Maden, ağır sanayi bölgesinden kültür başkentine Essen

Tuncay YILDIRIM
 
İstanbul ve Macaristan’ın Peç kentiyle birlikte bu yıl Avrupa Kültür Başkenti ilan edilen Alman şehri Essen önemli bir dönüşüm yaşadı.

Dünün ağır sanayi bölgesi, maden diyarı Ruhr Bölgesi’nin kaderi değişti. Madenler, fabrikalar, depolar kalıcı sanat alanlarına dönüştü. Nisanda Essen’e yapacağınız gezide, ilkbahar atmosferinde bu dönüşüme tanık olabilir, Ruhr Bölgesi’nde çoksesliliği, çok kültürlülüğü yüceltmeyi amaçlayan etkinliklerden payınızı alabilirsiniz.

Almanya’nın Ruhr Bölgesi’ne aslında kocaman bir metropol denilebilir. Çünkü madenleriyle ünlü bu bölgede 53 kent bulunuyor. 4 bin 435 kilometrekare alanda 170 değişik ulustan 5 milyon 300 bin kişi yaşıyor. Essen’in isminde tüm bölgenin Avrupa Kültür Başkenti (AKB) seçilmesiyle 53 kentin halkı ortak özelliklerini vurgulamanın yollarını buldu. Sonuçta da daha önce “madenci bölgesi, ağır sanayi memleketi” diye anılan bölge, bugün Almanya’nın en büyük metropolüne dönüştü.

Madenciliğin geliştiği ve sektör haline geldiği 1920’li yıllarda ocakların yanlarına kurulan derme çatma kulübeler zamanla yerlerini devasa boyutlardaki işletmelere bıraktı. Bölge madenlerden dolayı göçle de çok erken yıllarda tanıştı. Yaklaşık 150 yıl önce kuzey ülkelerinden, Polonya’dan ve Almanya’nın doğusu ile güneyinden gelen göçmenler ekmeklerini madenlerden kazanmaya başladı. 1960’lardan itibaren ocaklara göçmen Türk işçiler inmeye başladı. Özellikle Zonguldak’tan babadan madenciler bölgeye akın etti. Şimdi bölgedeki en yoğun Türk nüfusunu Zonguldaklılar oluşturuyor.

TAMAMEN YIKILMIŞTI

Alman sanayisinin, özellikle ağır sanayinin gelişmesine de bu bölgenin katkısı büyük oldu. Amsterdam, Rotterdam, Köln ve Anvers’e neredeyse kapı komşusu durumundaki bölgede halen 100 kadar büyük çaplı şirketin merkezi bulunuyor. Avrupa’nın gelecekteki enerji politikası burada belirleniyor. Beş üniversite, bu seviyede 10 yüksek okul mevcut. 100 civarında araştırma merkezi faaliyette.
2. Dünya Savaşı’ndan sonra Nazi Almanya’sının yerine kurulan Federal Almanya Devleti’ne belli bir dönem için ordu kurma izni verilmedi. Bir de ağır silah sanayisinin de bel kemiğini oluşturan Ruhr işletmelerinin denetimi İngiltere ve Uluslararası Ruhr Dairesi’ne verildi. Savaşta tesislerin tamamı bombalanmış, bir çok makine sökülmüştü. 1949’da yeniden yapılanmaya gidildi. 1950’lerde atağa geçen bölgede hızlı bir sanayileşme başladı. Batı Almanya’nın dünyanın sayılı sanayi ülkelerinden biri olması da bölgenin ekonomik canlanmasıyla gerçekleşti.

AB’NİN ÇIKIŞ NOKTASI
 
Avrupa Birliği fikrinin Ruhr’dan başladığını çok kimse bilmez. Alman, özellikle Ruhr madenlerinin Avrupa’nın diğer kentlerinde işlenmesi için Fransa bir taslak hazırladı. Gümrüksüz ticareti sağlamak üzere 1952’de Avrupa Kömür ve Demir Birliği (EGKS) kuruldu. Almanya, Belçika, Fransa, İtalya, Luksemburg ve Hollanda anlaşmayı imzaladı. Bu anlaşma 50 yıl sonra, Avrupa Ekonomik Topluluğu adını aldı. Bu gün de Avrupa Birliği olarak varlığını daha genişletmiş vaziyette sürdürüyor.
Ruhr Bölgesi’nde 170 ulusun üyeleri yaşıyor, 100’den fazla dil konuşuluyor. Farklı dinler, inançlar bir arada. Yani bölge çok kültürlülüğü, çok inançlılığı ve çok dilliliğiyle öne çıkıyor. Bu zenginlik özellikle yemek kültüründe kendini gösteriyor. Aslında Ruhr’a has yemek yok. Zenginlik göçmenlerin kültüründen kaynaklanıyor.

