Mutfağın kara listesi

Belçika'da patlayan zehirli tavuk ve zehirli Coca Cola skandalları Avrupa'yı korkuttu. Bütün gazeteler ve dergilerde ‘Ne yemeli? Hangi besin riskli?’ tartışmaları başlatıldı. Le Figaro Magazine de son sayısında ‘Uzak durulması gereken ürünlerin kara listesi’ni yayınladı.

Uzmanlar, bugün tükettiğimiz gıda maddelerinin yüzde 80'inin işlenmiş, yani suni bir değişime uğramış olduğuna dikkat çekerken, en küçük bir ‘hatanın’ bütün beslenme zincirine yansıdığını, ve çok geniş kitleleri etkilediğini söylüyor. Önce ‘tehlikeli gıdalar’ hakkında kısa bir bilgi:

Hayvani unlar - Un veya tanecikler halinde, kemik (kemik unu), kan (kan unu), yağ ve hatta kümes hayvanlarının tüylerinden elde ediliyor. Deli dana krizinden beri bu unların büyükbaş hayvan yeminde kullanılması yasak. Ya küçükbaş hayvanlar?

Antibiyotikler - Hastalıkları önlemek için hayvan yemlerine katılır. Tıp çevreleri sarmonella gibi bazı bakterilerin bu antibiyotiklere dayanıklı olduğunu ve tüketilen etten insanlara hastalık bulaşabileceğini düşünüyor. Avrupa Birliği bazı antibiyotikleri yasakladı ama konu halen mahkemelerde.

Hormonlar - Büyükbaş hayvancılıkta kullanılan ve yağı eritip eti çoğaltan büyüme hormanları bitmez tükenmez bir tartışma konusu. Bu konuda yasakçı Avrupa ile ABD arasında ciddi bir savaş var.

Tarım ilaçları - Tarım zararlılarına karşı tahılları korumak ve meyve ve sebzelere ‘makyaj yapmak’ (yani daha kusursuz, lekesiz, düzgün olmalarını sağlamak) için kullanılan tarım ilaçları prensip olarak zararsız. Ama yanlış kullanım yaygın ve son derece tahlikeli.

Teknik hata - Bu masum kelimenin gerçek anlamı şu : ‘insan hatası’ yani bir işçinin yapacağı küçücük bir hata zincirleme bir felakete sebep olabilir. Mesela, Belçika'da bir hayvan yemi fabrikasında ‘yanlışlıkla kullanılan’ bir katkı maddesi, bütün hayancılık sektörünü, hayvancılığa dayalı gıda sektörünü ve dağıtım sektörünü allak bullak etti.

Enfeksiyon - Entansif hayvancılığın ve soğuk zincirinin bakteri riskini arttırdığı düşünülüyor. Et, süt ürünleri vuran ‘listeria monositojen’, aynı ürünlerde gelişen ve Avrupa'daki zehirlenme vakalarının yüzde 40'ından sorumlu olan ‘salmonella’ en bilinen tehlikeler.

Diğer tehditler - Ağır metaller, diyoksin ve ‘ticari ahlaksızlık’ (yani bile bile yapılan ‘hatalar’) da insan sağlığını tehdit ediyor.

İŞTE KARA LİSTE

Günlük besinimizde yer alan birçok madde aslında diyoksin, kurşun, cıva, kadmiyum hatta bakteri deposu. İşte suçlanan besinler... Uzmanlar ‘Bu riskli gıdaları fazla tüketmek tehlikeli. Tek çare yemekleri çeşitlendirmek!’ diyorlar.

ET VE TAVUK

Sakatat - Böbrek ve karaciğer kurşun ve kadmiyum zengini iki gıda. Hayvanlar anayolların yakınında otlanırsa, organlarındaki zehirli madde oranının arttığı biliniyor.

Sığır eti - Sığır etinde kurşun gözlendiği oluyor. Kursaklarında bulunan bakterilerin ete geçtiği de oluyor. Yanlış kesim yapılırsa bu bakterilerin insana geçme tehlikesi mevcut. En ‘şüpheli’ ülke Belçika.

Tavuk - Belçika'da patlayan diyoksinli tavuk krizi bir istisna. Ama tavuk yeminde yer alan bakteriler, yanlış kullanılan antibiyotikler insanda hastalıklara sebep olabiliyor. Ayrıca tavuk salmonella açısından da riskli.

DENİZ ÜRÜNLERİ

Ton balığı - Balıklarda ve deniz ürünlerinde bir numaralı tehlike cıva.Yapılan tahlillerde cıva açısından en riskli ürünün ton balığı, kurşun açısından da sardalya çıktı. Konserve balıklarda da ağır metal izine rastlandı.

Deniz ürünleri - Fransa'da deniz kabuklularında çok az cıvaya rastlanması sevinç yarattı. Ancak kurşun ve kadmiyum bol. Uzmanlar ‘En dikkatli yenmesi gereken gıdalar deniz kabukluları’ diyor.

MEYVE VE SEBZE

Genelde, meyve ve sebzeleri çok iyi yıkayın, diye her zaman söylenir. Maksat üzerindeki tarım ilacını ve küfü temizlemektir.

Mantar - Zehirli mantar bilinir. Ama şimdi hemen hemen bütün mantarlada ağır metallere rastlanabiliyor. Sanayi bölgelerinde yetişen mantarlar kesinlikle yenmemeli.

Ispanak - ‘Ispanak demir içerir’ denir de kurşun içerdiği hiç bilinmez.

SÜT VE HAYVANCILIK ÜRÜNLERİ

Çiğ sütten yapılan peynir - Sütün içerdiği bakteriler peynire de geçebiliyor. Üretimde sağlık kurallarına uyulmaması tehlikesi de caba.

Yumurta - Salmonella ve diyoksin riski yüksek. İyice pişirdiniz mi sorun kalmıyor.

İÇECEKLER

Meyve suları - Kurşun oranı sık sık yasal limitleri aşıyor. Özellikle de teneke kutularda satılan meyve sularında.

Şarap - Fransızlar için bundan kötü bir haber olamazdı. Şarapta kadmiyum bulundu! Resmi laboratuvarlar üretim ve saklama normlarına uyulmadığından şikayetçi.