Mars'ta ne arıyoruz

Pazar günü Mars'ın ‘‘Meridiani Planum’’ platosuna inen Amerikan Uzay ve Havacılık Dairesi NASA'ya ait ‘‘Opportunity’’ aracı ile gezegenin daha önce 10 bin 620 kilometre ötedeki diÄŸer yüzüne inmiÅŸ olan ‘‘Spirit’’in görevi, gezegendeki geçmiÅŸ çevre koÅŸullarını inceleyerek burada yaÅŸamı destekleyen belirtiler bulabilmek.Opportunity, 1996'da Mars'a giden Pathfinder ile birlikte gezegene inen üçüncü Amerikan aracı oluyor. Spirit'ten önce Avrupa Uzay Ajansı ESA'nın gönderdiÄŸi ‘‘Beagle-2’’ aracı da geçen yılın sonunda Mars'a indi, ancak iniÅŸten sonra irtibat kurulamadı.1- Mars neye benziyor?Kızıl Gezegen'de donma derecesinin altında hava sıcaklıkları, yoÄŸun toz fırtınaları ve Dünya’dakinden çok daha ÅŸiddetli kasırgalar var. Dünya’daki gibi hayat belirtileri olmasa da Mars'ın jeolojik özellikleri çok etkileyici. GüneÅŸ Sistemi'ndeki en büyük daÄŸlar bu gezegende. Dünya yüzeyinde olsalar, New York'tan Los Angeles'a kadar uzanacak büyüklükteki kanyorlar bulunuyor. Bir Mars günü, dünyadakinden 37 dakika daha uzun. Bu nedenle araçlar, bilgi toplamak için daha fazla zamana sahipler.2 - Ölü mü canlı mı?Mars atmosferi dünyanınkinden ince ve çok büyük kısmını karbondioksit oluÅŸturuyor. Oksijen ise en az oranda (binde 13) bulunuyor.3 - Spirit ve Opportunity'nin ilk Mars aracından farkı nedir?Bu araçlar, 1996'da Mars'a inen Pathfinder'dan daha büyük ve bilimsel donanım açısından daha geliÅŸmiÅŸ. Pathfinder biraz da mühendislik gösterisi aracıydı. Ä°ndiÄŸi yerden de 10-20 metre uzaÄŸa gidemedi. Özellikle Opportunity, çok daha büyük bir araç ve Mars üzerinde günde onlarca metre ilerleme yeteneÄŸine sahip. Ãœzerindeki geliÅŸmiÅŸ teknolojik cihazlarla tam bir kaÅŸif robot.4 - Spirit ve Opportunity ne arıyorlar?Görevin amacı, Mars'ın bir zamanlar canlıların yaÅŸamasını olanak saÄŸlayan bir ortama sahip olup olmadığını bulmaya çalışmak. Mars, bugün soÄŸuk, kuru ve verimsiz bir yer. Ancak uzaktan kamera ve diÄŸer cihazlarla incelendiÄŸinde daha önceleri farklı olduÄŸunu gösteren ipuçları görülüyor. KurumuÅŸ nehir yatakları ve kaplıcalarda bulunabilen mineral çeÅŸitleri var. GeçmiÅŸte daha sıcak, daha nemli ve Dünya’ya daha çok benzeyen iki bölgede, buraların gerçekten hayat için uygun olup olmadığına dair jelojik ipuçları bulunabilir.5- Orada hálá hayat olup olmadığı mı araÅŸtırılıyor?Hayır, tam olarak hayat var mı diye bakılmıyor. Yapılan iÅŸ, hayatı destekleyen koÅŸulların bulunup bulunmadığı. 6 - Mars'a giden araçların baÅŸarısızlık oranı neden bu kadar yüksek?Her ÅŸeyden önce yol çok uzak. Özellikle yüzeyine inmek çok zor, çünkü çok az bilinen bir ortama giriliyor. Ayrıca henüz Mars üzerinde tespit edilmiÅŸ bir noktaya kesin iniÅŸ yapabilmek için teknoloji mevcut deÄŸil. 7 - Beagle-2'nin deneyiminden öğrenecek bir ÅŸey var mı?Bu araçlar birbirinden çok farklı. Beagle'ın başına ne geldiÄŸini anlayabilmek zor. Ancak Colin Pillinger ve ekibi, bir sinyal alabilirlerse belki anlaşılabilir.8 - Beagle-2'yi bulma olanağı yok mu?Hayır. Amerikan ve Ä°ngiliz araçları çok ayrı yerlere indiler. Amerikan araçlarının indiÄŸi araziler, Beagle'ın indiÄŸi Isidis Planitia'dan çok uzakta.9 - Ä°nsanlı yolculuk yakın mı?Mars, GüneÅŸ Sistemi'nde Dünya'ya en çok benzeyen gezegen. Bu nedenle Mars'a 20 yıla kadar insanlı uzay aracı gönderilebilecek. ABD BaÅŸkanı George Bush, 2020 yılına kadar önce Ay'a, oradan da Mars'a insan gönderme planlarını açıklamış bulunuyor.10 - Meridiani Planum nedir?Spirit'in bulunduÄŸu Gusev Krateri'nin Mars'ın geçmiÅŸ çaÄŸlarında bir göl olduÄŸu düşünülüyor. Opportunity'nin indiÄŸi ‘‘Meridiani Planum’’ ise Gusev'e kızıl rengi veren tozların olmadığı geniÅŸ bir düzlük. Meridiani Ovası'nın gri hematit denen minerali içerdiÄŸini düşünülüyor. Bu mineral ancak sulak veya volkanik ortamlarda oluÅŸuyor.MARS’IN KÄ°MLÄ°K KARTIAdı, Roma SavaÅŸ Tanrısı'ndan geliyor.Dünyadan maksimum uzaklığı: 378 milyon kilometre.Mars yılı: 687 Dünya günü.Yaz sıcaklığı: 27 CKış sıcaklığı: -133 CÄ°ki uydusu var.Â