Memleketimden heykel manzaraları

Attalos sapık mı, deÄŸil mi? Heykeli dikilirse Antalya'nın delikanlılığına bir halel gelir mi, gelmez mi? Anadan üryan mı iyidir, yoksa münasip bir tesettür gerekir mi? Bu soruların cevapları tartışıladursun, son Antalya örneÄŸi de gösteriyor ki Türkiye'nin her zaman bir heykel meselesi var.Neredeyse dikilen her heykele bir muhalefet yapan çıkıyor. Kimi kuÅŸun poposuna takarken, kimi bıyığa, kimi çıplak memelere, kimi atın testislerinin boyutuna takılıyor. Bu yüzden belediye baÅŸkanları kapışıyor, zaman zaman cumhurbaÅŸkanları devreye giriyor. Davalar açılıyor, tazminatlar ödeniyor, heykeller kaldırılıyor, tekrar konuyor. Haliyle mizaha da bol bol malzeme sunuyor heykel tartışmaları. En son Vizontele Tuuuba filminde , Demirel'e ayıp olmasın diye, Kırat'ın penisi törpüleniyor. Yakın tarihimizde halkı cinsiyet, renk, duruÅŸ, büyüklük açısından bölen heykellere birkaç örnek topladık. Ä°ÅŸte Türkiye'nin heykel meselesi ve onun en çarpıcı örnekleri.EDREMÄ°T-Eylül 2000Sarıkız'ın memeleriBalıkesir Edremit'te dört yıl önce Sarıkız Heykeli krizi çıktı. Yıllardır Barbaros Meydanı'nda duran ve ilçenin simgesi konumundaki heykelin göğsünün göründüğünü söyleyen Fazilet Partilililer konuyu belediye meclisine getirdi. 'Bu heykel Sarıkız'ı sembolize edemez diyen FP Balıkesir Ä°l Sekreteri Cengiz Acar ve taraftarlarına cevap MHP'li Belediye BaÅŸkanı Tuncay Kılıç'tan geldi: ‘‘Haklısınız, Türk-Ä°slam menkıbelerine sahip çıkmak bizim görevimiz.’’ Ancak Sarıkız'ın memeleri dört yıldır hálá ortada.SAMSUN-Mart 2000Müstehcen özgürlüğe 16 yılAtatürk'ün doÄŸumunun 100. yılı dolayısıyla Samsun'a bir heykel yaptırılması kararlaÅŸtırıldı. 1981 yılında yaptırılan barış ve özgürlüğü simgeleyen iki bronz heykel, müstehcen bulununca dönemin CumhurbaÅŸkanı Kenan Evren'e ÅŸikayet edildi. Bu ÅŸikayet sonucunda anıt depoyu boyladı. 16 yıl boyunca burada kalan heykellerin imdadına, Tümgeneral DoÄŸu SilahçıoÄŸlu yetiÅŸti. SilahçıoÄŸlu daha önce de diktirdiÄŸi Atatürk heykeli nedeniyle Sultanbeyli belediye baÅŸkanı ile tartışmaya girmiÅŸti. Komutanın emri ile heykeller 16 yıl sonra tekrar yerine dikildi. Åžu anda YaÅŸar DoÄŸu Spor Salonu'nun yanında duruyor.BEYOÄžLU-AÄŸustos 2001Cihangir Güzeli çobanı nasıl tahrik etti!BeyoÄŸlu Cihangir GüzelleÅŸtirme DerneÄŸi tarafından belediye baÅŸkanının da katıldığı bir törenle Cihangir Parkı'na dikilen 'Cihangir Güzeli' adlı heykel de benzer bir kavganın kurbanı oldu. Bölgede otopark iÅŸleten ve beslediÄŸi kuzuyu parkta otlatırken dernek üyeleriyle tartışmaya giren Habip Muhammet Ali Çelik 'Bu heykel beni bile ÅŸehvete getiriyor. 