Meclis'e yoğun Ulusal Program mesaisi

Avrupa Birliği (AB) müktesebatının üstlenilmesine ilişkin olarak AB Genel Sekreterliği tarafından hazırlanan Ulusal Program'A (UP) göre, 94 yasa değişikliği, 89 yeni yasa çıkarılması gerekiyor. UP'de, Terörle Mücadele Yasası'ndan, Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu'na kadar birçok yasanın değiştirilmesi veya yeniden hazırlanması öngörülüyor.

DEĞİŞTİRİLMESİ ÖNGÖRÜLEN YASALAR

AB Genel Sekreterliği tarafından hazırlanan UP'de, değiştirilmesi öngörülen yasalardan bazıları şöyle:

''Devlet İhale Kanunu, Pasaport Kanunu, Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayınları Hakkında Kanun, Türk Ticaret Kanunu, Orman Kanunu, Sivil Havacılık Kanunu, Katma Değer Vergisi Kanunu, T.C. Merkez Bankası Kanunu, Karayolları Trafik Kanunu, Sendikalar Kanunu, Toplu Sözleşmeler, Grev ve Lokavt Kanunu, İş Kanunu, Deniz-İş Kanunu, Petrol Kanunu, Milli Eğitim Temel Kanunu, Türk Ceza Kanunu, Terörle Mücadele Kanunu, Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu, Polis Vazife ve Salahiyet Kanunu, Türk Medeni Kanunu.''

YENİ ÇIKARILACAK YASALAR

Programda, yeni çıkarılması gereken yasalardan bazıları da şunlar:

''Kamu Görevlileri Sendikaları Kanun Tasarısı, İş Güvencesine İlişkin Değişiklikler Öngören Kanun Tasarısı, Elektrik Piyasası Kanun Taslağı, Doğanın Korunmasına İlişkin Çerçeve Yasa, Türk Silahlı Kuvvetler Personel Kanunun Bazı Maddelerinde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı, Yabancı Kamu Görevlilerine Rüşvet Verilmesinin Önlenmesi İçin Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Tasarısı, Ceza İnfaz Kanunu Tasarısı, Yabancıların Çalışma İzinlerine Dair Kanun Tasarısı Taslağı, Tekel Kanunu.''

İNSAN HAKLARI İHLALİ

Programın açıklanmasının gecikmesine neden olan siyasi kriterler bölümünde, ''gözden geçirilmesi öngörülen'' yasa değişikleri ve yeni çıkarılması gereken yasalarla, Türkiye'nin sık sık maruz kaldığı insan hakları ihlali suçlamalarını en aza indirgemek amaçlanıyor.

UP'nin Siyasi Kriterler bölümünde, Türk hükümetinin, siyasi, idari ve yargı reformlarına ilişkin çalışmalarını 2001 yılında hızlandırarak, önerilerini mümkün olan en kısa zamanda TBMM'ye sunacağı belirtilerek, ''Bu bağlamda amaç, özgürlükçü, katılımcı, güvenceli, devlet organları arasında görev ve yetkileri dengeleyen, hukuk devleti ilkesini üstün kılan Anayasa ve yasa hükümlerinin, Türkiye'nin uluslararası taahhütleri ile AB standartları temelinde daha da geliştirilmesidir'' denildi.

Demokrasi ve insan hakları alanlarındaki reform sürecinde öncelikle Anayasa'nın gözden geçirileceği belirtilen UP'de, Anayasa değişikliklerinin, yasal düzenlemelerin de çerçevesini belirleyeceği vurgulanıyor.

İnsan Hakları ve Demokratikleşme konusundaki reformlar bağlamında, TBMM'nin önemli bir çalışma içinde olduğu belirtilen programda, ''Partilerarası Anayasa Uyum Komisyonu''nun, halen Anayasa'da yapılabilecek değişiklikler üzerinde çalıştığı kaydediliyor.

İFADE ÖZGÜRLÜĞÜ

İfade özgürlüğü bölümünde de Türk hükümetinin ifade özgürlüğünün AB müktesebatı ile Avrupa Birliği üyesi ülkelerin uygulamaları ışığında geliştirilmesine önem ve öncelik verdiği ifade ediliyor.

