Mamutların dönüşü

Kuzey Sibirya'da bulunan ve Jarkof adı takılan bir mamut, bilimadamlarına büyük ümitler vaadediyor. Fransız kaşif Bernard Buigues'in ortaya çıkardığı bu mamut sayesinde, paleontologlar bugüne kadar iskeletinden hareketle ancak hayal edebildikleri, ilkçağların bu efsane devinin kas yapısını, derisini, içorganlarını ve tüylerini bile inceleyebilecekler.

SİBİRYA'nın hayvan leşini bir derin-dondurucu gibi mükemmel halde muhafaza eden iklim şartları ve genetik biliminde varılan nokta, mamuttan alınacak DNA örneğinin bilime büyük katkılar yapacağını müjdeliyor. Ve, Bernard Buigues ve ekibinin gizli ama çılgın rüyasını mümkün kılıyor : ‘Bir mamut kopyalayabilir miyiz?’

12 bin yıl önce dünya yüzünden silinen mamutların bu ilk ‘tam takım’ örneğini ortaya çıkaran Fransız kaşifi macerasını şöyle anlatıyor:

‘‘Ben kaşifim. Yıllardır Sibirya buzullarını karış karış gezerim. Kuzey Sibirya'da Eskimolar ve İnuitler'in akrabası olan Dolgan kabilesiyle tanıştım. Güneş Bayramı sırasında boyunlarındaki fildişi kolyeler dikkatimi çekti. Sorduğumda, dünyanın en tabii şeyiymiş gibi, bana ‘Bunlar mamut dişinden yapılır' cevabını verdiler. Anlattıklarına göre bu mamut dişi çok para ediyormuş ve helikopter pilotları aracılığıyla yurt dışına çıkarıyorlarmış.

Bana, bir mamut mezarlığını göstermeyi önerdiler. Adım kaçakçılığa karışmasın diye yıllarca evet diyemedim. 1997 Eylül ayında ‘Etiyle, tüyüyle bütün bir mamut bulduk' dediklerinde artık dayanamadım. Burada avcılar, 10-15 bin yıllık mamut etini buzdan çıkarıp kızak köpeklerine yedirirmiş.’’

Fransız kaşifi gösterilen yerde bulduğu bir alın kemiğini Paris'te uzmanlara göstermiş ve ‘toprağın altında hayvanın vücudu bütün halde duruyor olabilir' cevabı almış.

ZORLU OPERASYON

Ancak binlerce yıldır erimeyen ve sıfırın altında 60-70 derecede donmuş toprağı eriterek mamutu çıkarmak mümkün değil.

1978 yılında aynı bölgede bulunan bir mamut yazın çıkarılmış. Ancak çözmek için kaynar su kullanıldığı için hücreler derhal bozulmuş ve DNA örneği almak mümkün olmamıştı.

İşte bunun için uzmanlar bu kez kışın ortasında ve kaynar su veya su buharı kullanmadan mamutu topraktan çıkarmak istiyorlardı. Donmuş toprak, kazma ve kürekleri ilk darbede kırıyor, darbeli matkaplarla çalışmak da yeteri kadar hassas olmadığı için, mümkün olmuyordu.

Uzmanların akıl edemediğini, sonunda, Fransız kaşif Buigues ‘keşfetti.' bildiğimiz basit bir saç kurutma makinasıyla buzlu toprağı milim milim eritti, ve aynı zamanda kuruttu. Böylece uzmanlar - şimdilik- ilk kez bir mamutun uzun tüylerine dokunmak, kokusunu duymak imkanına kavuştular. Bu arada, bir başka sürpriz daha gerçkeleşti. Mamutun tüylerinin arasına sıkışmış 20 bin yıllık kırmızı çiçek de ortaya çıktı.

Kaşif ve uzmanlar, Sibirya'ya ‘kutup gecesi' çökünce, çalışmalara ara verip evlerine döndüler. Ama, Bernard Buigues'in ‘Jarkov' adını taktığı bu ilk göz ağrısı mamutun yanında, toprağın 5-6 metre dibinde 6 mamut (belki de gergedan) yattığını biliyorlar artık.

Bahara bir mamutumuz olacak belki de!

12 bin yaşında bir dev

Mamutlar ileri yaşlarda da büyümeye devam eden canlılardı. Doğduklarında 90 santim boyunda olurlar, erkekler 40, dişiler 20 yaşına kadar büyümeye devam ederdi. Erkekler, erişkinlik dönemlerinde 2.7 metre ila 3.4 metre arasında bir boya ve 6 ton ağırlığa ulaşırlardı. Steplerde yaşayanların ise boyu 4.3 metreyi, ağırlığı 10 tonu bulurdu. Mamutların ortalama 60 yıl yaşadığı sanılıyor. Afrika'da ortaya çıkan, oradan Avrupa'ya, Sibirya'ya ve Kuzey Amerika'ya geçen mamutların bugün iki uzaktan akrabası yaşıyor : Afrika ve Asya filleri.

ZIRH GİBİ DERİ

Mamut, 2.5 santime varan kalınlıktaki derisi, deri altında 10 cm yağ, vücudunun dışında ise uzunluğu 90 cm.e varan sert kıllarla aşırı soğuklara karşı korunuyordu. Bu tüyleri mağara insanları elbise ve perde olarak kullanırdı.

KÜÇÜK KULAKLAR

Bu ilkçağ devinin, bugünkü kuzenlerinden farklı olarak, 38 cm boyunda ‘minicik' kulakları vardı. Mamut da filler gibi çok gelişmiş bir hortuma sahipti.

MAMUT DİŞLERİ

Mamutun en büyük özelliği yukarı doğru kıvrılan dişleriydi. Türkçeye ‘diş' olarak geçen bu dev organlar, boynuz gibi savunma araçlarıydı ve buzları kırıp beslenmelerini sağlayan en önemli yardımcılarıydı. Ortalama 2.5 metre ve 45 kilo ağırlığında olan bu dişler, kimi hayvanlarda 4.2 metreye ve 84 kiloya varırdı.

12 bin YIL ÖNCE YOK OLDU

Otla beslenen bu dev canlılar, zamanımızdan 12 bin yıl önce iklim değişikliği, bunun sebep olduğu çevre felaketleri sonucunda tarihe kavuştu.

Fillerin atası olarak kabul edilen mamutların tüylarinin uzunluğu

50 cm’yi buluyordu. 12 bin yıl kadar önce yok olan mamutların, değişen çevre koşulları sonucu yiyecek ot bulamadıkları ve açlıktan öldükleri sanılıyor. Sibirya’da bulunan son mamut sayesinde bu dev hayvanın yeniden hayata döndürülebileceği iddia ediliyor.