Mavi Akım yolsuzluktan bunaldı

GEÇTİĞİMİZ üç gün boyunca İtalya'da ENİ'nin davetlisi olarak enerjiyle iyice haşır neşir olduk.ENİ bildiğiniz gibi, Mavi Akım projesinde Karadeniz'in altından geçecek olan doğal gaz borularını döşeyen İtalyan Grubu.Dünyanın en önemli entegre enerji şirketlerinden biri.Petrol, gaz, elektrik, petro-kimya, petrol kuyuları ve mühendislik alanlarında faaliyet gösteren şirketin 72 bin çalışanı var. Milano yakınlarındaki ofislerinde çalışanları için, yeşillikler içersinde ‘‘Metanopolis’’ diye uydu bir kent kurmuş.Mavi Akım Projesine dönersek, ENİ'nin iki şirketi projeyle çok yakından ilgili: Eni Grubu'nun doğal gaz dağıtımını yapan Snam ile dünyanın en büyük deniz inşaatı firması olan Saipem.Gezimiz süresince her iki şirketin üst düzey yöneticileriyle, öğle yemeklerinde bol bol sohbet fırsatını bulduk.Sohbetlerde en fazla dönüp dolaştığımız konu ise ENİ'nin Mavi Akım ile ilgili yolsuzluk iddialarından duyduğu rahatsızlık oldu.Saipem'in CEO'su Pietro Franco Tali örneğin bu rahatsızlığı ilk dile getiren kişi oluyor. Gemide beş, altı çeşit deniz ürünü yediğimiz öğle yemeğinde ‘‘Bizim işimiz sadece denize boru hattını döşemek. Samsun'dan sonrası ise Botaş'ın sorumluluğunda’’ diye dert yanıyor.Rus Gazprom ile Snam'ın boru hattının döşenmesi için kurdukları ‘‘Mavi Akım Boru Hattı Şirketi’’nin başındaki Enrico Grigesi de Türkiye'de bu projeyle ilgili ortalıkta dolaşan 50 milyon dolarlık yolsuzluk iddiaları için, ‘‘Bu leblebi çekirdek parası. Düşünsenize projenin maliyeti 2.3 milyar dolar’’ diyor.Grigesi de Mavi Akım'ın çağrıştırdığı şeylerden dertli. Aynı ismi taşıyan şirketin başında olduğu için hayli tatsızlıklar yaşamış. ‘‘Peki şirketin adını değiştirin’’ diyoruz. ‘‘Artık çok geç maalesef’’ diyor.Şimdi burada küçük bir parantez açıyorum çünkü 2.3 milyar dolarlık Mavi Akım gerçekten çetrefil bir konu.Dediğim gibi, Saipem projenin denizaltından boru hattını döşüyor. Ancak ENİ'de Türkiye'ye gaz satışında rol oynuyor. Çünkü Gazprom ile ENİ'nin 1998 yılında vardıkları anlaşmaya göre, hattın inşaatına karşılık ENİ Botaş'a 8 milyar metreküp gaz satacak. Yani projenin tamamı olan 16 milyar metrekübün yarısını sağlayacak.ENİ ayrıca 1999 ile 2010 yılları arasında 42 milyar metreküp doğal gaza ihtiyaca olacağı hesaplanan Türkiye'yi, Orta Avrupa ülkeleri, İngiltere, İspanya ve Portekiz ile birlikte potensiyel müşteriler arasında görüyor.Boğaz'ı sekiz saatte geçecekKARADENİZ'de 2 bin 150 metre derinliğe kadar inecek boru hatları Saipem 7000 gemisi tarafından döşenecek. Sığ bölgelerde ise bu görevi yapacak geminin adı Castoro 8.Sicilya'nın palermo limanında demirli Saipem 7000 gemisini ziyaret ettik. Platform olarak tanımlanabilecek Saipem 7000, 4 bin 500 tonluk, 135 metre yüksekliğinde bir kuleye sahip. Geminin ayrıca her biri 7 bin ton kaldırabilen iki tane vinci var. Saipem 7000'nin uzunluğu ise 200 metre. Yani iki futbol sahası büyüklüğünde.1 milyar dolarlık gemiye ayrıca Mavi Akım projesi için 150 milyon