YENİ MİMARİ GELİŞTİ

AKB vesilesiyle Ruhr’da yapı kültürü yeniden ele alındı. Mimari yaklaşımı etkileyecek yeni projeler geliştirildi. Essen’de Folwang Müzesi yeniden yapıldı. Dortmund’daki birahane kulesi 80 bin metrekarelik sergi salonuna dönüştürüldü. Duisburg Modern Sanatlar Müzesi Küppersmühle’ye ek bina yapıldı. Bir zamanlar sanayinin gereksinimleri doğrultusunda oluşan yapı kültürü, yerini yeni bir yapı estetiğine bıraktı. Dünyaca ünlü mimarlar “Sanat ve dönüşümü” binalarla yansıttı.
Ruhr’da hayat iki koldan akıyor: Bir yanda çok yoğun, hızlı kent yaşamı, diğer yanda geniş bölgeye dağılmış huzurlu kasabalar, köyler. Örneğin Essen’in gökdelenlerle gölgelenen caddelerinde yoğun bir trafik akarken, Selm veya Sonsbeck’de doğa ve huzur egemendir. Otomobile atlayıp, 15 dakikada, bir dünyadan diğerine geçilebilir.
Kültür Başkenti etkinlerine damgasını vuran sanat, kültür, yaratıcılık ve yeni düşünceler, bölge ekonomisine de önemli katkı sunacak. Ruhr 2010, 20 bin şirketin iş yapmasına olanak sağlıyor. Bunların ileriye yönelik olarak kalıcı iş ilişkileri kurmalarına yol açıyor. Yerel düzeydeki işletmelerin bir birileriyle ilişkiye geçerek, bir ağ oluşturması sağlanıyor. Bu ağla da başka bölgelerde daha farklı sermaye çevreleriyle iş birliği olanağı kazandırılıyor.

TURİST DOSTU YAPILANMA

Ruhr Bölgesi, Avrupa’da nüfus yoğunluğunda en büyük üçüncü yerleşim. 53 kenti AKB projesi için adeta sınırlarını kaldırıp bütünleşti. Böylece ülkenin en büyük metropolüne dönüştü. 5 milyon 300 bin nüfusuyla yeni başkent Berlin’i geride bıraktı. Bir günde 25 milyon Avrupalı’nın Ruhr Bölgesine otomobil, tren veya uçakla 2-3 saat içerisinde ulaşması mümkün. Bunun için büyük yatırım yapıldı. Turizm altyapısı yenilendi. Ziyaretçilere kolaylık sağlamak üzere yeniden yapılandırıldı. Turizm danışma merkezleri açıldı, gezi planları, rotaları hazırlandı.
Bu yıl, 300 proje kapsamında 2 bin 500 kültürel etkinlik gerçekleştirilecek. Sürekli değişen, gelişen programa Köln, Düsseldorf gibi komşu kentler de sergiler, konserlerle katılıyor. Önerimiz programınızı yola çıkmadan yapmanız, hızlı hareket etmek için toplu ulaşım araçlarını ya da çevreyi tanımanızı sağlayacak bisiklet, nehirdeki tekneler gibi alternatifleri kullanmanız.
Bölgeyi tanımak için, rehber eşliğindeki “Büyük 2010 Turu”na katılabilirsiniz. Günübirlik tur 49 Euro, iki günlük tur konaklama ücreti dahil 149 Euro, üç günlük tur konaklama dahil 298 Euro. (www.grand-tour-2010.de) Etkinlikler hakkında güncel bilgiyi internetten alabilirsiniz. (www.ruhr-tourismus.de , www.ruhr2010.de)

MUTLAKA İZLEYİN

Emscher Kunst 2010 (Ems Sanatı): Ruhr 2010’un en büyük kültürel etkinliği. 29 Mayıs’tan itibaren 100 gün sürecek. 40 sanatçı ile Münster Üniversitesi’nde sanat eğitimi gören öğrencilerin hazırladığı 20 sanat eseri değişik kentlerde sergilenecek.

