MHP hayatın içinde

ANALİZ: Bekir AĞIRDIR - KONDA Araştırma Şirketi Genel Müdürü

ÇUKUROVA’nın önemli bazı ekonomik ve sosyolojik özellikleri var. Önceki dönemde sanayileşmeyle tanışmış iller ve son 20 yılda hızla sanayileşmekte olan iller bir arada. Hatay gibi çok kültürlü iller ile Mersin gibi Güney Doğu’dan oldukça yoğun göç alan iller bir arada. Orta Doğu ile de dünya ile de yoğun ilişki kurmuş illerle kendi içine kapalı iller de bir arada. Çukurova şehirlerinde 4 parti de var. Ama özellikle MHP ülke ortalamasındaki gücünden daha yüksek oranda rekabette ve hayatın içinde. Gaziantep, Kilis ve Kahramanmaraş’ta AK Parti rahat kazanırken ikinci parti MHP. Osmaniye’de MHP yine AK Parti ile rekabet ederek kazanıyor. Adana ve Mersin’de 3 parti de soluk soluğa yarışta. Adana’da MHP Büyükşehir Belediye Başkanlığı’nı yine AK Parti ile çekişerek kazandı. Mersin’de CHP, başkanlığı uzun süreden sonra yine çekişerek MHP’ye kaptırdı. Hatay’da AK Parti- CHP rekabetinde önceki dönemin AK Partili başkanı olan adayı ile CHP burun farkıyla kazandı.

KAYBEDENLER

Bu rekabetin partilerin dışında anılmayı hak eden kaybedenler de vardı. Bakanlıktan doğrudan adaylığa gelen Sadullah Ergin’in Hatay’da, 3 dönemdir, toplam 15 yıldır belediye başkanı olan Macit Özcan’ın Mersin’de kaybetmiş olmaları ilginç sonuçlardan bazılarıydı. Yine Suriye meselesinin ülkeye etkilerini doğrudan yaşayan ve etkilenen Hatay’da, Suriye politikasında taban tabana zıt noktalarda duran AK Parti ile CHP’nin burun buruna yarışları da ilginçti. Topluca bakıldığında Çukurova’yı AK Parti’nin rahat olduğu ve siyasi rekabetin yoğun olduğu iller şeklinde iki gruba ayırmak mümkün.

BENİM DOĞRUM

Bu seçimlerde de bir kez daha görüldü ki siyaset konsolide oldu ve 4 partiye kilitlendik. Fakat son yıllarda giderek bu 4 parti de farklı kimliklere sıkıştı. Ve 4 parti de yalnızca dayandıkları kimliklerin değerleri üzerinden siyaset yapar hale geldi. Toplumda ‘iyi-doğru-güzel’ tanımları ve referansları farklı değer setlerine sahip ve her birisi de oldukça kayda değer büyüklüklerde kümeler, kimlikler var. Bugün anayasa ihtiyacından söz etmeyen parti yok ama yapamıyoruz. Bugün Kürt meselesinin bedelini bilmeyen yok ama çözemiyoruz. Örnekleri çoğaltabiliriz. Yeni anayasayı yapamamamızın, Kürt meselesini çözemememizin, yaşanan kutuplaşmanın da nedeni partilerin ve siyaset zemininin kimlik siyasetine sıkışmış olmasıdır. Çünkü her parti yalnızca dayandığı kimliğin ‘iyi-doğru-güzel’ tanımlarını diğerlerine dayatıyor. Herkes benim ‘iyi-güzel-doğrum’ ‘en iyi-en güzel-en doğru’ diyor. Siyaseti de bunu diğerlerine dayatmanın aracı sanıyor. Bu gerilim elbette yalnızca bugünün meselesi değil. Bu hikayenin belki de 100 yıllık geçmişi var. Türkiye İstatistik Kurumu kaynaklı illerin sosyoekonomik gelişmişlik endeksinden KONDA tarafından üretilmiş haritayı incelemekte yarar var.

ADALETSİZ HARİTA

Yandaki harita kalkınma ve gelişmenin ne denli dengesiz ve adaletsiz geliştiğini gösteriyor. İstanbul- Ankara arasındaki bir coğrafya ile İzmir-Antalya arasındaki kıyıları kapsayan bir coğrafyanın ülkenin sosyoekonomik olarak gelişmiş bölgeleri olduğu görülmektedir. Buna karşılık Doğu ve Güneydoğu bölgeleri en geri coğrafyayı oluşturuyor. Şimdi seçim akşamından beri her ekranda ve gazetede gördüğünüz hangi partilerin, hangi coğrafyalarda var olduğunu, kazandığını gösteren haritayı hatırlayın. Göreceksiniz ki ülkenin sosyoekonomik gelişmiş endeksinde önde olan illerinde CHP var, en geri kalmış bölgemizde BDP var, orta seviye gelişmiş illerde MHP var. AK Parti ülkenin her yerinde var olmakla beraber en güçlü olduğu yerler yine gelişmişlikte geri kalmış iller.

