Maden kanunu değişiyor

TBMM Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabii Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji Komisyonunda kabul edilen “Maden Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı”nda, Anayasa Mahkemesince, Maden Kanunu'ndaki 7. maddenin iptal edilmesinin ardından ortaya çıkan yasal boşluk gideriliyor. Söz konusu madde, Anayasa Mahkemesinin iptal gerekçesi göz önünde bulundurularak, yeniden düzenleniyor.

Buna göre, madencilik faaliyetlerinin yapılması ve ruhsatlandırma işlemlerinin yürütülmesi, gerekli görüldüğü durumlarda, ilgili kuruluşların da görüşleri alınarak, ruhsat verilmiş alanlarda kazanılmış haklar korunarak, Bakanlık tarafından kısıtlanabilecek. Kısıtlama gerekçesi ortadan kalkan alanlar, ihale yoluyla aramalara açılabilecek.

Devlet ormanları içinde yapılacak maden arama ve işletme faaliyetleri ile bu faaliyetler için zorunlu ve ruhsat süresine bağlı olarak yapılan geçici tesislere, Orman Kanunu hükümlerine göre izin verilecek.

Yaban hayatını koruma ve geliştirme sahalarında maden arama ve işletme faaliyetleri ile bu faaliyetler için gerekli geçici tesislere çevresel etki değerlendirme raporunda belirlenen esaslar dahilinde izin verilecek.

İçme ve kullanma suyu rezervuarının maksimum su seviyesinden itibaren 1000-2000 metre mesafe genişliğindeki şeritte, galeri usulü patlama yapılmaması ve alıcı ortama arıtma yapılmadan doğrudan su deşarj edilmemesi şartıyla madencilik faaliyetlerine izin verilebilecek. 2000 metreden sonraki koruma alanı içinde, çevresel etki değerlendirme raporuna göre uygun bulunan maden istihracı ve her türlü tesis yapılabilecek.

Maden üretim faaliyetleri ile bu faaliyetlere dayalı ruhsat sahasındaki tesisler için iş yeri açma ve çalışma ruhsatları il özel idareleri tarafından verilecek. İmar alanları içinde kalan madencilik faaliyetleri, ilgili yerel merciden izin alınarak yapılabilecek.

Madencilik faaliyetleri ile ilgili, mühendislerce hazırlanan projelerin il özel idaresine verilmesi zorunlu olacak. Gerçek dışı veya yanıltıcı beyanda bulunan teknik elemanlar uyarılacak. Yanıltıcı beyanların 3 yıl içinde tekrarlanması halinde teknik elemanların beyanları 1 yıl süreyle geçersiz sayılacak.

RUHSATSIZ İŞLEMLER

Sevk fişi olmadan maden sevkıyatı tespit edildiğinde madene ve araca el konulacak. Söz konusu aracın mülkiyeti kamuya geçirilecek ve madenin ocak başı satış bedelinin 5 katı tutarında idari para cezası uygulanacak.

Ruhsat olmadan ya da başkasına ait ruhsat alanı içerisinde üretim yapıldığının tespiti halinde faaliyetler durdurularak üretilen madene el konulacak. Bu eylemi gerçekleştirenler hakkında, üretilmiş olan ve el konulma imkanı ortadan kalkmış olan madenlerin ocak başı fiyatının 2 katı tutarında para cezası uygulanacak. El konulan madenler mülki idare amirliklerince satılacak, bedeli il özel idare hesabına aktarılacak.

Hammedde üretim izni olmadan üretim yapıldığının ve hammaddenin kamuya ait projelerde kullanıldığının tespit edilmesi halinde faaliyetler durdurulacak.

RUHSAT ALIMINDA DEĞİŞİKLİK

Madencilik faaliyetleri ile ilgili ruhsat verilmesi için harç ve teminat yatırılması zorunlu olacak. Ruhsat alımı, ruhsat aşamasına ve ruhsat süresine bağlı olarak hektar başına yıllık, yıllık ruhsat harcının yüzde 1'i olarak belirlenecek. Bu oranı yüzde 50 oranında artırma ve eksiltmeye Bakanlar Kurulu yetkili olacak. Teminat miktarı 10 bin liradan az olmayacak. Bu miktar, her yıl yeniden değerlendirme oranı nispetinde artırılacak. Arama dönemi üretim izni ve üretim için işletme izni talep edildiğinde, çevre ile uyum teminatı alınacak. Faaliyetlerden sonra, sahanın çevre ile uyumlu hale getirilmesinin ardından bu teminat iade edilecek.

DEVLET HAKKI

Maden üretiminde devlet hakkı, ocaktan çıkarılan madenin ocak başındaki fiyatından alınacak. Üretilen madenin hammadde olarak kullanılması veya satılması halinde, aynı pazar ortamında madenin işletmelerdeki tüvenan olarak ocak başı satışında uygulanan fiyat, ocak başı satış fiyatı olacak. Bu fiyat, emsallerinden az olamayacak. Maden üretiminden alınacak devlet hakkı, yüzde 1 ile 4 arasında değişiyor.

Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan yerlerde yapılacak madencilik faaliyetlerinden devlet hakkı yüzde 30 fazlasıyla alınacak. Devlet hakkı, işletme ruhsatı harç miktarından az olmayacak.

Yeraltı işletme yöntemi ile üretim yapılması durumunda ödenmesi gereken devlet hakkının yüzde 50'si alınmayacak.

