Âlimle taş taşıdım

Aynı zamanda bir yazar olarak edebiyat ödülleri size ne ifade ediyor?
- Edebiyatta en iyiyi belirlemenin mümkün olabileceğine inanmıyorum ama ödüller ender başarılara dikkat çekebilir. Mesela 2007’de Uluslararası Man Booker Ödülü’nü 1990’da bir trafik kazasında belinden aşağısı felç olan romancı Chinua Achebe almıştı ve bu ödül ona 2009’da yeni kitabını yazmak için güç verdi.
Uluslararası Man Booker ödüllerinde jüri olunca kaç kitap okumak zorunda kalıyor insan? Nasıl geçti adayların romanlarını okuma süreci?
- Belirlenmiş bir liste yoktu; isimleri sürekli önerilen adaylar 18 ay boyunca jüri üyelerince periyodik olarak oylandı. Buna ek olarak beş jüriden her biri seçilmiş finalistlerin üzerinden geçerek yeni listeye taşınıp taşınamayacaklarına karar verdi. Sonra bütün bu yazarların eserleri okunarak oy verildi ve en sonunda tek bir isim önceki listelerden aktarıldı: Marilynne Robinson.

Geçen sene ağustos ayında İskoç yazar Irvine Welsh, Uluslararası Man Booker Ödülü’nün bir kolu ‘Man Booker Roman Ödülü’nün “Son derece emperyalist odaklı ve özellikle de İskoç karşıtı” olduğunu söyledi. Katılıyor musunuz?
- Welsh’in bahsettiği her yıl verilen, sadece İngilizce yazan ve İngiliz Uluslar Topluluğu vatandaşı yazarların katılabildiği Man Booker. Irvine Welsh, Trainspotting’le bu ödüle aday olmuş fakat kazanamamıştı. Benim de jürisinde bulunduğum, iki senede bir gerçekleşen, en az üç kitabı bulunan, bütün dünyadan, İngilizce yazan veya eserleri İngilizceye çevrilmiş yazarların katıldığı Uluslararası Man Booker. Her yıl verilen The Booker Ödülü’nün kazananı, tek bir kurum tarafından değil; farklı jürilerden oluşturulmuş gruplar tarafından seçiliyor. Bu sebeple ödülün politik önyargılar içerdiği suçlamasını hatalı buluyorum. Hiçbir edebi ödül, politik açıdan tartışılmaz değildir.

YASAKLILIK DURUMU KONUŞULMADI

Bu sene adaylar arasında ülkelerinde siyasi sebeplerle yasaklı Yan Lianke ve Vladimir Sorokin de var. Bu ‘yasaklılık’ hali jüriyi olumlu etkileyecek midir?
- Şunu söyleyebilirim ki bu ‘yasaklılık’ durumu jüride bir kez bile konuşulmadı. Jürinin ilgilendiği, yazarların yazdıklarıdır.

Bilmem haberdar mısınız, ‘Şeker Portakalı’, ‘Fareler ve İnsanlar’ ve son olarak da Amin Maalouf’un ‘Semerkand’ romanıı müstehcen bulundukları için okullarda okutulmasın diye veliler tarafından şikâyet edildi ve bu durum çok tartışıldı. Türkiye’deki bu durum ne söylüyor size?
- Bu özel durumda Bakan Ertuğul Günay gibi düşünüyorum ben de; “Eğer gerçekse bu olaylar, vahimdir.” Bu olanlar sayesinde ben de “Cahille bal yenmez, âlimle taş taşı” gibi birkaç yeni özlü söz öğrendim. Jaipur’da geçirdiğim son haftayı hatırlattınız şimdi bana. Önemli bir âlim, Uluslararası Man Booker Ödülleri Komitesi Başkanı Sir Christopher Ricks’in, içinde basın dokümanlarının bulunduğu oldukça ağır bavullarını taşımak zorunda kalmıştım. Aynen işte; “Âlimle taş taşıdım.”

Futbol ve Dante fanatikliğinin farkı

The Guardian’daki bir yazınızda Türkiye’deki futbol fanatikleri makalenizin yanında Floransa’daki Dante fanatiklerini araştırdığınızı söylüyorsunuz ve bir süre sonra bu ikisinin benzer noktaları olduğunu fark ettiğinizi yazıyorsunuz. Bir futbol fanatiğiyle Dante fanatiği arasındaki benzerlikler nelerdir?
Tüm obsesyonlar birbirine benzer, bu durumda bütün fanatikler de aynı şeyi yapar. Bu da dünya görüşünüzü etkiler.

Man Booker’a kim aday gösterilsin?

Türkiye’den aday gösterilen bir romancı henüz yok sanırım Uluslararası Man Booker ödülü için. Neden böyle dersiniz? Aklınızda aday gösterilebilecek isimler var mı?
- Özel bir nedeni olduğunu sanmıyorum. Şansın büyük bir unsur olduğunu söyleyebilirim. 10 kişilik bir listenin ötesinde eminim ki çok çok iyi yazarlar var. Bunun ötesinde bu ödül listeleri coğrafi bir kapsayıcılığa dayanmıyor. İskandinavyalı ya da Koreli bir yazar listede hiç olmayacak diye bir şey yok.

Elif Batuman kimdir?

Türk anne ve babadan 1977’de New York’ta doğdu, New Jersey’de büyüdü, Stanford Üniversitesi’nde karşılaştırmalı edebiyat doktorası yaptı.
Koç Üniversitesi’nin konuk yazarı olarak bir süredir İstanbul’da.

The New Yorker’da makaleler de yazan Batuman, yazılarıyla Rona Jaffe Vakfı Yazarlar Ödülü ile Whiting Yazarlar Ödülü’nü kazandı. İlk kitabı Ecinniler: Rusça Kitaplar ve Onları Okuyanlarla Maceralar ile 2010’da National Book Critics Circle’s Award finalistleri arasındaydı. 2011’de Paris Review dergisinin ilk kez verilen Terry Southern Mizah Ödülü’nü kazandı.