Mekruh nedir? Mekruh ne demek? Tahrimen ve tenzihen mekruh anlamı

Mekruh, dinen yapılması uygun görülmeyen davranışlara denir. Bir diğer ifadeyle mekruh, yapılmaması yapılmasından daha iyi olan insan davranışıdır. Şafi mezhebine göre mekruh tek çeşittir. Bunu yapan ceza almaz, yapmayan kişi sevap kazanır. Hanefi mezhebine gören ise iki ayrı kısımda incelenir. Bunlar; tahrimen mekruh ve tenzihen mekruh şeklinde iki ayrı guruba ayrılır.

Mekruh Nedir?

Sözlük anlamı 'sevilmeyen şey' olan mekruh, çirkinlik, çirkin davranışlar, uygunsuzluk manasına gelir. Haram gibi yapılması hoş görülmeyen davranışlara, eylemlere mekruh denmektedir. Mekruh olanı, haramdan ayıran bazı farklar bulunur. Bir şeyin mekruh olduğunu anlayabilmek için nasların iyi incelenmesi gereklidir. Mezhebe göre farklılık gösteren mekruh durumlar, farklı biçimde tanımlanır. Hangi mezhebe tabi olunursa, o yolda mekruh duruma uyulmalıdır.

Mekruh Ne Demek?

Mekruh, dinen yapılması yasaklanmış olan veya uygun görülmeyen davranışlar için konulan tabirdir. Dinen, bir kişinin malını çarçur etmesi, haram değildir ama mekruhtur. Uygun görülmeyen bir davranıştır. İsraf, dinin verdiği tanıma göre, haram değil, mekruhtur. Örnek mekruhun açıklamasını yapan alimler, kişinin mallarını israf etmek yerine, fakirlere dağıtması vaciptir.

Şafi mezhebi, mekruhun tek çeşit olduğunu belirtmiştir. Yapan kişi övgüye layık görülür. Yapmayan sadece kınanır ama cezalandırılmaz. Hanefi mezhebine göre durum daha farklıdır. İki ayrı kısma ayrılır. Bunlar tahrimen mekruh ve tenzihen mekruh biçimindedir.

Tahrimen Mekruh?

Tahrimen mekruh, haram olmaya daha yakın mekruh ismidir. Bunun yapılması harama daha yakındır. Yani yapan kişinin cezalandırılması söz konusu olabilir. Yapmayan kişi sevap kazanır. Tahrimen mekruh açıklaması, davranışın daha çok haramla ilişkisinin olmasıdır. Fakat davranış haram değildir. Sadece harama yakındır. Örnek olarak, başkasının evlenme teklifi yapmış olduğu kişiye evlilik teklifi yapmak tahrimen mekruh sayılır. Haram değil, harama yakındır. Bazı örnekleri şunlardır.

- Gümüş veya altın kapların içerisinde su veya başka şeyler içmek.

- Anne veya babayı isimleriyle çağırmak. Eşleri isimleriyle çağırmak.

- Balıklar dışında, denizde bulunan hayvanları yemek.

- Aynı yerde Kur'an’ı yüksek sesle okuyan birinin yanına oturup, kendisi de yüksek sesle Kur'an okumak.

- Namaz kılınan yerde uygunsuz hareketlerde bulunmak.

Bu davranışlar, tahrimen mekruhtur

Tenzihen Mekruh?

Tenzihen mekruh, tahrimen mekruh gibi Hanefi mezhebinin düsturu içerisinde yer alır. Tahrimen mekruhtan ayrıdır. Tenzihen mekruh, helale yakındır. Helal denmesi mümkün değildir. Yapan kişiye günah yoktur. Yapmayan kişiye, sevap verilmez. Tenzihen mekruh daha çok zor zamanlarda yaşanan ve yapılan davranışlardır.

Savaş esnasında, at etinin yenmesi, tenzihen mekruhtur. Mekruhun yapılmaması daha iyi veya kötü olmaz. Yapana sadece kınanır. Savaş esnasında at eti yemek, alimlere göre hoş davranış değildir. Lakin, mecburi durum iştigal ettiğinden, buna günah yoktur.

- Soğan veya sarımsak yedikten sonra camiye gitmek veya bir topluma girmek.

- Namaz esnasında ek duaları tekrar tekrar okumak, tenzihen mekruhtur.

- Akşam namazı kılmadan nafile namazını kılmak.

- Eve ya da camiye girip ibadet yapmaya çalışmak, hayatı terk etmek.

- Canlı resimli hayvanların olduğu seccadelerle namaz kılmak.

- Farza çok az kalmışken, sünnet namaza başlamak.

Diyanet İşlerinin Bu Konuda Açıklaması Şu Şekilde

Mekruh, ya zanni bir delille, yükümlülükten yapılmaması gereken şey olur veya kat'i bir delille, yapılmaması istenen şeydir. Zanni delili, hadis kitaplarına dayandırılır. Dayandırıldığı kitaplardan tam olarak emin olunmayabilir. Kat'i delilde ise hadisler kesindir.

Ancak davranışta bir hayır olmaması durumunda yapılması istenmez. Tahrimen mekruh kesinken, tenzihen mekruh için kesinlik ifade edilmez. Tahrimen mekruhu işleyen haramı işler gibi günaha girer. Haramdan farkı vacibin tersi olmasıdır. Tenzihen mekruh için ceza veya sevap yoktur.