Rekor kırdı
ANALİZ: Sinan TANYILDIZ

ADANA’da da her ilde olduğu gibi ilginç bir seçim dönemi yaşandı, genel seçim havasında oy kullanıldı. Kıran kırana geçen bu seçimi MHP adayı Hüseyin Sözlü kazandı ve seçimden sonra balkon konuşması yaparak hem iktidarı eleştirdi, hem de kendisini destekleyenlere teşekkür etti. 5 dönem başkan seçilen Aytaç Durak bu seçimlerde de boş durmadı. Önce bağımsız adaylığını açıkladı, sonra da adaylıktan “MHP adayı Hüseyin Sözlü lehine” çekildi ve Hüseyin Sözlü’yü destekleme kararı aldı. Böylece adayların hedefine “Ülke siyaset sahnesindeki liderler” girdi. Aytaç Durak yerine liderler eleştirildi, liderlerin söylemleri seçime damgasını vurdu. Yapılan açık hava toplantılarına liderler ağırlıklarını koydu, yerel yatırımların yerini ülke politikaları aldı. Daha önceki seçimlerde adaylar partilerine oy kazandırırken, bu seçimlerde liderler ülke politikalarını konuşarak adaylarına oy kazandırmak için uğraştı. Yerel projeler geri planda kaldı.
Çalışmalarına aday adaylığını açıklamadan önce başlayan Hüseyin Sözlü, Aytaç Durak’ın desteğini de alarak şansını artırdı. Aday ilan edildiğinde Hüseyin Sözlü ilçe gezilerini tamamlamış, Adana için zaman ayırmıştı. MHP oylarının yoğun olduğu 8 ilçe ve CHP’den gelen oylarla ipi göğüsledi. AK Parti ikincilikle yetindi, CHP de 3. Parti oldu. Sözlü, MHP’nin oylarını artırdı. Büyük oy farkını da kapatarak rekor kırdı. Oy oranını yüzde 26’lardan yüzde 33.6’ya yükseltti.
Adana’daki seçimin bir ilginç yanı daha vardı. Seçmenler, ilçelerde kendi partilerinin adaylarına oy verirken büyükşehirde partilerini değiştirdi.

EN UZUN ÇALIŞAN

CHP’nin Çukurova adayı Avukat Soner Çetin bir önceki yerel seçimde anakent belediye başkanı adayı olarak açıklanmış, sonra da görev şimdi milletvekili olan Ümit Özgümüş’e verilmişti. Çetin küsmedi. Bu seçimde bir kez daha anakente aday oldu lakin CHP, onu anakent yerine Çukurova ilçesi adayı olarak gösterdi. CHP’nin kalesi olan Çukurova’da Çetin rahat bir şekilde kazanırken, Çukurova Belediye Başkanı Yıldıray Arıkan son anda anakent adayı olarak gösterildi. Arıkan, Çetin kadar şanslı olamadı. Zeydan Karalar’ın kazandığı Seyhan ilçesinde oylar yeniden sayıldı ve durum değişmedi. CHP bu ilçeyi AK Parti’den almış oldu. Prof. Dr. Azim Öztürk seçimi kaybetti.
Mersin’de seçimden önce başkanlık yarışının CHP ile MHP arasında geçeceği tahmin ediliyordu. Bir tarafta Macit Özcan vardı ve Mersin’de 3 dönem belediye başkanlığı yapmıştı. Diğer yanda Tarsus’un başarılı belediye başkanı Burhanettin Kocamaz yer almıştı. Burhanettin Bey de 4 dönem Tarsus’un belediye bakanlığına seçilmişti. Tabii Mersin’in ilçelerinde MHP’nin güçlü olduğunu da göz önünde bulunduran seçmen kararını Burhanettin Kocamaz’dan yana kullanınca Mersin’de başkan değişmiş oldu.

GÜNDEMİN SESİ

Suriye’deki savaşın en çok etkilediği illerden biri olan Hatay’da AK Parti aday olarak, belediye başkanı Lütfi Savaş’ın yerine eski bakan Sadullah Ergin’i koyunca, Lütfi Savaş da CHP’nin adayı oldu. Ve seçimi kazanarak yeniden belediye başkanlığı koltuğuna oturdu. Seçmen burada liderlerin ve ülke gündeminin sesine kulak verdi. Gaziantep’te Fatma Şahin’in kazanacağına da kesin gözüyle bakılıyordu. Nitekim merkez ilçelerin de gücüyle başkanlığa Fatma Şahin geldi. Seçimden hemen sonra iş adamları bir açıklama yaparak, “Artık seçim bitti, işimize gücümüze bakalım” açıklamasını yaptılar ve bu ilimiz seçim atmosferinden ilk çıkan ilimiz oldu. İki dönem milletvekilliği yapan Hasan Kara Kilis’te seçimin galibi oldu. Bu ilimizde CHP ile çekişen AK Parti oyların yüzde 50.8’ini alarak Hasan Kara’yı başkanlık koltuğuna oturttu. MHP’nin kalesi olan Osmaniye’de değişen bir şey olmadı. Oyların yüzde 47.4’ünü alan Kadir Kara belediye başkanı oldu. Bu ilimizde de MHP’nin kazanacağına kesin gözüyle bakılıyordu. AK Parti’nin aldığı oylar sonucu değiştirmedi. CHP aldığı yüzde 9.9 oyla üçüncü parti olabildi.

