Mustafa Şentop: Yarı Başkanlık bize daha uygun
Güncelleme Tarihi:
AK Parti Seçim İşleri Başkanı ve Başkanlık sistemi çalışmalarının mimarı Mustafa Şentop, genel seçimlerin en önemli başlığının yeni anayasa, onun içindeki öncelikli unsurun da ‘Başkanlık sistemi’ olacağını söyledi. Şentop, “Bana göre Türkiye’ye en yakın sistem yarı başkanlık sistemi. Halk oy verirken, kimin kendini yönetmesini istiyorsa ona oy veriyor” dedi.
ERDOĞAN START VERDİ
Siyasi kulislerde Başbakan Ahmet Davutoğlu’nun ‘başkanlık sistemi’ konusunda inisiyatif almadığı ve bu konuya öncelik vermediği iddialarının ortaya atılmasından sonra ilk değerlendirme Cumhurbakanı Tayyip Erdoğan’dan gelmişti. Erdoğan, Davutoğlu ile bu konuda görüş ayrılığı olduğu iddialarına, “Ahmet (Davutoğlu) Bey gerek başdanışmanlık, gerek dışişleri bakanlığı yaptığı dönemde yine Başkanlık sistemini meyda nlarda hep konuştuk. Bu seçimlerin de üzerinde konuşulacak konularından biri olacaktır diye düşünüyorum” yanıtı vermişti. Ardından parti kurmayları, başkanlık sisteminin önemi ve gerekliliği konusunda değerlendirme yapmaya ve gündem oluşturmaya başladılar. Başkanlık sisteminin mimarlarından AK Parti Seçim İşleri Başkanı Mustafa Şentop, düşündükleri sistem ve uygulamanın ana unsurlarıyla ilgili şunları söyledi:
YÜRÜTMEYİ SEÇECEKLER
“Başkanlık sisteminin en önemli unsuru, milletin yasama organıyla birlikte, yürütmeyi de seçmesidir. Bu ülkeyi kimin yönetmesini istiyorsanız, seçimlerde onu görevlendiriyorsunuz. Parlamenter sistemde, oy vermeyerek cezalandırdığınız bir parti, koalisyon ortağı olarak karşınıza çıkabiliyor. Bu gibi sakıncalar ortadan kalkıyor. Eninde sonunda en az yüzde 50 oy almaları gerektiği için sonuçta güçlü bir iktidar seçeneği ortaya çıkıyor. Sistemin en önemli özelliği yürütmenin millet tarafından belirlenmesidir.
KÜÇÜK RÖTUŞLARLA GEÇERİZ
Önümüzdeki seçimlerin en önemli başlığı yeni anayasa olacaktır. Bu anayasanın en önemli unsuru da Başkanlık sistemidir. Biz bu konuyu bugün gündeme taşımıyoruz. 2 yıl öncesine dayanan bir tartışmadır ve Uzlaşma Komisyonu çalışmalarında da olasılıkları sıraladık. Seçim beyannamemizde de önemli başlıklardan biri olarak yer alacaktır. Bana göre Türkiye’ye en uygun model yarı başkanlık sistemidir. Başkanın, parlamento ve yürütme ile ilişkileri ve başkanın yetkileri ayrıca tartışılıp konuşulabilir. Fransa’daki yarı başkanlık sisteminden, Türkiye’deki sistemi ayıran çok ince ayrıntılardır. Fransız Cumhurbaşkanı bakanlar kuruluna sürekli başkanlık eder. Bizde ‘Gerekli gördüğü hallerde’ demektedir. Bakanlar Kurulu’nun kanun hükmünde kararname çıkarma yetkisine ilişkin sınırlar da Fransız sisteminden çok da farklı değildir. Ufak rötuşlar ve değişikliklerle uygulama, Başkanlık sistemi olarak dönüştürülebilir.
FEDERASYON YOK
Burada yanlış yorumlanan bir konu var. O da Başkanlık sisteminde federasyonun zorunlu olduğudur. Bu tamamen yanlıştır. Başkanlık sistemiyle yönetilip üniter yapıya sahip çok ülke vardır. Tam tersi parlamenter sistemle yönetilip, federasyonu uygulayan ülkeler de vardı, örneğin Almanya gibi. Başkanlık sistemiyle ilgili tek bir model yok. Amerika ve Fransa 2 ayrı modeldir mesela. Başkanlık sistemi değil, başkanlık sistemleri vardır. Bu modellerden hepsi tartışılabilir ama esasen yürütmenin millet tarafından seçilmesidir.
Başkanlık sistemi önümüzdeki dönem zorunlu bir adım olarak karşımıza çıkacak. Çünkü Türkiye’de uygulanan tam bir parlamenter sistem değildir. Yapılan anayasalara baktığınızda adım adım bu sisteme doğru gidildiğini görürsünüz. En son olarak cumhurbaşkanını halkın seçmesi, artık bu adımın atılmasını zorunlu hale getirmiştir.”
ATALAY: GERÇEĞİ YANSITMIYOR
AK Parti Genel Başkan Yardımcısı Beşir Atalay da, “partisinin seçim beyannamesinin en önemli vurgusunun, başkanlık sistemi olacağına” yönelik haberlere ilişkin şunları söyledi: “Ortaya bir metin bile çıkmış değil. Seçim beyannamemizde hangi ana başlıkların ve detayların olacağıyla ilgili henüz bir netleşme yok. Bugün (dün) bazı gazetelerde ‘seçim beyannamesinin en önemli vurgusu başkanlık sistemi olacak’ gibi haberler var. Bunların hiçbirisi şu anda gerçeği yansıtmıyor. Seçim beyannamemizi şu anda heyetlerimiz çalışıyor. Kaynak da gösterilmeden, haberler verilmesini doğrusu yadırgıyoruz, bunları yanlış buluyoruz.”