Milyonlarca liralık tazminatları devlet ödeyecek peki hakim ve savcılara ne olacak?

Balyoz davası nedeniyle yıllarca haksız yere tutuklanan, mesleklerinden ayrılmak zorunda kalan askerlerin açtığı “tazminat” davaları bir bir sonuçlanmaya başladı.

İlk karar 5 Kasım'da Emekli Korgerenal Ayhan Taş hakkında verildi. Haksız yere 3 yıl 4 ay 7 gün hapis yatan Taş'a 1 milyon 250 bin lira ödenmesine hükmeden Ankara 6.Ağır Ceza Mahkemesi ardından da Emekli Korgeneral Engin Alan'a 1 milyon 363 bin lira verilmesine karar verdi.

Bu kararların ardından gazeteci Can Dündar ve Erdem Gül’ün de tutuklanması üzerine, kamuoyunda ve medyada, “Hatalı mahkeme kararları sonucu oluşan mağduriyetlerde tazminatları savcı ve hakimler ödemeli” tartışması başladı.

Hürriyet Yazarı Akif Beki, "Bir kararıyla insanları özgürlüklerinden alıkoyma, bir kararıyla tutuksuz yargılanabilecekleri halde tutuklu yargılayıp yıllarca hapis yatırma gücüne sahip hakimlerden söz ediyoruz. Kararlarında haksız ve yanlış çıkarlarsa onlara bunun zerre maliyeti olmayacak mı" diye sordu.

CHP Milletvekili ve Ergenekon Davasından 4.5 yıl hapis yatan Emekli Albay Dursun Çiçek de "Engin Alan'a tazminatı hakim ve savcılar ödesin" dedi.

Peki ama Türkiye'de hukuk bu tür durumlarda neyi emrediyor?

Ergenekon Davasında yargılanan Genelkurmay Eski Başkanı İlker Başbuğ başta olmak üzere çok sayıda Ergenekon ve Balyoz davası sanıklarının avukatlığını üstlenen İlkay Sezer, bu sorunun yanıtını şöyle veriyor: "Ceza Muhakemeleri Kanunu 141.Madde 4.fıkra çok açık."

İLK KARAR TAŞ İÇİN

Balyoz davasında Ankara 6.Ağır Ceza Mahkemesinin ilk tazminat kararını müvekkili Emekli Korgeneral Ayhan Taş için, 5 Kasım'da verdiğini belirten İlkay Sezer, "Mahkeme müvekkilim için 1 milyon 250 bin lira tazminata hükmetti" dedi.

Sezer, "Bu tazminat davaları 5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu 141. maddeye göre açılıyor. Bu maddenin 4.fıkrası ise çok açık: devlet ödediği tazminattan dolayı, görevinin gereklerine aykırı hareket etmek suretiyle, görevini kötüye kullanan hakimler ve cumhuriyet savcılarına bir yıl içinde rücu eder" diye ekledi.

‘GÖREVLERİNİ BİLEREK KÖTÜYE KULLANDILAR’

İlkay Sezer şöyle devam etti: "Bizim zararımız doğrudan yargılamada görev alan savcı ve hakimlerin görevini bilerek kötüye kullanmalarıyla ortaya çıkmıştır. Dolayısıyla Hazine bu zararları ödese de 1 yıl içerisinde kanunda tarif edildiği üzere ilgili hakim ve savcılara rücu etmek zorunda. Çünkü bu yargılama boyunca biz bu delillerin sahte olduğunu, dolayısıyla yargılamanın bu şekilde devamının adil yargılama ilkesine ve hukuka aykırı olduğunu birçok kez dile getirdik. Burada bir hatadan söz edilemez. Kasıtlı olarak görevi kötüye kullanma suçu işlenmiştir. Bu kişilerle ilgili ayrıca ceza hukuku anlamında da gereğinin yapılmasını bekliyoruz.”

MİLYONLUK TAZMİNAT HEMEN ÖDENECEK Mİ?

Ankara 6.Ağır Ceza Mahkemesi'nin Taş ve Alan için verdiği milyon liralık tazminatların ne zaman ödeneceği sorusuna ise Sezer şu yanıtı verdi:

"Hazine vekili bu tür kararların tamamında temyiz yoluna başvuruyor. Yargıtay'daki iş bölümü gereği ilgili ceza dairesi temyiz incelemesinde kararları değerlendirecek. Bizim kanaatimiz, kişilerin mağduriyetlerinin telafisi imkansız, hükmedilen rakamlar kişilerin mağduriyetlerinin bir nebze olsun giderilmesine imkan sağlar nitelikte. Çünkü uzun yıllar Türk Silahlı Kuvvetleri'ne ve devletine hizmet etmiş, hayatını bu hizmete adamış insanlar Türk Ceza Kanunu'ndaki en ağır suçlamayla yargılandılar. Bu yargılama aynı zamanda onları kamuoyunda itibarsızlaştırmaya yönelik olarak da kullanıldı. Sadece kendileri değil, aileleri ve yakın çevreleri de bu suçlama ve yargılama nedeniyle ciddi mağduriyetlere uğradılar. Bu uğurda hayatını kaybedenler, ağır hastalıklara yakalananlar oldu. Dolayısıyla tazminat rakamları yaşanan acılarla kıyaslandığı takdirde az bile kalmaktadır.”