AK Parti CHP ittifakı

AK Parti’nin adayı Abdullah Torun daha önce milletvekilliği yapmıştı. Kendi teşkilatı Torun’u iyi tanıyordu, lakin halk arasında tanınması zaman aldı. Projeleriyle dikkat çekmekle birlikte Adana’nın merkez ilçelerindeki adayların sadece birinin kazanması onu da zora soktu. AK Parti son ana kadar MHP ile yarıştı. Abdullah Torun sonuçlar ortaya çıkınca tepki gösterdi ve CHP adayı Yıldıray Arıkan’la bir araya gelip basın toplantısı yaparak usül açısından Adana’daki seçimin yeniden yapılmasını istedi. Diğer illerde, AK Parti ile CHP kıyasıya mücadele ederken Adana’da AK Parti ile CHP’nin ortak basın toplantısı düzenlemesi ve seçime itiraz etmesi de herkesi şaşırttı.

NE DEDİLER

Başarısız değil ama AK Parti oyları geriledi

Nazlı Ilıcak (Gazeteci) AK Parti beklentilerin üzerinde oy aldı. Ama buna rağmen 2011 ile kıyaslandığında 2 milyon civarında oy kaybetti. En büyük atağı MHP yaptı, hem 2011’e göre 2 puan artış sağladı hem de 2 milyondan daha fazla oyu yükseldi. AK Parti oylarını 2009 seçimleriyle kıyas etmek de birkaç açıdan yanlış. Çünkü bir kere 2009’da belediye sınırları vilayet sınırlarına kadar uzamamıştı, şimdi genişlemesiyle aşağı yukarı 4-5 milyon kırsal kesimden oy girdiği söyleniyor devreye. İkincisi de, her zaman Türkiye’de en yakın seçime göre kıyas yapılır. Burada da temel olarak il genel meclisi sonuçları alınırdı, ancak şimdi il genel meclisleri sadece 51 ilde var, büyükşehir belediyelerinde yok, o nedenle Hürriyet’in değerlendirmesi doğruydu. Bugün seçim olsa AK Parti yüzde kaç oy kazanır dersek tablo yüzde 43.3’tür. 2009’a göre daha fazla belediye başkanlığı kazandı, kaybettiği başkanlıkları da tekrar elde etti. Ama o seçim en başarısız olduğu seçimdi. Zaten AK Parti de mukayeseyi 2009 ile yapmayı tercih ediyor. Ekonomik kriz, Habur olayları çok olumsuz etkilemiş, oyları düşmüştü. En dibe vurduğu dönemle niye mukayese ediyorsun. Son iki-üç yılda ilerledi mi, hayır gerilediğini görüyoruz. Başarısız demiyorum ama beklentilere göre başarısız. Oyunun gerilediği de inkar edilemez, o da açıkça belli rakamlarla.

İstikrar istiyorum şımarma, akıllı ol

Ekrem Pakdemirli (Eski ANAP yöneticisi ve bakan) Türk Milleti, ‘siyasi istikrar olmalı ama iktidar da şımarmamalı’ dedi. Oyu yüzde 49-50 oyu olan bir parti, yüzde 44-45 oy aldı. Seçmen aynı oyu vermedi, verseydi, AK Parti hiçbir hatasını göremezdi. Bazı grupların iddiası gibi yüzde 30-35 bandında da kalsaydı, o da iktidarı tartışmalı kılardı. Yani seçmen ince bir ayar yaptı, ‘İstikrarı istiyorum ama sen de dikkatli ol’ mesajı verdi. Herkes işine geldiği gibi kıyaslama yapıyor, ama işin doğrusu budur. Çünkü ben, il genel meclisi oylarıyla, bütünşehirlerde belediye meclis oylarını kıyaslıyorum. Bu da iktidara verilen genel oyu gösterir. Memlekette 19 ay önce yapılan genel seçimlerin sonuçlarına göre bakar, onunla kıyaslarım. Ne adaylara ne de belediye başkanlarına bakarım. Başkan adaylarında yerel faktörler çalışır. Seçmenin verdiği mesaj çok açıktır, istikrar ama şımarmadan yap, akıllı ol... Cumhurbaşkanlığı seçimleri için anlamı olabilir. Bu şartlarda Erdoğan’ın seçilmesinde de bir engel görünmüyor.