Mutlak Butlan nedir? Mutlak Butlan sebepleri nelerdir?

Mutlak Butlan, zaman zaman gündeme gelen davalar arasında yer alıyor. Evlenmenin mutlak butlanı, kanun tarafından aranan geçerlik unsurlarını taşımayan bir evliliğin mahkeme kararıyla sona erdirilmesidir. Peki, Mutlak Butlan nedir? İşte, o konu hakkında bazı bilgiler

MUTLAK BUTLAN NEDİR?

Evlenmenin butlanı mutlak butlan (MK 145 vd.) ve nisbi butlan (MK 148 vd.) olmak üzere ikiye ayrılır.

Evlenmenin mutlak butlanına yol açan sebepler kamu düzenini ilgilendirir; bu bağlamda mutlak butlan davasını her ilgili ve savcı açabilir. Buna karşılık nisbi butlan sebepleri sadece tarafları ilgilendirir; bu bağlamda nisbi butlan davasını sadece ilgili eş ve yasal temsilcinin rızasının aranması halinde yasal temsilciye tanınmıştır.

Evlenmenin mutlak butlanı, kurulmuş olan bir evliliğin MK 145’de sayılan sebeplerden birinin bulunması dolayısıyla hâkim kararıyla sona erdirilmesidir. Evlenmenin mutlak butlanı kendiliğinden hüküm doğurmaz. Bunun için dava açılması gerekir. Yargıtay’ a göre açılmış olan bir boşanma davasında hâkim, evlenmenin mutlak butlanla sakat olduğunu anlasa bile, bunu resen nazara alamaz. Mutlak butlan davası, yenilik doğuran bir davadır.

MUTLAK BUTLAN SEBEPLERİ 

Eşlerden birinin evlenme sırasında evli bulunması: İkinci defa evlenebilmek için birinci evliliğin evlenmeye son veren bir durumla (ölüm, gaiplik, boşanma ya da butlan) ortadan kalkmış olması gerekir. Bu sebeple karı kocadan biri, evlenmenin yapıldığı sırada (evlenme merasimi sırasında) zaten evli ise, ikinci evlilik, mutlak butlanla sakattır. 

İkinci evlilik, birinci evlilikteki eşin ölmüş olduğu yolundaki ölüm karinesine dayanılarak hakkında nüfus kütüğüne ölü kaydı düşürüldükten sonra yapılmışsa, fakat kişi sağ olarak geri dönmüşse ikinci evlilik mutlak butlanla sakat olur. Zira hakkında ölü kaydı düşülen eş, ölmediği için onunla yapılan evlilik, devam ediyordur.

Öte yandan MK 147/III uyarınca evliyken yeniden evlenen bir kimsenin önceki evliliği mutlak butlan kararı verilmeden önce sona ermişse ve ikinci evlenmede diğer eş iyiniyetli ise (evlendiği kişinin evli olduğunu bilmiyorsa ve gerekli özeni göstermesine rağmen öğrenememişse), bu evlenmenin butlanına karar verilemez. Mesela ikinci evlenme yapılırken birinci evlenme için açılmış olan boşanma kararı henüz kesinleşmemişse ikinci evlilik mutlak butlanla sakattır. Ancak ikinci evliliğin butlanına karar verilmeden önce birinci evliliğe ilişkin boşanma kararı kesinleşecek olursa ve ikinci evlilikteki diğer eş iyiniyetli ise artık butlan ileri sürülemez.

Eşlerden birinin evlenme sırasında sürekli bir sebeple ayırt etme gücünden yoksun bulunması: Ayırt etme gücünü sürekli olarak ortadan kaldıran sebebin (akıl hastalığı, akıl zayıflığı vb.) önemi yoktur.

MK 147/II uyarınca ayırt etme gücünün sonradan kazanılması halinde mutlak butlan davasını yalnız ayırt etme gücünü sonradan kazanan eş açabilir. Yani bu halde dava hakkı, sadece ayırt etme gücünü kazanmış olan eşe tanınmıştır. Burada mutlak butlan, nisbi butlana dönüşmektedir. Bu bağlamda ayırt etme gücünü sonradan kazanan eş, MK 152’de öngörülen süreler içinde dava açmalıdır; aksi takdirde süreler geçtikten sonra evliliğin hükümsüzlüğünü ileri süremez.

Eşlerden birinde evlenmeye engel olacak derecede akıl hastalığı bulunması: Akıl hastaları, ancak hastalıklarının evlenmeye engel olmadığını gösteren bir sağlık kurulu raporu varsa evlenebilirler (MK 133). Böyle bir raporu olmadan, evlenmeye engel olacak derecede akıl hastalığı bulunan kişi evlendiği takdirde, bu evlilik mutlak butlanla sakattır.

MK 147/II uyarınca evlendikten sonra akıl hastalığının iyileşmesi halinde mutlak butlan davasını yalnız akıl hastalığı iyileşen eş açabilir. Burada da mutlak butlanın nisbi butlana dönüşmesi söz konusudur. 

Eşler arasında evlenmeye engel olacak derecede hısımlığın bulunması: Bu hüküm, kanun tarafından evlenmeleri yasaklanmış olan hısımlar arasında yapılan evlenmenin yaptırımıdır. Buna göre MK 129’da sayılan hısımlar arasındaki evlenme mutlak butlanla sakattır.