Mezatta ‘Kadınlar matinesi’

İSTANBUL Şişli’de yürürken karşısında Kadınlar Matinesi isminde bir dükkân görenler başta buranın kadınlara yönelik bir gazino olduğunu düşünebilir. Ancak burası Nesteren Şencan’ın buram buram kadın dayanışmasıyla kurduğu bir ikinci el mezat dükkânı. Peki diğerlerinden farkı ne? Bu dükkân 2016 yılından bu yana yüzlerce kadının ikinci el ürün alıp satabilmesini sağlayan, onlarca mezatçı yetiştiren bir mekân. Bu dükkânda sadece kadınlar satış yapabiliyor. Şencan’ın ifadeleriyle, “Erkeklere satış yapılabiliyor ama erkeklerle satış yapılmıyor.” Nesteren Şencan kadın istihdamına yönelik yarattığı paylaşım odaklı iş modeli sayesinde bu yıl Sabancı Vakfı Fark Yaratanlar Programı’nın 14. Sezonu’nda “Fark Yaratan” seçildi.

25 YILDIR YENİ ELBİSE ALMADI

Ödülünü Güler Sabancı’nın elinden alan Şencan ile bir araya geliyoruz ve dünyada az örneği olan bu çalışmasının nasıl başladığını soruyoruz: “İnsanları robot haline getiren alışveriş kültürüne hep karşı oldum. Zaten 25 yıldır ben de eşim de ikinci el dışında hiçbir kıyafet giymedik. Topkapı’da her şeyin yerlerde olduğu bit pazarından alışverişimizi yapardık. 90’lardan sonra yeni üretim ürünler birkaç sene içerisinde yıpranırken eski ürünler ise çok daha kaliteli ve uzun yıllar kullanılabilir. Ben de bu bilinçle hep ikinci el ürün tercih etmek istedim. Yeni ürün satın alarak o tüketim çılgınlığının parçası asla olmak istemedim. Bana göre ben çok şık giyiniyorum. Kimsenin üzerinde göremeyeceğiniz parçaları benim üzerimde görebilirsiniz. Bu bir paylaşım ekonomisi ve ben bu şekilde evrene olan borcumu ödediğimi düşünüyorum.”

FERİKÖY PAZARI’NDA TEZGÂH AÇTI

Şencan’a “Bir danışmanlık şirketiniz varken ikinci el işine girmek nasıl aklınıza geldi?” diye soruyoru. “Aslında her şey Feriköy ikinci el pazarında başladı” diyor ve devam ediyor: “Feriköy Pazarı’nı görünce çok mutlu oldum ve buradan bir tezgâh sahibi olup elimdeki kullanmadığım ürünleri satayım dedim. Zaman içerisinde müşteride de esnafta da kadın satıcılara yönelik ötekileştirici, cinsiyetçi tavırların olduğunu fark etmeye başladım. Mezatlarda kadınlar yoktu. Erkekler kadınların mezatlarda bir şeyler satmalarına bir şekilde izin vermiyordu. Dört sene boyunca bu pazarda tezgâh açtım ve gözlem yaptım.”

İKİNCİ ELLE BAŞ KALDIRDI

“Bu oyunu kadınlar lehine tersine döndürmeye karar verdim. Kadınlara yönelik bir eskici platformu kurdum. İsmini Kadınlar Matinesi koyduk. İlk önce mezat yapmaya karar verdik. Ardından sadece antika ürünler değil kıyafetten ev eşyasına her türlü eski ürünün alınıp satılacağı bir platform olsun dedik. Komşu Kapısı Derneği’ni kiraladık ve burada her salı hem mezat hem de ikinci el pazarı kurduk.”

Kadınlarla yüzyüze iletişimin kendileri için çok önemli olduğunu belirten Şencan, “Biz kadınlarla sarılmalıyız, dertleşmeliyiz, birlikte çalışmalıyız, bu yüzden bu online yapılabilecek bir iş değildi” diyor.

ERKEKLER DİZE GELDİ

“İlk başlarda çok az kadın geliyordu. Yavaş yavaş kulaktan kulağa yayıldık. Nasıl bir inanmışlıkla çalışıyorduk anlatamam... Feriköy pazarında kadın dayanışması olarak bir koridor oluşturduk. Pazar alanında broşürler dağıttık, kendimizi tanıttık. Yavaş yavaş sayımız arttı. 20 kadın biz bu işin kurucuları olduk ama zamanla yüzlerce kadın bize katıldı. Birlikte düşünüyoruz, birlikte çalışıyoruz, birlikte kazanıyoruz. Yaptığımız mezatlar büyük ses getirmeye başladı. İş o kadar güzel bir noktaya gitti ki bize mezatlarda yer vermeyen sektörün erkekleri ‘Sizin mezatlara ürün verebilir miyiz?’ demeye başladı.”

HEDEF TÜM TÜRKİYE

Şencan, Şişli’de bir dükkânda satış yapan Kadınlar Matinesi’ni şöyle anlatıyor: “Kadın dayanışmasını geliştirmek, kadınlara yalnız olmadıklarını güvende olduklarını hissettirmek burada hepimize çok iyi geliyor. Burası gerçekten kalabalık ve çok mutlu bir yer. En tenha halimizde bile 3-4 kişiyizdir. Genelde 10 kadın burada olur ve satış yapar.” Hedefinin Türkiye’nin dört bir köşesinde Kadınlar Matinesi’ni kurmak ve bu ekonomi mantığını yaymak olduğunu söyleyen Şencan, “Türkiye’nin dört bir yanındaki kadın arkadaşlarımı İstanbul’a davet etmek ve bu sistemi anlatmak istiyorum. Ardından da Türkiye’nin dört bir yanında bu sistemi kurmak istiyorum. Her şehir kendi Kadınlar Matinesi’ni kursun, kimisi kooperatifleşsin kimisi dernek olsun... Ne güzel olur!” diyor.

Nesteren Şencan, “Fark Yaratan” ödülünü Güler Sabancı’dan aldı.

KADIN KADINA PAYLAŞIM

Bir süre sonra kadınlar her gün gelerek satış yapmak isteyince Kadınlar Matinesi grubu bir dükkân tutmaya karar vermiş. İlk mekânları Şişli’de bahçeli bir apartman dairesi olmuş. Burası aynı zamanda gece geç saat olduğunda kadınların kalabileceği, şiddete uğramış kadınların sığınabileceği bir yer haline gelmiş. Ancak pandemi ile birlikte bu dükkânı kapatmak zorunda kalmışlar. Şencan: “Pandemiden sonra kasamızdaki birikmiş parayla dayanabileceğimiz yere kadar dayandık. Orayı kapamak zorunda kaldık. Yaptığımız mezatlardaki satışlarla yüzlerce kadın bu işle evini geçindiriyordu, bir şeyler yapmak zorundaydık. Sosyal medyaya kadınlar fotoğraflar yükleyerek biraz olsun satış yapmaya devam edebildiler.” Aralarında hem profesyonel hem de amatör satıcılar olduğunu belirten Şencan, “Örneğin evindeki kullanılmayan ürünü satmaya gelenler oluyor. Bazen burada ihtiyacı olan başka bir ürün alıyor bazen parasını kazanıp torbasını dolduruyor. Yani bu tam bir paylaşım ekonomisi” diyor.