Mondros Ateşkes Antlaşması nedir? Mondros Müzakeresi tarihi, maddeleri, önemi ve sonuçları
Güncelleme Tarihi:
Birinci Dünya Savaşı sonrası Osmanlı İmparatorluğu ile İtilaf Devletleri arasında imzalanan Mondros Ateşkes Antlaşması, Osmanlı Devleti sonrası Türkiye’nin çerçevesini çizen bir antlaşmadır. İşte Mondros Ateşkes Antlaşması tarihi, özeti, nedenleri ve sonuçları hakkında tarihe geçmiş tüm bilgiler.
Mondoros Ateşkes Antlaşması, Birinci Dünya Savaşı’nda yenik düşen Osmanlı Devleti için ağır şartları olan uluslararası bir belgedir.
Mondros Ateşkes Antlaşması'nın Tarihi
Mondros Ateşkes Antlaşması, Osmanlı İmparatorluğu adına Bahriye Nazırı Rauf Bey ve İtilaf Devletleri ile yapılmıştır. Antlaşma Limni adasının Mondros Limanı'nda demirli olan Agamemnon zırhlısında 30 Ekim 1918 akşamı imzalanmış ve kayıtlara geçmiştir. Savaş, tarihin seyri açısından oldukça önemli bir yere sahiptir.
Mondros Ateşkes Antlaşması'nın Maddeleri ve Dönemin Özeti
1. Dünya Savaşı'nın sonlarına doğru ittifak devletlerinin savaşı kazanma umudu artık hiç kalmamıştı. Savaşı kaybeden ittifak devletlerine ağır yaptırımları olan antlaşmalar imzalatılmıştır. Mondros Mütarekesi de, anlaşma devletlerince Osmanlı'nın parçalanıp paylaşılacağının göstergesi olmuştur. Yapılan görüşmelere itilaf devletleri adına Amiral Calthorpe ve Osmanlı devleti adına Rauf Bey katılmıştır.
Mondros Ateşkes Antlaşması toplam 25 maddeden oluşmuştur. Mondros Ateşkes Antlaşması'nda yer alan maddeler şunlardır:
1) Çanakkale ve İstanbul boğazlarının açılması ile Karadeniz istihkâmlarının itilaf devletleri tarafınca işgali sağlanacaktır.
2) Osmanlı sularındaki tüm mayın tarlalarının torpido ile kovan mevzilerinin yerleri gösterilecek ve bunları taramak ve kaldırmak için yardım edilecektir.
3) Karadeniz’de yer alan mayınlar hakkında bilgi verilecektir.
4) İtilaf devletlerinin tüm esirleri ile Ermeni esirler kayıtsız şartsız İstanbul’da İtilaf devletlerine teslim edilecektir.
5) Hudutların korunması ile iç asayişin temini haricinde Osmanlı ordusu derhal terhis edilecektir.
6) Osmanlı savaş gemileri teslim olacak olup, gösterilecek Osmanlı limanlarında İtilaf devletlerince gözaltında tutulacaktır.
7) İtilaf devletleri güvenliklerini tehdit edecek bir durum ortaya çıkarsa herhangi bir stratejik noktayı işgal edebilecektir.
8) Osmanlı demiryollarından itilaf devletleri istifa edebilecek ve Osmanlı ticaret gemileri onların hizmetinde olacaktır.
9) İtilaf devletleri Osmanlı tersane ve limanlarında yer alan vasıtalardan istifade edebileceklerdir.
10) Toros tünelleri İtilaf devletleri tarafından işgal edilecektir.
11) İran içleri ve Kafkasya’da bulunan Osmanlı kuvvetleri işgal ettikleri tüm yerlerden geri çekileceklerdir.
12) Hükümet haberleşmesi haricinde telsiz, telgraf ve kabloların bütün denetimi itilaf devletlerine geçecektir.
13) Askeri, ticari veya denizle ilgili madde ve malzemelerin tahribi önlenecektir.
14) İtilaf devletleri kömür ve mazot ile yağ maddelerini Türkiye’den temin edeceklerdir. (Bu maddelerin hiçbiri, ihraç edilemeyecektir.)
15) Tüm demiryolları halkın kullanımına açık olmak kaydıyla itilaf devletlerince kontrol altına alınacaktır.
16) Hicaz, Yemen, Suriye ve Irak'taki kuvvetler en yakındaki itilaf devletleri kumandanlarına teslim olacaktır.
17) Trablus ile Bingazi’deki Osmanlı subayları en yakındaki İtalyan garnizonuna teslim olacaktır.
18) Trablus ile Bingazi’de Osmanlı işgali altında bulunan tüm limanlar İtalyanlara teslim edilecektir.
19) Denizci, asker veya sivil tüm Almanlar ve Avusturyalıların bir ay içerisinde Türk ülkelerinden çıkartılması ve uzak bölgelerdekilerin de mümkün olan en erken tarihte çıkarılması şarttır.
20) İtilaf devletlerine teslim olunmasına dair verilecek herhangi bir karar derhâl yerine getirilecektir.
21) İtilaf devletleri adına bir üye iaşe kontrolünde çalışacak, ülkelerin ihtiyaçlarını temin edecek, isteyeceği her bilgi kendisine derhâl verilecektir.
22) Osmanlı harp esirleri İtilaf devletlerinin elinde tutulacaktır.
23) Osmanlı hükümeti merkezi devletler ile bütün ilişkilerini kesecektir.
24) Altı vilayet (vilayet-i sitte) adı verilen yerlerde karışıklık olursa bu vilayetlerden herhangi birisini itilaf devletleri işgal edebileceklerdir.
25) Müttefikler ile Osmanlı devleti arasındaki savaş durumu 1918 yılı Ekim ayının 31'i Perşembe günü öğle itibar ile sona erecektir.
Mondros Ateşkes Antlaşması'nın Önemi
Mondros Ateşkes Antlaşması, Osmanlı Devleti'nin sonunu hazırlayan antlaşmadır. Antlaşma ile Osmanlı Devleti yok sayılmış; Osmanlı Devleti'nin açıkça işgaline zemin hazırlanmıştır.
Mondros Ateşkes Antlaşması'nın Sonuçları
Antlaşma Osman Devleti'nin etki alanını kısıtlamıştır. Yer alan hükümler gereğince Osmanlı İmparatorluğu fiilen yok sayılmış, geriye tamamen savunmasız bir Anadolu kalmıştır. 7. madde, anlaşma devletlerine Anadolu’yu açıkça işgal etmenin kapısını açmıştır. 23. madde ise Anadolu’da bir Ermeni Devleti kurulmak istendiğinin göstergesiydi. Mondros Ateşkes Antlaşması barış antlaşması değil bir işgal planı olarak nitelendirilebilir.