Maske artık şart

Mehmet Ümit AÇIKGÖZ soruyor:

Salgının başından beri tüm uzmanlar ısrarla “Maskeye gerek yok” diyerek vatandaşı yanılttı. Şimdi maske zorunlu ancak zamanında bilim adamlarına güvendiği için maske satın almayan insanlar maskeye ulaşamıyor. Bir ürün hem zorunlu hem de yasak nasıl olabilir? Ve yılan hikâyesine dönen ‘ücretsiz maske’ dağıtımında son durum nedir?

PROF. DR. ZAFER KURUGÖL (Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları Bilim Dalı Başkanı):

Kimse vatandaşı yanıltmadı. Dünya Sağlık Örgütü de uzmanlar da aynı yerde duruyorlar. Başlangıçta taşıyıcı sayısı azken maske gereksizdi. Şu anda ise taşıyıcı fazla olduğundan ve kimin taşıyıcı olduğunu bilmediğimizden takılmalı. Devletin ölçüleri de genişletildi. Örneğin insanlar artık arabalarında bile iki kişi varsa, yanındaki eşiyse bile maske takmak zorunda.

BULAŞ ZİNCİRİNİN İZİ SÜRÜLEBİLİR

Ekrem ORHAN soruyor:

Virüs bulaştıktan sonra pek önemi yok ama bilmek istedim… Bir evde iki-üç kişi pozitif çıktı diyelim; kimin kime bulaştırdığı saptanabiliyor mu?

PROF. DR. BARIŞ OTLU (Türk Mikrobiyoloji Cemiyeti Başkanı):

Eğer belirtilerin görüldüğü ilk kişi biliniyorsa, muhtemelen ilk bulaştıran kişidir. Ancak belirtiler herkeste hemen hemen aynı anda görüldüyse kimin kime bulaştırdığının tespiti çok kolay olmamakla birlikte mümkün olabilir. Virüs, her hastalandırdığı kişide küçük değişimlere uğrar. Bunlara ‘nokta mutasyonlar’ adı verilir. Çoğu kez virüsün yapısında önemli bir değişikliğe yol açmazlar ve muhtemelen hastalık şiddeti üzerinde de hiçbir etkileri yoktur. Söz konusu bu değişimlerle virüsün tüm genetik yapısı araştırılarak, bulaş zincirinin izi sürülebilir. Ancak yine de iki üç kişi arasındaki bu farklılaşmanın rotasını çizmek oldukça zor olacaktır.

MARKETLERİ ÇAMAŞIR SUYUYLA TEMİZLEMELİ

Ayşen ŞAHİN soruyor:

Marketler şu anda ne kadar hijyenik? Cuma akşamki akınlardan sonra alışverişte sakınca var mı?

PROF. DR. İSMAİL BALIK (Ankara Üniversitesi Enfeksiyon Hastalıkları Bölümü Öğretim Üyesi):

Cuma akşamı sokağa fırlayanlar çok sorumsuzca davrandı. Bu kişiler şimdi sokağa çıkıp risk oluşturmaya devam edecekler; belki de en sevdiklerine bulaştırıp ölümlerine sebep olabilecekler! Sosyal mesafeye uymayanların 14 gün karantinaya alınması gerekiyor. Marketlerse iki gün kapalı kaldığı için, bu süre boyunca müşterilerden gelen virüsün aktivitesi önemli ölçüde azalmış olur. Yine de market çalışanları müşterilerin dokunduğu tüm yüzeyleri ve paketleri sabunlu bez veya bire on sulandırılmış çamaşır suyuyla silmeleri iyi olur.

YENİDEN HASTALANMA HENÜZ SAPTANMADI

Op. Dr. Yusuf Sertan ÇABUK soruyor:

Yeniden hastalığa yakalanma oranı nedir? Hastane bulaş risklerini de göz önünde bulundurarak hastanelerdeki elektif (ertelenebilir) poliklinik hastalarını mümkünse sıfırlamak için online poliklinik-hasta (evden poliklinik) olanağı sağlanabilir mi?

PROF. DR. AYNUR EREN TOPKAYA (Yeditepe Üniversitesi Koşuyolu Hastanesi Tıbbi Mikrobiyoloji Uzmanı):

Bu hastalığın yaklaşık olarak üç buçuk aydır tanısı konulmaya başladı. Dolayısıyla hastalığı geçirmiş ve bağışıklık kazanmış kişilerde yeniden hastalığa yakalanma durumu henüz saptanmadı. Online poliklinik uygulamasına aile hekimleri ve bazı hastanelerde başlandı. Salgın kontrolü için önemli bir uygulama, yaygınlaşması bu anlamda iyi olacaktır.

