Mobilyanın dünya başkanı

Mobilya devi IKEA bugün alanında dünyada bir numara. 22 ülkede 165 mağaza ile hizmet veriyor. Türkiye'de henüz bir IKEA mağazası olmasa da burada yaptırdığı üretimle ekonomiye önemli katkıda bulunuyor.

Dünyanın her yerinde aynı ilgiyle karşılanıyor. İnsanlar bu ucuz ama fonksiyonel ve kaliteli mobilyaları almak için mağazalarının adeta içini boşaltıyor. IKEA yalnızca mobilya değil evler için gerekebilecek her şeyi sunuyor.

Müşteri memnuniyeti rakamlara da yansıyor. Şirketin 2003'teki toplam satışlarının 11.3 milyar Euro olması bekleniyor. Geçen yıl 310 milyon kişi 22 ülkedeki 165 IKEA mağazasını ziyaret etmiş. Bu başarı öyküsünde şirketin kurucusu Ingvar Kamprad'ın büyük rolü var.

Bir çiftçinin oğlu olan Kamprad, IKEA'yı bundan tam 60 yıl önce İsveç'in güneyinde Smaland adlı bir bölgede kurmuş. IKEA ismi kurucusunun ve kurulduğu bölgenin izlerini taşıyor. I ve K, Ingvar Kamprad'ı simgeliyor. Şirket, Kamprad'ın doğduğu ve büyüdüğü Agunnaryd köyünde Elmtaryd adlı bir arazi üzerinde kurulmuş. E ve A'yı da buradan alıyor.

Kamprad IKEA'nın fikrini geliştirdiğinde henüz 17 yaşındaymış. Önce, IKEA'nın isim hakkını satın almış. Herhangi bir mağaza açacak gücü yokmuş. Ürünlerini sipariş üzerine satıyormuş. 1951'de ilk kataloğunu çıkarmış. Kataloğun içinde bugünküyle kıyaslanamayacak derecede az ürün bulunuyormuş. 1955'te IKEA kendi ürünlerinin tasarımını yapmaya başlamış.

Ertesi yıl ürünler komple hazır değil 'demonte' halde tüketiciye sunulmaya başlanmış. Böylece, 'yerden' kazanarak taşımacılık maliyetlerini minimumda tutmuş. Bu yönteme halen devam ediliyor. Mağazalarını şehir dışında açması da fiyatların düşük olmasına katkıda bulunuyor.

İlk mağaza, şirketin kuruluşunun 15'inci yılında Kamprad'ın doğup büyüdüğü Smaland'da açılmış. 1963'te Norveç'te açtığı mağaza ile yurt dışına açılmış. Bugün en büyük IKEA mağazası İsveç'in başkenti Stockholm'de bulunuyor. 1965'te açılan bu mağaza ile IKEA 'self servis' kavramı ile tanışmış.

GELİRLER VAKIFA

Bünyesinde az sayıda satış elemanı çalıştırıyor. Müşteriler, ürünleri mağazayı dolaşarak kendileri seçip alıyor. Bu da ürün fiyatını düşük tutmakta önemli bir rol oynuyor.

Kamprad uzun süre iş başında kaldıktan sonra 1986'da emekliye ayrılmış. Hala şirketin kıdemli danışmanı olarak görev yapmaya devam ediyor. Ayrıca, eleştirel bir gözle IKEA mağazalarını dolaşmayı, kaliteyi denetlemeyi ve ilham kaynağı olmayı ihmal etmiyor.

IKEA'nın gelirleri Kamprad'ın kurduğu Stichting INGKA adlı vakıfta toplanıyor. Böylece, elde edilen gelirle yeni mağazalar açılmasını teşvik ediyor. IKEA'nın önemli bir özelliği de dev bir şirket olmasına rağmen hisselerinin borsada işlem görmemesi.

Ürünlerini 33 farklı ülkede yaptırıyor. Farklı ürün kategorilerinde en iyi fiyatı ve kaliteyi elde edeceği ülkeyi seçiyor. Beş yıldan bu yana Türkiye'de de üretim yapıyor. 40 tane iş ortağı firma var. Özellikle tekstil, cam, seramik ve metal ürünler üretiliyor. IKEA Türkiye ve Orta Doğu Bölge Müdürü Vladislav Lalic Türkiye'ye geldiklerinden beri işlerin çok büyüdüğünü söylüyor,

‘‘2001'deki krizde değil yavaşlamak, daha da hızlandık. Krizde iş ortaklarımıza kredi vererek destek olduk. Orta Doğu Bölgesi'nde üretilen ürünlerin yüzde 85'i Türkiye'den geliyor. İş ortaklarımız ile uzun, güvenilir ilişkiler kurmaya dikkat ediyoruz.‘‘

Türkiye'deki ofis dış ticaret üzerine çalışıyor. En büyük müşterisi Almanya. Aynı zamanda ABD'ye ve diğer Avrupa ülkelerine de ürün veriyorlar. Bugün 30 çalışanı var.