Kultur Kanal (Kültür kanalı): Rhein Hesse su kanalı boyunca 70 bin metrelik bir güzergahta değişik sanatsal etkinlikler yapılacak. Resim, heykel sergileri, gösteriler, tiyatrolar kanal boyunca kent ve kasabalarda sergilenecek.

Starke Orte Kunst im Revier (Güçlü mekanlar, ortamlarda sanat): Ruhr Bölgesinden 16 sanatçı alternatif mekanlarda sanatlarını icra edecek. Alışıldık mekanların dışında, çok farklı yerlerde sergiler, gösteriler sunulacak.

Route der Wohnkultur (İkamet kültürünün rotası): Çok değişik kesimlerden, ortamlardan evlerdeki günlük yaşam sergilenecek. Örneğin geçmişin madenci evlerini merak ediyorsanız, bunu evlerde göreceksiniz. Bu şekilde 50 farklı konut hazırlandı.

Işık gösterileri: Dünyaca ünlü ışık gösterisi sanatçılarının hazırladığı etkinlikler değişik zamanlarda farklı yerlerde gerçekleştirilecek.

BİRANIN MEMLEKETİ

Ruhr Bölgesi’nde en çok içilen içki kuşkusuz bira. Biranın da Pils’i makbul. Önerebileceğimiz biralar şunlar: Veltins, Stauder, König Pilsener ve Brinkhoff’s No: 1 Hatta, futbol tutkunları bilecektir, Schalke’nin ana sponsuru da Veltins. Stadının adı da Veltins Arena

KONAKLAMA, ALIŞVERİŞ

Her bütçeye uygun otel mevcut. Gençler Jugendherberge’lerde ucuza konaklayabiliyor. Ayrıca bazı aileler evlerinin bir odasını kiraya veriyor. Kamp yerlerinde de çok ucuza kalınabilir. Tüm kentlerde büyük alışveriş merkezleri bulunuyor. Örneğin, Oberhnausen’deki CentrO elektronikten tekstile, kitaptan, ayakkabıya her çeşit mağazının bulunduğu geniş bir alış veriş merkezi.

DÜNYA KÜLTÜR MİRASI KÖMÜR MADENİNDE NİSAN ETKİNLİKLERİ

Essen’deki Zollverein Kömür Madeni sanat merkezine dönüştürüldü. 2001’de UNESCO’nun Dünya Kültür Mirası listesine giren tesiste yıl boyunca etkinlik düzenleniyor. Nisanda tiyatrodan sergiye, sempozyumdan konsere bir dizi etkinlik yapılacak: * Anne Bader Mücevher Sergisi (3 Nisan - 29 Mayıs) * Antika Otomobil Buluşması (4 Nisan) * Andreas Maxbauer Fotoğraf Sergisi (7 Nisan) * Alman Tasarım Ödülleri Sergisi (8 Nisan - 2 Mayıs) * Bir Zamanlar Petaouchnok / Tiyatro (9 Nisan) * Geleceğin Huzur Evleri (10 Nisan) * Prof. Dr. Dietrich Wildung’un Mısır’daki papirüs araştırmaları (13 Nisan) * Madenlere rehberli, piknikli bisiklet turu (17 Nisan) * Avrupalı Çağdaş Ressam, Heykeltraşlar Buluşması (17 Nisan - 16 Haziran) * Cezayir’de Fransız Kolonisi (20 Nisan) * Düşünce ve Hatırlamanın Felsefi Anlamı (23 Nisan) * Ruhr’a Bakış Fotoğraf Sergisi (25 Nisan - 24 Ekim) * La Primavera / Maria Nordman’ın madendeki heykel sergisi (25 Nisan) * Ernest Renan’dan Henri Seyrig’e Klasik Arkeoloji (27 Nisan) * WDR Big Band Köln’den madenci şarkıları (28 Nisan) * İşçi Asaf Karpat’ın öyküsü / Tiyatro (29 Nisan - 15 Mayıs) * Mayıs Dansları (30 Nisan) Ayrıntılı bilgi: www.zollverein.de