Milli servete piyango koruması

İngiltere'deki ormanlar, yeldeğirmenleri, mezartaşları, sembolik, nostaljik telefon kulübeleri, dereler, dağlar, kıyılar çok şanslı. Çünkü onlar ‘‘milli servet’’ kabul ediliyor ve korunmaları için ulusal piyangodan 40 milyon sterlinlik (yaklaşık 13.2 trilyon TL) destek veriliyor.

The Independent gazetesinin hafta sonu eki Sunday Review, geçenlerde, bir eğlence parkı önünde kıyıları kapak yapıp, ‘‘Ulusal Hazineler’’ başlığını atmıştı. İngiltere 1994'de piyangoyla tanıştı ve geçenlerde kutladığı yıldönümü şerefine yepyeni bir proje start aldı. Kültür, Basın ve Spor Bakanı Chris Smith'in 24 Kasım'da resmen başlattığı projenin adı Milli Servet için Yerel Girişim. Şimdiye kadar arkeolojik alanlar, tarihi binalar, soyu tükenen canlılar uluslararası kararlar ya da ulusal projelerle korumaya alınıyordu. Şimdi yerel yönetimlerin sahiplenmesi teşvik ediliyor. Bölgeler milli servetlerini seçecek ve korunması için kredi başvurusu yapacak.

Proje sorumlusu Canda Smith amaçlarını şöyle özetliyor: ‘‘Bu çabalar tepeden, Londra'dan yönlendirilmemeli. Piyango geliri, doğrudan kasabalara ulaşırsa anlam kazanır. Halkın çevresinin, kültürünün değerini bilmesi ve bunların korunması için çaba harcamasını hedefliyoruz’’ Pragmatik, gerçekten yapıcı bir girişim. Sayfalarca başvuru formları söz konusu değil. Sunday Review'da yayınlanan, piyango bileti büyüklüğündeki bir kuponla da kredi istenebilecek. Milli servet için neler aday gösterilecek? Tarihi kuyular, kanallar, kilise bahçeleri, bacalar, tarlalar, festivaller, yol işaretleri, ormanlar. Sınırsız başvuru beklenirken, bunların arkeolojik, sanayi, bina, gelenek ve ulusal miras kategorilerine dağıtılabileceği söyleniyor. Milli Servet için Yerel Girişim Fonu'nun Başkanı Lord Rothschild, projenin çok heyecan verici olduğunu, en uzak yerleşim birimlerine ulaşılabileceğini ve böylece İngiltere'nin zenginliğinin ve özgünlüğünün vurgulanacağını kaydediyor.

Gönlüm, bizde de benzer projelerin olmasını, Milli Piyango'dan çevre ve kültüre pay ayrılmasını diliyor, istiyor. Telefonla görüştüğümüz Milli Piyango İdaresi Genel Müdürü İlham Küsmenoğlu, ‘‘Batılı ülkelerin öncelikleri farklı. Eğitim, sağlık sorunlarını çözdüklerinden doğaya, ulusal değerlere yüklü bir fon ayırabiliyorlar’’ yorumunu getiriyor. Küsmenoğlu'nun verdiği bilgiye göre, sayısal loto, piyango gibi şans oyunları gelirinin yüzde 1'i Çocuk Esirgeme Kurumu'na, yüzde 10'u Tanıtma Fonu'na ayrılıyor. Yıllık kar*ın yüzde 5'i Olimpiyat Oyunları'na, yüzde 95'i Savunma Sanayi Destekleme Fonu'na gidiyor.

Bunlar yasal yükümlülükler, bir de reklam bütçesinden karşılanan, eğitim ağırlıklı gönüllü hizmetler var. 1990'da alınan bir kararla her ile bir Anadolu Lisesi armağan etme kararı. Şimdiye kadar Ankara, Bursa, Çanakkale, İzmir, Isparta, Erzincan ve Afyon'da bu okullar yapılmış. Kıbrıs'ta da planlanıyor. Öğrencilere yurt sağlama çabaları gündemde. Muğla Yurdu hizmette. Ankara, Bafra'daki yurt inşaatları sürüyor. Özürlülere yılda birkaç kez tekerlekli sandalye hediye ediliyor. Milli Piyango sağlık kuruluşlarına, Ankara ve İstanbul festivallerine de destek sağlıyor.