Meclis’in 11 kara kutusu

Ä°kisi sağır ve dilsiz toplam 11 görevli. Onlara ‘‘kavas’’ deniyor. Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurul Salonu'nda çalışıyorlar. Bu salona milletvekilleri dışında girme hakkına sahip tek insan onlar. Kürsüdeki su bardağından onlar sorumlu. Meclis BaÅŸkanı'na frakını onlar tutuyor. Salonun temizliÄŸini onlar yapıyor. Milletvekilleri arasında notları onlar taşıyor. Sağır ve dilsiz olan iki tanesi, gizli oturumlarda görev alıyor. Hepsinin de aÄŸzı son derece sıkı.BeÅŸi kadın, altısı erkek, 11 kiÅŸiler. Türkiye Büyük Millet Meclisi çatısı altında çalışan yüzlerce personelden pek farkları yok. DiÄŸerleri gibi onlar da 657 sayılı kanuna tabi devlet memuru. Ä°ÅŸleri sır tutmak. Bu yüzden ketumluk ortak özellikleri. Devlette yüzyıllardır süren ‘‘sır tutma’’ geleneÄŸinin son temsilcileri. Türkiye'nin kalbinde, TBMM'de olup biten her ÅŸeye tanıklık ediyorlar. Dört, beÅŸ yılda bir milletvekili koltuklarındaki simalar deÄŸiÅŸiyor, hükümetler yıkılıyor, yenileri kuruluyor. Onlar aynı yerde. Türkiye'nin siyasi tarihine tanıklık ediyorlar.Meclis'teki diÄŸer memurlardan onları ayıran tek özellik, ‘‘kavas’’ diye anılmaları. Türk Dil Kurumu sözlüğü Arapça kökenli bu kelimeyi ‘‘Elçilik veya konsolosluklarda görev yapan özel giysili hizmetli ve koruma memuru. Önemli bir makamı ve bu makamdaki yöneticiyi koruyan kimse, yasakçı’’ diye tanımlıyor. TBMM'deki kavasların görev tanımı biraz farklı.TEMÄ°ZLÄ°KTEN DE ONLAR SORUMLUTBMM'de kavaslık resmi bir statü deÄŸil. Statüleri memur, sıfatları kavas. TBMM Genel Kurul Salonu'nda milletvekillerine hizmet veriyorlar. Oy pusulalarını, vekiller arasında gidip gelen not kağıtlarını getirip, götürüyorlar. Milletvekili ve bakanların verdikleri evrakların fotokopisini çekiyor, talep edildiÄŸinde arÅŸivden Meclis tutanaklarını, sıra sayılarını, kanun tasarılarını bulup getiriyorlar. Vekiller adına Meclis kütüphanesine girip Kanunlar Külliyatı'nda inceleme yapıyorlar. Bakanlar arasında kararname dosyalarını gezdiriyorlar. KonuÅŸmacı kürsüsündeki su bardağından bile onlar sorumlu.TBMM BaÅŸkanı ve baÅŸkanvekillerine frak giyerken yardımcı oluyorlar. Haftanın beÅŸ günü sabah 08.00'den akÅŸam 18.30'a kadar çalışıyorlar. Toplantı olmadığı günlerde de onlar iÅŸbaşında. Fazla mesaileri ek ücrete tabi deÄŸil. Ellerine ayda ortalama 1 milyar lira geçiyor. Getirip götürdükleri evraklara asla bakmıyorlar. Milletvekilleriyle diyalog kurmaları yasak deÄŸil, ancak yıllardır iÅŸ dışında onlarla diyaloÄŸa girmeme teamülü oluÅŸmuÅŸ. Buna uyduklarını söylüyorlar. TBMM'nin toplandığı günlerde resmi elbiselerini giyip Genel Kurul Salonu’nun dört bir yanında gözlerini dört açıp bekliyorlar. Bakanlar Kurulu sıralarından, baÅŸkanlık kürsüsünden ya da milletvekili sıralarından gelen bir iÅŸaret harekete geçmeleri için yetiyor.Genel Kurul haftanın üç günü toplanıyor. OlaÄŸanüstü durumlarda bu sayı daha da artıyor. Toplantılar gündüz 15.00'te baÅŸlayıp akÅŸam 19.00'da bitiyor. Toplantının uzaması izne