15 yaşındaki çocuklar görünce kimbilir neler olur' diyerek heykeli arkadaÅŸlarıyla birlikte kaidesinden söktü. Çelik, polis tarafından gözaltına alınırken, otoparkında alıkoyduÄŸu heykel tekrar yerine dikildi. Ä°STANBUL-Mayıs 1987Nedir Bu Fatih'in atının çektiÄŸi?29 Mayıs 1987 Cuma, Turgut Özal heykel açılışı yapıyor. Fatih Saraçhane'de, fethin anısına yaptırılan heykeli yaptıran kiÅŸi dönemin ANAP'lı Fatih belediye baÅŸkanı Yetkin Gündüz. Gündüz'e göre BozdoÄŸan Kemeri Bizans'ın ilmini ve fennini temsil ediyordu. At üstünde bu kemeri yırtan Fatih'in atı ise milletin gücünü. Bu gücün testislerinin büyüklüğü vatandaÅŸların dikkatinden kaçmıyor. Gazetelerde parmaklarıyla testisleri gösteren vatandaÅŸ resimleri yayınlanıyor. Prof. Hüseyin Gezer imzalı heykelle ilgili ‘‘çok büyük-yok normal’’ tartışması uzun süre devam etmiÅŸ, Engin Ardıç'ın Nokta dergisinde yayınlanan yazısı komediyi bütün yönleriyle ortaya sermiÅŸti. Yetkin Gündüz ÅŸimdi tartışmaları 'O günün koÅŸulları içinde olmuÅŸ bitmiÅŸ' diye deÄŸerlendiriyor. KIRKLARELÄ°-Nisan 1999Kırklareli'nin Babaeski ilçesinde çıkan heykel krizinin nedeni ise Fatih Sultan Mehmet'in atının cinsiyetiydi. Erkek mi diÅŸi mi olduÄŸunu çıkaramayanlar heykeltıraÅŸ Tülin Özdemir'i suçlu buldu. Seçimleri kazanan CHP'li baÅŸkan Haluk Tezsezer önce heykeli depoya kaldırttı. Sonra 'eksiklerinin' giderilmesi için heykelin heykeltıraÅŸa geri gönderildiÄŸi açıklandı. Heykelden o günden beri haber çıkmadı. ERZURUM-Mart 2000Nene Hatun'un çocuÄŸuRus ordusuna karşı savaÅŸan yerel kahraman Nene Hatun'un heykeli Erzurum'da tartışmalara neden oldu. Süleyman Demirel'in talimatıyla yapılan heykel son derece güzeldi. Heykel, Nene Hatun'un elinde silah, sırtında yavrusu ile cephede savaÅŸan halini tasvir ediyordu. Ama Nene Hatun bekardı. Yani çocuÄŸu olamazdı. Ãœstelik elinde tüfek vardı ve bunun satır olması gerekiyordu. Kültür eski bakanı Ä°stemihan Talay'ın ziyareti sırasında Erzurumluluların sıkıntısı bakana aktarıldı. Bakan ÅŸikayetleri haklı buldu ve yeni bir heykel yapılması talimatını verdi. Yeni heykel gecikmeyle de olsa yerine kondu ve Erzurum'daki heykel tartışması böylece sona erdi.ANKARA-Haziran 1994Tükürülen heykel intikamını tazminatla aldıMelih Gökçek belediye baÅŸkanı olduktan sonra Ankara Altınpark'taki heykeltıraÅŸ Mehmet Aksoy'un 'Periler Ãœlkesinde' adlı eserine tükürdü. Heykelin orgazmı anlattığını ileri sürdü, heykeli söktürdü. Bu tükürük pahalıya mal oldu. Mahkeme Aksoy'a o zamanın rakamıyla 1 milyar 342 milyon lira tazminat ödenmesine karar kıldı. Yörük Ali'ye sonradan bıyık takıldı Aydın'ın ulusal kahramanı Yörük Efe bıyıklı mıydı, köse miydi? Köseden efe olur mu, olmaz mı? Bu sorular sadece Aydın'ı deÄŸil, bütün Ege'yi ikiye böldü.KurtuluÅŸ Savaşı'nda Yunan ordusunu yıpratarak Türk ordusuna yardımcı olan Yörük Ali Efe'nin anısına, ölümünden 46 yıl sonra Aydın'da bir anıt dikilmesi kararlaÅŸtırıldı. Heykel ÅŸehrin kurtuluÅŸ yıldönümüne yetiÅŸtirildi ve dönemin Aydın milletvekili ve Milli Savunma bakanı Ä°smet Sezgin'in de katıldığı bir törenle açıldı.Ama heykelin açılışıyla birlikte Efeler DerneÄŸi ayaÄŸa kalktı. Bıyıksız efe olmayacağını söyleyen dernek baÅŸkanı Cafer SaÄŸdıç heykeli efeliÄŸe hakaret olarak nitelendirdi ve kendi sanat anlayışını da konuÅŸturdu: Heykel oturan deÄŸil, niÅŸan alan bir efe olmalıydı.Aydın'ın ANAP'lı belediye baÅŸkanına göre ise efeler sanattan anlamıyor ve kendi siyasi görüşleri doÄŸrultusunda böyle konuÅŸuyorlardı. Aydınlılar Vakfı'nın düzenlediÄŸi basın toplantısına raÄŸmen tartışma bitmedi. Kimi köselerin de efe olabileceÄŸini, kimi Yörük Ali'nin sarışın olduÄŸunu o yüzden eski fotoÄŸraflarda bıyığının belli olmadığını ileri sürüyordu. Sonunda Yörük Ali'nin oÄŸlu hikayeci-yazar Cengiz Yörük bulundu. Yörük'ün 'babam sarışındı, bu yüzden eski fotoÄŸraflarında bıyığı seçilmiyor' demesi üzerine heykel söküldü, bıyık yapıldıktan sonra yerine kondu. Fakat tartışma yine bitmedi. Bu kez de bir grup folklorcü bıyıklı heykeli protesto etti. TRT'nin yerel sanatçısı Emin Tenekeci önderliÄŸindeki grup 'bıyıklı efe heykelini istemeyiz' diyerek anıtın önünde sazlı-sözlü gösteri yaptı. Heykelin bıyıkları hálá tartışılıyor. Martının tahsisatı, kartalın poposuTürkiye'deki heykel tartışmalarında en az söz alanlar bu heykelleri yapan ve onları ÅŸehrin içinde konumlandıran mimar ve heykeltıraÅŸlar. Oysa onların da perde arkasına ait anlatacakları çok ÅŸey var. Ä°ÅŸte adı Ä°stanbul'un birçok meydanının restorasyonu ile özdeÅŸleÅŸen Mimar Erhan İşözen bunlardan biri. İşözen'in kendi aÄŸzından heykel krizlerine iki eÄŸlenceli örnek:BU YIL MARTI TAHSÄ°SATI YOKAdamın biri Sarıyer Belediyesi'ne bir dilekçe yazar: Orhan Veli'nin martısını yerine koyun. Söz konusu martı ÅŸairin 1992’de Rumelihisarı'na dikilen heykelinin omuzundaki martıdır. Belli ki heykelin martısı koparılmış. Sarıyer Belediyesi topu BeÅŸiktaÅŸ Belediyesi'ne atar, çünkü heykel BeÅŸiktaÅŸ sınırları içindedir. BeÅŸiktaÅŸ Belediyesi ‘‘orası ana arter’’ der ve BüyükÅŸehir'e pas eder. VatandaÅŸ oraya da bir dilekçe yazar ama cevap akıl kaçırtıcıdır: Bu yıl martı için tahsisatımız yok, önümüzdeki yılın programına alacağız. VatandaÅŸ bu kez dönemin ÅžiÅŸli Belediye BaÅŸkanı Ayfer Atay'a mektup yazar. Atay heykelin tamir edilmesi talimatını verir. Ama heykeltıraÅŸ Kars'ta vatani görevini yapmaktadır. HeykeltıraÅŸtan habersiz yerine bir bronz martı konur. Tam vatandaÅŸ rahatlamıştır denirken yeni bir dilekçe ulaşır ÅžiÅŸli Belediyesi’ne: ‘Cenevre'de görev yaparken Leman Gölü'nün etrafında kara martılar gördüm. Heykele taktığınız bronz martı bu kara martılardan mıdır?’ KARTALIN POPOSU KÄ°ME BAKACAKYıl 1998. BeÅŸiktaÅŸ Meydanı'na bir kara kartal heykeli yapılacak. Esnaf 'kanatları geniÅŸ ve haÅŸmetli olsun' diyor. Bir kısım esnaf muhalefet ediyor: 'KuÅŸ yapacağınıza Atatürk yapsanıza!' Derken heykele baÅŸlanıyor. Bir manav tutturuyor: 'Ben 50 yıllık BJK'lı esnafım, kartalın poposu bana dönük olmasın.' Ama ciÄŸerci daha da kıdemlidir: 'Biz 150 yıldır buradayız, onlar daha 50 senelik, kartal bana bakacak.' Sonunda kartal biter. Ertesi gün Fanatik Gazetesi'nde bir haber: Kartal'ın boynu eÄŸri, çünkü mimar GS'li. Kartal tartışması 4 yıl sürdü. Sonunda kaldırıldı, yerine yenisi konuldu.Â