UP'de, Anayasa ve diğer mevzuattaki ilgili hükümlerin, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin 10'uncu maddesi çerçevesindeki toprak bütünlüğü ve ulusal güvenliğin korunmasını da öngören ölçütler ile laik ve demokratik Cumhuriyeti, üniter devlet yapısını ve milli birliği koruma kriterleri temelinde gözden geçirilmesinin öngörüldüğü de belirtiliyor.

İfade özgürlüğünün daha da geliştirilmesine yönelik anayasal ve yasal güvencelerin güçlendirilmesi amacıyla kısa vadede, Anayasa'nın temel hak ve hürriyetlerle ilgili bölümlerinin, başta düşünceyi açıklama ve yayma, bilim ve sanat ile basın özgürlükleriyle ilgili hükümler olmak üzere gözden geçirilmesi, Türk Ceza Kanunu'nun 312. maddesinin koruduğu değerlerin zedelenmeden gözden geçirilmesi, Terörle Mücadele Kanunu'nun 7. ve 8. maddelerinin gözden geçirilmesi, RTÜK Kanunu'nun gözden geçirilmesi, basın suçlarının kapsamı ve öngörülen cezalarla ilgili olarak Basın Kanunu'nun gözden geçirilmesinin planlandığı belirtiliyor.

AİHM TAZMİNATLARINI KAMU GÖREVLİLERİ ÖDEYECEK

Siyasi Partiler Kanunu, Polis Vazife ve Salahiyet Kanunu ve Tüzüğü ile Jandarma Teşkilat, Görev ve Yetkileri Kanunu ve Yönetmeliği, Sahil Güvenlik Komutanlığı Kanunu ve Tüzüğü, Yeni Türk Ceza Kanunu'nun yasalaşması ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararları uyarınca ödenen tazminatların kusurlu kamu görevlilerinden tahsili için çalışmalarının yapılması da orta vadede hedefleniyor.

Dernek kurma özgürlüğü ve sivil toplumun güçlendirilmesi için de kısa vadede, Ekonomik ve Sosyal Konsey'in Kuruluşu, Çalışma Esas ve Yöntemleri Hakkında Kanun Tasarısı'nın yasalaşması, sivil toplum örgütleri ile ekonomik ve sosyal demokrasinin uzantısı niteliğindeki kurumsal yapılanmanın anayasal güvenceye kavuşturulması ve İş Güvencesi Yasa Tasarısı'nın yasalaşması öngörülüyor. Sendikal haklarla ilgili mevcut sınırlamaların gözden geçirilmesi,hak grevi yapılmasına olanak tanınması için Anayasa'nın ilgili maddelerinin yeniden düzenlenmesi, sendikal hakların 87. ve 98. sayılı ILO Sözleşmeleri uyarınca ve Avrupa Sosyal Şartı doğrultusunda yeniden düzenlenmesi, dernek kurma özgürlüğü ile toplantı ve gösteri yürüyüşleriyle ilgili mevzuatın gözden geçirilmesi orta vadede öngörülüyor.

İŞKENCEYİ ÖNLEME

İşkenceyi önlemek için Türk hükümetinin alacağı tedbirlerin de belirtildiği UP'de, güvenlik güçlerinin eğitilmesinin yanısıra yakalama, gözaltına alma ve ifade alma yönetmeliğinin etkin bir şekilde uygulanması ve uygulamanın sıkı bir biçimde denetlenmesini sağlamak üzere, Haziran 1999'da bir Başbakanlık genelgesi yayımlandığı hatırlatıldı.

İşkence ve kötü muameleyle mücadelenin güçlendirilmesine yönelik kısa vadede, Polis Vazife ve Salahiyet Kanunu ve Tüzüğü, Jandarma Teşkilat, Görev ve Yetkileri Kanunu ve Yönetmeliği, Sahil Güvenlik Komutanlığı Kanunu ve Tüzüğü'nün gözden geçirilmesi öngörülürken, ortavadede de Yeni Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu'nun yasalaşması; işkenceye uğradığı kanıtlanan kişiye karşı bu fiili işleyenlerin müşterek ve müteselsil hukuki sorumluluğunun yasa hükmüne bağlanmasının hedeflendiği belirtiliyor.