BELİRTİLERİ COVID-19 KABUL ETMEKTE FAYDA VAR

Barış PİSİN soruyor:

Silik belirtilerle bir hafta üşüme ve tat değişikliği, çok hafif halsizlik geçirdim. Ateş veya öksürük olmadı. Bugün 11. gün, sadece tat değişikliği kaldı. Korona geçirdiğimi düşünüyorum. Bu belirtilerle test yapacaklarını sanmıyorum. Geçirdiysem bulaştırıcılığım ne kadar süre devam eder.

PROF. DR. NECMETTİN ÜNAL (Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi Anesteziyoloji ve Reanimasyon ve Yoğun Bakım Uzmanı):

Bu belirtiler ile COVID olabilir veya olmayabilirsiniz. Ama COVID olarak kabul etmekte fayda var. Hastaneye başvurursanız mevcut bulgularınız ile test yapılmayabilir. 14 gün süre ile karantinada kalmanız iyi olur.

VİTAMİN TAKVİYESİ FAYDALI

Ayfer TOYGAR soruyor:

Bu süreçte C vitamini alımının önemli olduğu vurgulandı. Takviye hap şeklinde mi alalım yoksa meyve ve yeşillik yeterli mi?

PROF. DR. MELİH US (Kalp Damar Cerrahi Uzmanı):

Savunma sistemi açısından takviye şeklinde günde 1000 mg vitamin almakta fayda var.

GARGARA VİRÜSÜ ÖNLEMEZ

Serdar KINAY soruyor:

Koronavirüs, doğrudan akciğerlere mi iniyor yoksa bir müddet boğaz arkasında kalıyor mu? Yoksa bilim dünyası bunu henüz bilmiyor mu?

PROF. DR. MEHMET CEYHAN (Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları Bilim Dalı Başkanı):

Virüsün yaşaması için hücre içine girmesi lazım. Dışarıda yaşayamaz. Yani hem solunum yoluna hem akciğere giriyor. Eğer giren virüs az miktardaysa bağışıklık sistemi tarafından ortadan kaldırılıyor. Bağışıklık sistemini bir ordu gibi düşünün. Virüs de düşman. İkisinin savaşı oluyor. Bağışıklık sistemi kazanırsa virüs bir şey yapamayıp ortadan kaldırılıyor. Ancak virüs içeri girince gittiği yere gidiyor. Boğazda serbest kalmıyor. Hücre dışında kalmadığı için gargaranın virüsün önlediği söylemi de yanlış.

SALGIN SÜRECİYLE BİRLİKTE ANKSİYETE HAFİFLEYECEK

Emre AKBABA soruyor:

Hocam, korona sürecinde azıcık hapşırıp öksürsek “Korona mı olduk?” diye endişe ediyoruz. Bu fikirden nasıl kurtulabiliriz?

PROF. DR. ARİF VERİMLİ (Psikiyatrist):

Anksiyete hafif ya da şiddetli bir şekilde herkeste vardır. Hastalık olarak değerlendirdiğimiz kişiler bu tip travmatik, doğal afet ve felaketlerde daha ağır semptomlar gösterirler. ‘Hastalık hastası’ dediğimiz ‘Hipokondrik’ler ve üzüntü/acı gibi duyguları bedensel yansıtmayla gösterenlerin belirtileri şiddetlenir. Sürecin hafiflemesiyle bu düşünceler hafifleyecektir.

MİGRENE KARŞI CAMI AÇIN

Aslı SÖNMEZ soruyor:

Migren rahatsızlığı olanlar risk grubundalar mı?

PROF. DR. DERYA ULUDÜZ (Cerrahpaşa Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi):

Migrenli kişiler COVID-19 için yüksek risk grubunda değiller. Ancak migren beyni, uyku ve stres gibi değişimlere karşı savunmasızdır ve bu nedenle stabilitenin en iyi şekilde korunması gerekir. 23.00-07.00 saatleri arasında uyumaya gayret etmelisiniz. Diyet, hidrasyon ve uyku söz konusu olduğunda düzenli bir programa sadık kalmalı. Evimizi camları açıp havalandırmalı. Beynimizin oksijene ihtiyacı var. Her gün 10 dakika camı açıp açık havada nefes egzersizleri yapmamız hem beynimizin oksijen ve kan akımını artıracak.