakanı Faruk Sükan da sınır illerindeki valiliklere bir talimat göndermiş, "hippi adıyla tanınan, pis kıyafetli ve ekserisi uyuşturucu madde kullanan bitli turistlerin" yurda sokulmamasını emretmişti. Bu kişilerin bulaşıcı hastalıklar taşıdığı ve ahlaka haykırı hareket ettiği öne sürülüyor, sokaktaki vatandaş kışkırtılıyordu. Ama kabinede farklı düşünenler de vardı. Turizm Bakanlığı'ndan bir yetkili, "Her uzun saçlıyı kovamayız. İngiltere'de bugün Prens Charles bile saçını uzatıyor. Hippiler içinde zenginler, profesörler vardır. Bunlar, felsefeleri icabı pejmürde kıyafetle dolaşmak isteyebilirler" diyordu.

1960'lara dair detaylı ve keyifli bir makalenin sayfalarını fotoğraflarla süsleyip duvara yapıştırdığınızı düşünün. Sergi, biraz bunun gibi de olsa o dönemi yaşamamışlar için mükemmel bir tanışma, yaşayanlar için ise anılarda kaybolma fırsatı. Üstelik dönemin seçme haberlerini bir araya getiren gazete de hediyesi. Kuratörlüğünü Derya Bengi, proje koordinatörlüğünü Balca Ergener'in yaptığı sergi 24 Ekim'e kadar gezilebilir. Üstelik gezerseniz, 1960 darbesine neden "müzikli ihtilal" dendiğini, dans tutkusunun kulüplere nasıl kadın- erkek eşitliği getirdiğini, MFÖ'nün hangi ünlü grubun plağı sayesinde bir araya geldiğini, Zeki Müren ve Ayla Dikmen'in 1965 seçimlerinin sonuçlarına ilişkin tahminlerini de öğreneceksiniz. Ayrıca bunlar öğreneceklerinizin sadece bir bölümü. DEPO'daki bu sergi ve sergi süresince düzenlenecek söyleşiler, "Sweet 60s" (Tatlı 60'lar) projesi kapsamında gerçekleştiriliyor, Avrupa Kültür Programı 2007- 2013 ve tranzit.at tarafından destekleniyor. WHW, Zagreb ve Anadolu Kültür, İstanbul da diğer destekçileri...

ggunduc@hurriyet.com.tr