Ruhsat sahibince devlet hakkının yüzde 25'i ruhsatın bulunduğu il özel idaresine, yüzde 25'i Köylere Hizmet Götürme Birlikleri hesabına, kalan yüzde 50'si de Hazine hesabına yatırılacak.

RUHSAT DÜZENLEMESİ

Maden arama ruhsatının düzenlenmesinden sonraki ilk bir yıl ön arama dönemi olacak. Ön arama dönemi sonuna kadar, maden arama projesinde yer alan faaliyetlerin tamamlandığını belirten raporun hazırlanması zorunlu olacak. Söz konusu raporun ardından genel arama dönemi başlamasına hak sağlanacak. Bu dönem sonunda da faaliyetlere ilişkin rapor hazırlanacak. Aksi halde ruhsat iptal edilecek.

Arama dönemleri ile ilgili proje, arama faaliyet raporları ve diğer belgeler, yapılan çalışmaların niteliği dikkate alınarak jeoloji, jeofizik, maden mühendislerince hazırlanacak.

Maden arama projelerindeki eksikler, yapılan bildirimden itibaren 3 ay içinde tamamlanabilecek. Eksiklerini verilen sürede gidermeyenlerin teminatları iki katına çıkarılacak ve süre 3 ay daha uzatılacak. Bu süre sonunda da eksiklerini tamamlamayanların talepleri kabul edilmeyecek.

İŞ GÜVENLİĞİ

Maden üretimleri, maden mühendisleri nezaretinde yapılacak. En az 15 işçi çalıştıran yer altı üretim yöntemiyle çalışan işletmeler ile en az 30 işçi çalıştıran işletmeler, asgari bir maden mühendisini daimi olarak istihdam etmek zorunda olacak.

Daimi istihdam edilen maden mühendisi, kanun ve yönetmeliklerle belirlenen şartları taşıması kaydıyla, iş güvenliği ile görevli mühendis veya teknik elemanların üstlendiği görev ve sorumluluğu da yerine getirecek.

Maden üretiminde, çevre ile uyum planı çerçevesinde gerekli güvenlik ve çevresel önlemler alınmaması durumunda, söz konusu tedbir alınana kadar, sorumluluk ruhsat sahibinin olması şartıyla, durum valiliklere bildirilecek. Bu aşamada, çevre uyum planı ile ilgili gerekli tedbirler orman idaresi ya da il özel idaresi tarafından yerine getirilecek. Yapılan masraflar, ruhsat ve çevre ile uyum teminatından karşılanacak.

Bakanlıkça, ruhsat müracaatlarına kapatılan alanlar ile havza ve kuşak madenciliğini geliştirmek ve jeolojik yapıyı aydınlatmak için herhangi bir nedenle hükümden düşmüş, terk edilmiş veya taksir edilmiş alanlarda, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğüne, arama faaliyeti için ruhsat verilebilecek.

ZEYTİNLİK SAHALAR

Zeytinlik alanlardaki maden faaliyetlerini düzenlemesi için “Zeytincilik Sahaları Koruma Kurulu” oluşturulacak. Zeytinlik sahalar içinde ve bu sahalara en az 3 kilometre mesafede, zeytinliklerin bitkisel gelişimini ve çoğalmalarını engelleyecek tesis yapılamayacak ve işletilemeyecek. Ancak alternatif alan bulunamaması ve Zeytincilik Sahaları Koruma Kurulunun uygun görmesi şartıyla; zeytin yağı fabrikaları, küçük ölçekli tarımsal sanayi işletmeleri, jeotermal kaynakla teknolojik sera yatırımları, ilgili Bakanlıkça kamu yararı alınmış madencilik faaliyetleri, yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı elektrik üretim tesisleri, petrol ve doğal gaz arama ve işletme faaliyetleri için zeytinlik sahalarında yatırım yapılmasına Tarım ve Köyişleri Bakanlığı tarafından izin verilebilecek. Bakanlık, bu yetkiyi gerektiğinde valiliklere devredebilecek. Zeytincilik Sahaları Koruma Kurulu, ilgili bakanlıklar ve sektör temsilcilerinden oluşacak.

DEVLET ORMANLARINDA MADEN ARAMASI

Tasarıya göre, devlet ormanlarında maden aranması ve işletilmesi ile madencilik faaliyeti için zorunlu olan su, haberleşme, yol ve altyapı tesislerinin yapımına, bedeli karşılığında Çevre ve Orman Bakanlığınca izin verilebilecek.

Devlet ormanları sınırları içindeki tohum meşcereleri, gen koruma alanları, muhafaza ormanları, orman içi dinlenme yerleri, nadir ekosistemlerin bulunduğu alanlarda yapılacak maden faaliyetlerine ilişkin ruhsatın verilmesi, Çevre ve Orman Bakanlığının yetkisinde olacak.

RUHSAT SAHİPLERİ DE SORUMLU OLACAK

Maden ruhsat sahiplerinin ruhsat sahalarının bir kısmında veya tamamında üçüncü kişilere yapmış oldukları rödövans sözleşmelerinde, bu alanlarda yapılacak madencilik faaliyetlerinden doğacak iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili idari, mali ve hukuki sorumluluklar, rödövansçıya ait olacak. Bu durum, ruhsat sahibinin Maden Kanunu'ndan doğan sorumluluklarını ortadan kaldırmayacak.