baÄŸlı. Çıkarılması gereken acil yasalar varsa genel kurul toplantıları gecenin ilerleyen saatlerine kadar sürüyor.OlaÄŸandışı oturumlarda sabahın erken saatlerinden gecenin ilerleyen saatlerine kadar teyakkuz halindeler. BoÅŸ vakitlerinde ise Genel Kurul Salonu’nu temizliyorlar.YEMÄ°NLERÄ° AÇIKLANMIYORGizli oturumların yapıldığı günlerde TBMM'de önlemler daha da artırılıyor. Oturum sırasında Genel Kurul Salonu'nun tüm kapıları sıkıca kapatılıyor. Sağır ve dilsiz iki kavas dışındaki görevliler dışarı çıkarılıp, içeride konuÅŸulanların duyulamayacağı kısımlara gönderiliyor. Kulis kapıları sıkıca kapatılıyor. Genel Kurul'un güvenliÄŸinden sorumlu ekipler özel günlerde etrafta kuç uçurtmuyor. Sağır ve dilsiz kavaslar da diÄŸerleri gibi yemin ettikten sonra Genel Kurul Salonu’nda göreve baÅŸlıyor. Peki nasıl yemin ediyorlar? Kavasların amirleri yeminin ÅŸekli ve içeriÄŸi hakkında bilgi vermekten kaçınıyor. Anlaşılan uygulanan gizli bir yemin töreni.EN KIDEMLÄ°SÄ° 20 YILLIKHulusi AydoÄŸan: Sivaslı. 40 yaşında. Lise mezunu. On sekiz yıldır Meclis'te çalışıyor. Bir yıldan bu yana Genel Kurul Salonu'nda görev yapıyor. Erol Nazlı: 42 yaşında, Ankaralı. Lise mezunu. Kavasların kıdemlilerinden. 20 yıldır TBMM'de çalışıyor. Genel Kurul Salonu'na geçeli on yıl olmuÅŸ. Ramil Yıldız: Tokatlı 44 yaşında. O da lise mezunu. Meclis'in en kıdemli kavası. 23 yıllık TBMM hizmetinin 20 yılını Genel Kurul Salonu'nda kavas olarak doldurmuÅŸ. Üçünü Meclis'in seçtiÄŸi dört CumhurbaÅŸkanı görmüş. Turgut Özal'dan Recep Tayyip ErdoÄŸan'a kadar liderlerin tümüyle çalışmış. Dört, beÅŸ dönemdir milletvekilliÄŸi yapan politikacıları yakından tanıyor. ‘‘1983 yılında bu salona girdim. O günden bu yana milletvekili olanlar var. Artık simalarına aÅŸina olduk’’ diyor. Yusuf TürkoÄŸlu: 39 yaşında. KırÅŸehirli. Genel Kurul'un yeni kavaslarından. TBMM çatısı altına gireli 18 yıl olmuÅŸ. Ahmet Çetin: 42 yaşında, Ankaralı. O da kıdemli kavaslardan. 20 yıldır TBMM'de görevli, 17 yıldır bu iÅŸi yapıyor.BENÄ°M GÖREVÄ°M MERAK ETMEK DEĞİLÄ°zzet Bozkurt, TBMM'nin sağır ve dilsiz iki kavasından biri. 34 yaşında, Ardahanlı. Evli, henüz çocuÄŸu yok. Lise muzunu. 12 yıldır TBMM'de çalışıyor. Görev yeri iki yıldır Genel Kurul Salonu. Gizli oturumların aranılan adamı. Ä°ki yılda yedi gizli oturuma katılmış. Sonuncusu, reddedilen 1 Mart tezkeresi öncesinde yapılan gizli oturum. Ama Bozkurt, konuÅŸulanların farkında bile deÄŸil. ‘‘Ben görevimi yapıyorum. İçeride ne olup bittiÄŸini hiç merak etmiyorum’’ diyor. En azından kavga çıktığında nedenini merak ettiÄŸini, engellilere yönelik TV haberlerini izleyip ayrıntıları öğrendiÄŸini düşünüyoruz. Bu düşünceyi aktarınca önündeki kağıda kesin bir cevap yazıyor: ‘‘Hiç merak etmiyorum. Zaten her ÅŸey gözümün önünde olup bitiyor. Neden kavga ettiklerini, niye birbirlerinin üzerlerine yürüdüklerini merak etmiyorum. Beni ilgilendirmiyor. Genel Kurul Salonu’nda vekillere hizmet etmek için bulunuyorum. Ötesi beni ilgilendirmiyor.’’ Ä°ÅŸini severek yaptığını, zorluk çekmediÄŸini de ekliyor. Milletvekillerinden bu güne kadar kendisini kıracak ya da üzecek bir davranış görmediÄŸinin de altını ısrarla çiziyor. Ä°ÅŸinden ve suskunluÄŸundan memnun.Ä°zzet Bozkurt'a gizli oturumlarda eÅŸlik eden kadın kavas ise Hatice Çörten. Ortaokul mezunu olan Çörten (36), anne adayı. Tokatlı. 19 yıldır TBMM'de çalışıyor. BeÅŸ kez gizli oturumlara katılmış. Gizli oturumlar dışında mesaisini Meclis polikliniÄŸinde dolduruyor. Sorularımızı kavas arkadaÅŸlarının yardımıyla cevaplarken, vekillerle iletiÅŸim kurmakta zorlanmadığını anlatıyor: ‘‘İşaret ettiklerinde hemen yanlarına gidiyoruz. Not kağıdı, pusula ya da baÅŸka bir kağıdı gösterdikleri kiÅŸiye götürüyoruz. Milletvekilleri bize çok iyi davranıyor. Durumumuzu bildikleri için bizi zora sokacak bir talepleri olmuyor.’’Gizli oturumlarda birlikte çalıştığı arkadaşı Ä°zzet Bozkurt'a yönelttiÄŸimiz soruyu ona da soruyoruz: ''Merak etmiyor musunuz?'' Cevabı aynı: ‘‘Asla... Benim görevim merak etmek deÄŸil, iÅŸimi yapmak. Yüce bir çatı altında görev yapıyoruz. Sorumluluk alanımız belli.’’Kavga sırasında kimi çaresizlikten aÄŸlıyorMeclis'e ilk kadın kavas Mustafa Kalemli'nin baÅŸkanlığı döneminde alındı. Ankara Turizm Meslek Yüksekokulu mezunu, diksiyonu ve fiziÄŸi düzgün 15 kız seçilip hizmet içi eÄŸitimden geçirildi. Ä°lk görev yerleri TBMM lokantasıydı. Aralarından bazıları bir süre sonra Genel Kurul'da kavas olarak çalışmaya baÅŸladı. Åžu anda Genel Kurul Salonu'nda dört kadın kavas görev yapıyor. Üçü sekiz yıldır bu görevde. Buket Erke (26) NiÄŸdeli. Turizm otelcilik okumuÅŸ. Okulu bitirdikten sonra TBMM'de çalışmaya baÅŸlamış. Serap Zorba (29) Giresunlu, evli. Ä°ÅŸletme okuduktan sonra TBMM'ye girmiÅŸ. Ferda Özçelik (26) yaşında. Açıköğretim Fakültesi'ni bitirip evlenmiÅŸ, bir kızı var. Berna Çuhadar (22) aralarında en genci. Ankaralı ve lise mezunu. Genel Kurul Salonu'nun en yenisi. Üç yıldır TBMM'nin farklı bölümlerinde çalışıyor. Röportaj yaptığımızda Genel Kurul Salonu'nda göreve baÅŸlayalı sadece üç hafta olmuÅŸtu.Kadın kavaslara ‘‘Vekiller size nasıl hitap ediyor’’ diye soruyoruz. ‘‘ÇoÄŸunlukla isimlerimizle çağırıyorlar. Kızım bakar mısın, diyenler de oluyor. Az da olsa hanımefendi ya da bayan diyenler çıkıyor.’’ Türkiye'nin dört bir yanından gelenlerle, kadınların azınlıkta olduÄŸu bir ortamda çalışmak zor olsa gerek. Ama onlar bu iÅŸin keyifli yanlarından bahsetmeyi tercih ediyor. Milletvekilleri tekme tokat birbirine girdiÄŸinde keyifle çalışmak mümkün mü? Kimi kavga sırasında çaresizlikten aÄŸladığını söylüyor, kimi de ‘‘Korkup kaçıyorum, odama geçiyorum, devamını televizyondan seyrediyorum’’ diyor. Birbirine giren milletvekillerini ayırmak ne erkek ne de kadın kavasların görevi.Tüm yoruculuÄŸuna raÄŸmen kadın kavaslar yaptıkları iÅŸten memnun gözüküyor. ‘‘TBMM, Türkiye'nin ve demokrasinin kalbi. Ãœlkemizin gözbebeÄŸi. Burada görev yapmak bizim için onur’’ diyorlar. Bu arada, bayan kavaslar ellerini sıkan ilk baÅŸbakanın Bülent Ecevit olduÄŸunu da hatırlatıyorlar.Â