1.2 MİLYONA FAİZ DE ALACAK

6.Ağır Ceza Mahkemesi'nin Ayhan Taş için verdiği karar şöyle:

"Davacının sosyal ve ekonomik durumu, üzerine atılı suçun niteliği, tutuklanmasına neden olan olayın cereyan tarzı, tutuklulukta kaldığı süre ve benzeri hususlar da gözetilmek sureti ile hak ve nasafet kurallarına uygun makul bir miktar olarak zenginleşme aracını önleyerek hakkaniyet kurallarına göre çektiği elem ve ızdırap da gözönüne alınarak takdiren 1.250.000,00-TL MANEVİ TAZMİNATIN, 11.02.2011 tarihinden itibaren YASAL FAİZİ İLE BİRLİKTE DAVALIDAN ALINARAK DAVACIYA VERİLMESİNE OYBİRLİĞİYLE KARAR VERİLMİŞTİR."

İŞTE O KANUNUN EN KRİTİK MADDESİ

5271 Ceza Muhakemesi Kanunu

Tazminat istemi Madde 141
(1) Suç soruşturması veya kovuşturması sırasında;
a) Kanunlarda belirtilen koşullar dışında yakalanan, tutuklanan veya tutukluluğunun devamına karar verilen,
b) Kanunî gözaltı süresi içinde hâkim önüne çıkarılmayan,
c) Kanunî hakları hatırlatılmadan veya hatırlatılan haklarından yararlandırılma isteği yerine getirilmeden tutuklanan,
d) Kanuna uygun olarak tutuklandığı hâlde makul sürede yargılama mercii huzuruna çıkarılmayan ve bu süre içinde hakkında hüküm verilmeyen,
e) Kanuna uygun olarak yakalandıktan veya tutuklandıktan sonra haklarında kovuşturmaya yer olmadığına veya beraatlerine karar verilen,
f) Mahkûm olup da gözaltı ve tutuklulukta geçirdiği süreleri, hükümlülük sürelerinden fazla olan veya işlediği suç için kanunda öngörülen cezanın sadece para cezası olması nedeniyle zorunlu olarak bu cezayla cezalandırılan,
g) Yakalama veya tutuklama nedenleri ve haklarındaki suçlamalar kendilerine, yazıyla veya bunun hemen olanaklı bulunmadığı hâllerde sözle açıklanmayan,
h) Yakalanmaları veya tutuklanmaları yakınlarına bildirilmeyen,
i) Hakkındaki arama kararı ölçüsüz bir şekilde gerçekleştirilen,
j) Eşyasına veya diğer malvarlığı değerlerine, koşulları oluşmadığı halde elkonulan veya korunması için gerekli tedbirler alınmayan ya da eşyası veya diğer malvarlığı değerleri amaç dışı kullanılan veya zamanında geri verilmeyen,
k) (Ek: 11/4/2013-6459/17 md.) Yakalama veya tutuklama işlemine karşı Kanunda öngörülen başvuru imkânlarından yararlandırılmayan, 9141 Kişiler, maddî ve manevî her türlü zararlarını, Devletten isteyebilirler.

(2) Birinci fıkranın (e) ve (f) bentlerinde belirtilen kararları veren merciler, ilgiliye tazminat hakları bulunduğunu bildirirler ve bu husus verilen karara geçirilir.

(3) (Ek:18/6/2014-6545/70 md.) Birinci fıkrada yazan hâller dışında, suç soruşturması veya kovuşturması sırasında kişisel kusur, haksız fiil veya diğer sorumluluk hâlleri de dâhil olmak üzere hâkimler ve Cumhuriyet savcılarının verdikleri kararlar veya yaptıkları işlemler nedeniyle tazminat davaları ancak Devlet aleyhine açılabilir.
(4) (Ek:18/6/2014-6545/70 md.) Devlet, ödediği tazminattan dolayı görevinin gereklerine aykırı hareket etmek suretiyle görevini kötüye kullanan hâkimler ve Cumhuriyet savcılarına bir yıl içinde rücu eder