YARGININ İŞLEVSELLİĞİ

Adalet ve İçişleri bölümünde de, Devlet Güvenlik Mahkemeleri (DGM)dahil olmak üzere, yargının işlevselliği ve verimliliğinin sağlanması için kısa vadede, Anayasa'nın DGM'lere ilişkin hükümleri ile DGM Kanunu'nun gözden geçirilmesi, savunmanın yargının temel unsurlarından biri olduğunun Anayasa hükmü olarak tesciliyle savunmanın güçlendirilmesi ve Avukatlık Kanunu'nun çıkarılması, Askeri Ceza Kanunu ile 353 sayılı Askeri Mahkemeler Kuruluşu ve Yargılama Usulü Kanunu ve 1602 sayılı Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Kanunu'nun gözden geçirilmesinin hedeflendiği kaydedildi.

İDAM CEZASI

Siyasi kriterlerdeki tartışmanın odak noktasını oluşturan idam cezası konusunda da, TBMM'nin 1984 yılından bu yana yaşam hakkının özüne dokunulmaması yönünde benimsediği uygulamaya saygılı olduğu belirtilerek, Türk ceza hukukundan ölüm cezasının kaldırılması hususu, şekil ve kapsamı itibarıyla TBMM tarafından orta vadede ele alınacağı şeklinde belirtiliyor.

MEDENİ KANUN YENİLENECEK

Programın koalisyon hükümeti ortakları arasında tartışma konusunu oluşturan Türkçe dışındaki dillerde eğitim konusunda da, ''Türkiye Cumhuriyeti'nin resmi ve eğitim dili Türkçe'dir. Ancak bu, vatandaşlarının günlük yaşamlarında farklı dil, lehçe ve ağızların serbest kullanılmasına engel teşkil etmez. Bu serbestlik, ayrılıkçı veya bölücü amaçlarla kullanılamaz'' şeklinde vurgulandı. Kısa vadede, BM'nin ''Her Türlü Irk Ayrımının Ortadan Kaldırılması Sözleşmesi'nin sonuçlandırılması'', kadın ve erkeklerin eşit haklara sahip oldukları ilkesine Anayasa'da yer verilmesi, kadın-erkek eşitliği alanında önemli değişiklikler getiren Türk Medeni Kanunu Tasarısı'nın yasalaşması hedefleniyor.

OLAĞANÜSTÜ HAL KALKACAK

Hükümetin, cezaevlerindeki olumsuzlukların giderilmesi hususunda kararlı olduğu belirtilen programda, cezaevlerinin, Avrupa Konseyi ve Avrupa İşkenceyi Önleme Komitesi'nin tavsiyeleri doğrultusunda, BM Cezaevleri Asgari Standartları ile Avrupa Konseyi kurallarına uygun hale getirilmekte olduğu kaydedildi. UP'de, yapılacak güvenlik değerlendirmesi ışığında olağanüstü halin tamamen kaldırılmasının planlandığı da vurgulanıyor.

İŞ GÜVENCESİ

Programda, iş güvenliği, sendikal örgütlenme ve toplu iş sözleşmeleri konusundaki çalışmalara da yer verilerek, şunlar kaydedildi:

''İş güvencesine ilişkin değişiklikler öngören Kanun Tasarısı Taslağı Başbakanlık'tadır. Çocuk işçiliğinin önlenmesi konusunda, 1475 sayılı İş Kanunu'nda Değişiklik Yapılması Hakkındaki Kanun Tasarı Taslağında, 15 yaşın altındaki çocukların çalıştırılmasının kesinlikleyasaklanması öngörülmektedir. Tarım ve orman işçilerinin 1475 sayılı İş Kanununun kapsamına alınmasına yönelik bir taslak hazırlanıp Başbakanlığa sunulmuştur.'' (Ankara/aa)