Medeniyetler beşiğinden portreler

Geçtiğimiz Perşembe günü ARTER’de açılan ‘Mezopotamya Dramaturjileri’ de sanatçının 1997 yılında başlayıp zengin bir külliyat haline gelen bu üretiminin en son halkası, tabii şimdilik.

Sanatın birincil işlevinin insanlarla hayata dair konuşarak üretimi birlikte gerçekleştirmek olduğu düşüncesinden hareket eden Kutluğ Ataman, kamera karşısına oturttuğu kahramanlarından kendi hikâyelerini yine kendi kurgularıyla anlatmalarını istiyor. Yaşam ve kurgu arasındaki denkliği işte böylece ortaya koyuyor. Onun zengin bir ‘konuşan portreler’ külliyatı halini alan bu üretimi, 5’inci İstanbul Bienali’nde gösterilen 1997 tarihli “kutluğ ataman’ın semiha b. unplugged’ı” ile başladı. ‘Mezopotamya Dramaturjileri’ ise serinin en yeni halkası. Sergi, ‘medeniyetler beşiği’ diye adlandırılan bir coğrafyanın yakın geçmişine dönerek, Doğu ile Batı arasındaki karşıtlığı, küreselleşme ile yerel kültürlerin devamı arasındaki problematik ilişkiyi irdeliyor.
Sergide yer alan bir film, altı video yerleştirmesi ve bir ışıklı panodan oluşan sekiz işin birçoğu, sanatçının kendi köklerinin uzandığı şehirde, Erzincan’da çekildi. Ataman, serinin ikinci bölümünde yer alacak yeni işlerin çekimlerini ise; Mardin, Suriye ve Kuzey Irak’ta gerçekleştirmeyi planlıyor.
15 YILIN ÖZETİ
Bu arada, ARTER’in sergilere eşlik eden kitap ve katalog formatındaki yayınları, ‘Mezopotamya Dramaturjileri’ ile başka bir formata kavuştu. Sergiye, Metin Çavuş yönetmenliğinde gerçekleştirilen ve Ataman’ın ilk yapıtı “kutluğ ataman’ın semiha b. unplugged’ı”ndan ‘Mezopotamya Dramaturjileri’ne uzanan sanat yaşamını retrospektif bir anlayışla aktaran üç saat kırk dakikalık bir belgesel film eşlik ediyor. Belgesel, ARTER’de Salı, Çarşamba ve Perşembe 11.00 ve 15.00; Cuma, Cumartesi ve Pazar günleri ise 12.00 ve 16.00 saatleri arasında gösterilecek. Ayrıca, ziyaretçiler DVD formatında satışa sunulan belgeseli sergi kitabıyla birlikte satın alabilecekler.

MÜKEMMEL KOCA ARAYIŞI

‘Mutluluk Arayışı’ adlı işten söz eden bu kutuda eserin görseline yer veremiyoruz. Zira, kendisine mükemmel bir koca arayan Doğu Anadolulu bir köylü kadın, tüm içtenliğiyle başından geçenleri anlatıyor bu video portrede. Aynı kadın şimdi yeni bir evlilik arifesinde olduğu için sanatçıdan fotoğrafının kullanılmamasını rica etmiş. ‘Mutluluk Arayışı’ bizi yaklaşık bir saat kadar koltuğa kenetleyen bir video çalışması oldu. Yüzeysel olarak, asla susmayacağa benzeyen köylü kadın mükemmel kocayı arayış hikâyesini anlatıyor. Gerçekte ise, bu iş Doğu uygarlığının Batı kültürü ile problematik beraberliğine yeni bir yorum getiriyor.

BİZANS BAKIŞ AÇISI

Fotoğrafın henüz yeni gelişmekte olduğu 20. yüzyıl başlarından miras bir fotoğraf bu. İşin adı ‘Çerçeve’. Doğu Anadolu’da çekilmiş bir fotoğrafın büyütülmüş kopyasını gösteren bir ışıklı pano. Adı bilinmeyen fotoğrafçı, Rönesans sırasında geliştirilen kuralları esas alan klasik çerçeveleme mantığını göz ardı etmiş. Fotoğrafı, kadrajın toplumsal statü ve siyasi güç esas alınarak belirlendiği Rönesans öncesi, Bizans’a özgü temsil kurallarına göre çekmiş. Bakışlar, siyasi hiyerarşinin zirvesinde duran paşaya odaklı. Paşanın etrafını saran astları ise, çerçevenin yanlarına, hatta dışına itilmişler.

HAVADA UÇUŞAN ‘APAÇİLER‘

‘Kubbe’, Roma şehrini süsleyen kubbelerden esinlenerek hazırlanmış bir video heykel çalışması aslında. ARTER’in ev rahatlığındaki ortamında koltuğa uzanıp ellerinizi başınızın altında birleştiriyor ve tavana yerleştirilen ekrandaki görüntüleri seyrediyorsunuz. Üzerlerindeki marka kıyafetlerle Batılı tarzlarını, yüzleri ve ellerindeki tespihlerleyse Doğulu köklerini yansıtan Türk gençleri uçuşuyor bu görüntülerde. Ataman, gençlerin gökyüzünde uçuştuğu yanılsamasını yaratırken ağır iş makinelerinin yardımına başvurmuş.