dolarlık ilave masraf yapılmış.Böylesine devasa bir gemi Boğaz'dan nasıl geçecek diye merak ettik.Gemiyi bize gezdiren ve teknik bilgileri veren Kaptan Schiappacasse ‘‘Elbet Boğaz'dan geçince kuleyi yatay duruma geçireceğiz’’ diyor. Saipem 7000 29 Temmuz'da Palermo'dan hareket ediyor ve 5 Ağustos günü Çanakkale'ye varıyor. Burada bir gece geçirdikten sonra 6 Ağustos günü öğle saatlerinde Boğaz'dan geçiyor. Geminin Boğaz'dan geçtiği gün, Snam ve Saipem şirketinin üst düzey yöneticileri Çırağan Sarayı'ndan onu izleyecek.Hatta Saipem GEO'su Pietro Franco Tali, İstanbul'a gelmişken tatilini de bu yıl Türkiye'de geçirmeyi planlamış. Castoro 8 gemisi ise 21 Temmuz günü İstanbul'dan geçecek. Elbet aynı İtalyan ekip yine burada olacak.Deprem önlemleri alındıDENİZ dibine 2 bin 150 metre derinliğe boru nasıl döşenecek diye merak ediyorsunuz. Hele bu deniz, Karadeniz gibi uçurumlu, yer yer korozyona uğramış bir deniz ise...Denize boru döşemede Saipem oldukça iddialı. Çünkü 30 yıldan beri yaptığı off-shore çalışmalarda şimdiye kadar 20 bin km'den fazla boru döşemiş.Mavi Akım projesinde, denizin dibine, biri 391 km, diğeri 383 km uzunluğunda iki hat döşenecek. İki hattın döşenmesinin nedeni, hem 16 milyar metreküp gibi bir hacme daha risksiz ulaşmak, hem birinde bir sorun olduğunda gaz akışının devam etmesini garanti altına almak.Saipem bu arada Mavi Akım projesi için J-lay diye bir teknik geliştirmiş. Vincle kaldırılan 24 inç çapındaki borular bu tekniğe göre deniz yatağına bırakılıyor. Denizin dibi, bilgisayarlara radyo frekanslarıyla iletilen görüntülerle izleniyor. Deprem olursa ne olur?Boruların tamirati nasıl olacak gibi sorular da aklınıza takılmıştır.Bunları Saipem'in teknik işlerinden sorumlu yetkililerinden Stefano Bianci'ye sorduk.Bianci'nin verdiği bilgilere göre, Karadeniz dibi karış karış taranmış. Sismik aktivitelerin fazla olduğu bölgeler tespit edilmiş. Öğrendiğimize göre, Karadeniz'de Richter ölçeğine göre 8 şiddetinde bir deprem ancak 1000 yılda bir oluyormuş. Riskli bölgelerde boruların deniz yatağının altına boru döşenmesine karar verilmiş.Tamirat işine gelince, basıncın düşmesi bir sorunun olduğuna işaret. Bu durumda denizaltı robotları devreye giriyor. Gerekirse, boru değiştiriliyor ve yerine bir diğeri devreye sokuluyor. Boru hatlarından birincisi aralıkta tamamlanacak. İkincisi ise 2002 yılının üçüncü ayında bitmiş olacak.ENİ Grubu'nda bir Türk kızıPALERMO'daki Saipem 7000 gemisinde hoş bir sürprizle karşılaştık.Saipem'in Samsun'daki lojistik merkezirde proje mühendisi olarak çalışan Selin Eda Tekiroğlu bize refakat etmek için Sicilya'ya gelmişti. Petrol mühendisi olarak Ortadoğu Teknik Üniversitesi'nden mezun olan Tekiroğlu, ENİ'nin bursundan yararlanarak İtalya'da master programı yapmış, mezun olunca da Mavi Akım projesi için işe alınmış.Tekiroğlu'nun çalıştığı Samsun'daki ylojistik merkezde, Japonya ve İngiltere'de inşa edilen borular birbirine ekleniyor. Daha doğrusu dörder dörder borulara kaynak yapılıyor.