Türkiye'deki faaliyetlerine beş kişi ile başlamışlar. Lalic, bundan sonra daha da büyüyeceklerini söylüyor. Her ne kadar yeni mağazaların açılmasından sorumlu olmasa da Lalic iki yıl içinde Türkiye'de ilk IKEA'nın açılabileceğini söylüyor:

‘‘Satın alma ve satış iki farklı alan. Ben satın almanın başındayım. Yeni mağazaların açılması önemli. Ancak üretim ekonomiye çok daha büyük katkı sağlıyor. Gelecek yıl bu bölgeden 170 milyon Euro'luk ürün satın alınacak‘‘.

IKEA HAKKINDA

- Dünyanın en büyük mobilya firması.

- Ürünlerini 'demonte' halde satarak fiyattan tasarruf ediyor.

- Dünyadaki en büyük IKEA mağazası İsveç'in başkenti Stockholm'de bulunuyor. Mağazayı 'normal' bir cumartesi günü 20 bin kişi ziyaret ediyor.

- Çin'in Shanghai şehrinde bu yıl ilk IKEA mağazası açıldığında 80 bin kişi içeri hücum etmiş.

- 2003'teki toplam satışları 11.3 milyar Euro.

- Satışlarının yüzde 82'si Avrupa'dan, 15'i Kuzey Amerika'dan ve üçü Asya'dan geliyor.

- Satışlarda 'ilk beş'i yüzde 20 ile Almanya, 12 ile İngiltere, 11 ile ABD, dokuz ile Fransa ve sekiz ile İsveç paylaşıyor,

- Üretimde 'ilk beş'i yüzde 18 ile Çin, 12 ile Polonya, dokuz ile İsveç, yedi ile İtalya ve altı ile Almanya paylaşıyor.

- Üretimin yüzde 66'sı Avrupa'da, 31'i Asya'da ve üçü Kuzey Amerika'da yapılıyor.

- 43 ülkede görev yapan 76 bin çalışanı var,

- Ürün yelpazesi toplam 10 bin parçadan oluşuyor.

- Ürünlerine farklı isimler veriyor. Örneğin, kumaşlar ve perdelere kadın isimleri, kilimlere Danimarka'daki yerlerin isimleri veya koltuk ve divanlara İsveç'teki yerlerin isimleri veriliyor.

- 22 ülkede 165 mağazası var.

- 2002'de toplam 310 milyon kişi IKEA'yı ziyaret etmiş.

-En önemli pazarlama kanalı kataloglar. 2002'de 23 dilde 131 milyon katalog basılmış.

- 2002'de 75 milyon kişi IKEA'nın web sayfasına girmiş.

Doğal, doğrudan ve basit

IKEA'nın 'özel' bir kurumsal kültürü var. Harvard Business School'da vaka olarak okutulan bu kültür 'doğal, doğrudan ve basit' olmayı hedefliyor. IKEA Türkiye ve Orta Doğu Bölge Müdürü Vladislav Lalic bunun şirketin her alanına yansıdığını söylüyor. Kendisi de işyerine günlük kıyafetlerle gelen Lalic ‘‘Bizi şatafatlı ve şık iş kıyafetleriyle göremezsiniz‘‘ diyor. Odasının kapısının her zaman açık olduğunu anlatıyor:

‘‘Şirketimizde 'basit' insanlar görev yapar. Genç, gelişime açık kişilerle çalışırız. Hepimiz birbirimize ilk adımızla hitap ederiz. Sattığımız mobilya da böyledir. Pahalı olmayan, iyi dizayn edilmiş, kaliteli mobilya sunmaya özen gösteririz. Müşteriye verdiğimiz önemi çalışanımıza da veriyoruz. Örneğin, 1999'da bir gün, dünya çapında IKEA'nın elde ettiği bütün kazanç çalışanları arasında paylaşıldı.‘‘