Milli Mücadele’nin yok olan tanıkları

Atatürk’ün Havza’da telgraf çektiği binanın mevcut olmadığı, Balıkesir Karesi’deki Milli Mücadele’nin ilk kararın alındığı Alaca Mescit’in cami ile Kastamonu’daki Küre Ecevit Hanı’nın yeme-içme tesisi olduğu, Şanlıurfa’daki Vezir Hamamı’nın restoran olarak kullanıldığı, Amasya Genelgesi’nin ilan edildiği Amasya Saraydüzü Kışla Binası’nın ise yıktırıldığı ortaya çıktı. Kültür ve Turizm Bakan Mehmet Ersoy, 2002-2019 yılları arasında Kurtuluş Savaşı’ndan kalma binaların bakım ve onarımı için 38 milyar 41 milyon 603 bin TL bütçe belirlendiğini de kaydetti. TBMM Başkanvekili Levent Gök’ün konuyla ilgili önergesini yanıtlayan Ersoy, Milli Mücadele’de kullanılmış tarihi bina özelliği taşıyan yapıların envanterini ve güncel durumlarını paylaştı. Önergede yer alan Milli Mücadele’de kullanılmış tarihi bina özelliği taşıyan yapılardan bazıları ve güncel durumları şöyle:

Fırfırlı Kilise

YEME-İÇME TESİSİ OLDU

Adana Seyhan ilçesinde yer alan ve Milli Mücadele’de kullanıldığı bilinen Şeyh Cemil Nardalı Konağı, Adana Büyükşehir Belediyesi’nce kamulaştırılarak 2011 yılında restorasyonu tamamlanmış ve Milli Mücadele Konağı olarak ziyarete açılmıştır.

Kastamonu Arkeoloji Müzesi Binası (İttihat ve Terakki Kulübü-İstiklal Mahkemesi Binası) Arkeoloji Müzesi olarak kullanılmaktadır.

Kastamonu Küre Ecevit Hanı (Kel İsmail Hanı-İstiklal Yolu güzergâhında) konaklama ve yeme içme tesisi olarak kullanılmaktadır.

Kastamonu Küre Askerlik Binası, İmam Hatip Okulu olarak kullanılmaktadır.

Okuma Yurdu, Balıkesir Karesi ilçesinde yer almaktadır. Bu binada Balıkesir Kongresi yapılmıştır. Müze Kütüphanesi olarak kullanılmaktadır.

Amasya Genelgesi’nin ilan edildiği Saraydüzü Kışla Binası

CAMİ OLARAK KULLANILIYOR

Alaca Mescit, Balıkesir Karesi ilçesinde yer almaktadır. Bu mescitte Milli Mücadele’nin ilk kararı alınmıştır. Cami olarak kullanılmaktadır.

Haydar Çavuş Camisi, Balıkesir Bandırma ilçesinde yer almaktadır. Yunanlılar tarafından esirlerin tutulup daha sonra bombalanan bu cami şu anda da cami olarak kullanılmaktadır.

Çanakkale merkez ilçesinde yer alan Askeri Hastane yapısı, Milli Mücadele yıllarında hastane olarak kullanıldığı ve bombalama sonucunda söz konusu hastanede şehit olanların hemen yakınında bulunan ve günümüzde Bayır Şehitliği olarak bilinen alana defnedildiği bilinmektedir.

Kilis Polateli ilçesinde yer alan yapı, özel mülkiyete ait olup, onaylı herhangi bir projesi bulunmamakla beraber restorasyonunun yapılması gerekmektedir.

Kocaeli Karamürsel ilçesinde yer alan Karamürsel Dokuma Fabrikası, kapalı. 

GÜNÜMÜZÜ GÖREMEDİ

Muğla’da Milli Mücadele’de kullanılmış tarihi bina sayısı iki adettir. Menteşe ilçesindeki Askeri Kışla, Zübeyde Hanım Teknik ve Meslek Lisesi olarak kullanılmaktadır. Yörük Ali Efe tarafından bir süre konaklama amaçlı kullanıldığı bilgisine ulaşılan özel mülkiyete ait taşınmaz, Türkiye Diyanet Vakfı Muğla Şubesi’nce kiralanmış ve kullanılıyor durumdadır.

Kırşehir Kaman ilçesinde bulunan özel mülkiyete ait taşınmaz günümüzde konut olarak kullanımı devam etmektedir.

RESTORAN OLARAK KULLANILIYOR

ŞANLIURFA’da Milli Mücadele’de kullanılmış tarihi bina sayısı 18 adettir. Güllüzade Hacı Osman Evi, Güllüzade Hacı İbrahim Evi, Hacı İbrahim Barutçu Evi, Nebo Hacı İmam Evi ve Mollazade Mahmut Efendi Evi, konut olarak kullanılmaktadır. Bican Ağa Hanı, Fesadı Hacı Halil Hanı ve Topçu Hanı ticari amaçlı kullanılmaktadır. Numune Mektebi, okul; Mahmutoğlu Kulesi kent müzesi; Millet Hastahanesi, Sağlık Müdürlüğü’ne bağlı diş polikliniği; Vezir Hamamı restoran; Fırfırlı Kilise, cami; Hacı Bedir Âğa Bağı Evi, 20. Zırhlı Tugay Komutanlığı içerisinde askeri hizmet amaçlı olarak kullanılmaktadır. Şişkonun Evi ve Eski Hükümet Binası yıkılmıştır. Millet Hanı restorasyon projeleri onaylanmış ancak atıl durumdadır.

Havza Taş Mektep, Havza Genelgesi’nin açıklandığı Taş Mektep olarak bilinen yapı, günümüzde ilkokul binası olarak kullanılmaktadır.

Havza Telgrafhane Binası: Mustafa Kemal Paşa’nın Havza’da bulunduğu sürede telgraf çektiği binadır. Yapı günümüzde mevcut değildir. Bu alanda kemerli bir yapı kalıntısı vardır.

Amasya Saraydüzü Kışla Binası, Amasya Genelgesi’nin ilan edildiği binadır. Günümüzde mevcut olmayan yapının, 1944 yılında tamamen yıktırıldığı kayıtlardan anlaşılmaktadır.